Ortaöğretim Öğrencilerinin Teknoloji Bağımlılık Düzeyleri ile Serbest Zaman Yönetimi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi-Sinop İli Örneği

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 2, 807 - 841, 30.11.2024

Engin Bayra , Ayşenur Bozkurt

https://doi.org/10.30561/sinopusd.1553614

Öz

Bu araştırma ile ortaöğretim öğrencilerinin teknoloji bağımlılık düzeyleri ile serbest zaman yönetimi arasındaki ilişkinin incelenmesi amaçlanmıştır. Bu temel amaç doğrultusunda bazı değişkenler arasında istatistiksel olarak anlamlı farklılık olup olmadığına bakılmıştır. Araştırma nicel araştırma yöntemlerinden ilişkisel tarama modeline göre yürütülmüştür. 2023-2024 Eğitim Öğretim Yılında Sinop ilindeki 726 ortaöğretim öğrencisi çalışmanın evrenini oluşturmaktadır. Veri toplama aracı olarak Teknoloji Bağımlılığı Ölçeği (TBÖ) ve Serbest Zaman Yönetim Ölçeği (SZYÖ) kullanılmıştır. TBÖ 5'li Likert tipinde 24 maddeden ve dört alt boyuttan oluşmaktadır. Ölçeğe ait Cronbach Alpha değeri 0.86'dır. SZYÖ 5'li Likert tipinde 15 madde ve 4 alt boyuttan oluşmaktadır. Ölçeğin Cronbach Alpha değeri 0.83 ve test tekrar test güvenirliği ise 0.86'dır. Araştırma sonucunda elde edilen verilerin analizi SPSS22 istatistik analiz programı ile yapılmıştır. Veri analizinde kullanılacak testlerin seçimi için basıklık ve çarpıklık ile Kolmogorov-Smirnov test sonuçlarına bakılmıştır. İkili grupların karşılaştırmaları için non-parametrik bir test olan bağımsız örneklem Mann-Whitney U testi, çoklu grupların karşılaştırmaları için Kruskal-Wallis testi ve anlamlı farklılıkların hangi gruplar arasında olduğunu belirlemek için ise Kruskal-Wallis çoklu karşılaştırma testi kullanılmıştır. TBÖ toplam puan sonuçlarına göre öğrencilerin teknoloji bağımlılıklarının orta düzeyinde olduğu; cinsiyet, sınıf seviyesi ve öğrenci ailelerinin sosyo-ekonomik düzeyi değişkenleri arasında anlamlı farklılık bulunmazken okul türü ve kendilerini teknoloji bağımlısı olarak tanımlama değişkeni arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. SZYÖ toplam puan sonuçlarına göre öğrencilerin serbest zaman yönetiminin orta düzeyinde olduğu; cinsiyet, okul türü değişkenleri arasında anlamlı farklılık bulunmazken kendilerini teknoloji bağımlısı olarak tanımlama, sınıf seviyesi ve öğrenci ailelerinin sosyo-ekonomik düzeyi değişkenleri arasında anlamlı farklılık bulunmuştur. Yapılan basit doğrusal korelasyon analizi sonuçlarına göre TBÖ toplam puanı ile SZYÖ toplam puanı arasında, negatif yönde olmak üzere düşük düzeyde bir ilişki olduğu bulunmuştur. Bu sonuçlara göre öğrencilerin teknoloji bağımlılık düzeyleri yükseldikçe serbest zaman yönetiminin düştüğü söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Teknoloji bağımlılığı, Serbest zaman yönetimi, Ortaöğretim öğrencileri, Ölçekler arası korelasyon

Etik Beyan

Bu çalışma, Sinop Üniversitesi İnsan Araştırmaları Etik Kurulunca 28.03.2024 tarihinde yapılan 3 nolu oturumda 51 sayılı karar numarası ile fikri, hukuki ve telif hakları bakımından metot ve ölçeğine ilişkin sorumluluğu araştırmacılara ait olmak üzere ve "Kişisel Verilerin Korunması Kanununa" dikkat edilmesi şartıyla uygun olarak değerlendirilmiştir.

Kaynakça

• Akay, B., Ayhan, R., Orhan, R., & Öçalan, M. (2023). Üniversite öğrencilerinin serbest zaman yönetimi ile teknoloji bağımlılık düzeylerinin incelenmesi. Uluslararası Kültürel ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 9(1), 71-84. https://doi.org/10.46442/intjcss.1168021
• Akgül, B. M., & Karaküçük, S. (2015). Free time management scale: Validity and reliability analysis. International Journal of Human Sciences, 12(2), 18-67. https://doi.org/10.14687/ijhs.v12i2.3445
• Arslan, A. (2020). Üniversite öğrencilerinin dijital bağımlılık düzeylerinin çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. International e-Journal of Educational Studies, 4(7), 27–41.
• Arslan, S. (2012). Kentli bireylerin rekreasyon tercihlerini etkileyen faktörlerin analizi: Ankara Büyükşehir Belediyesi örneği. International Refereed Academic Social Sciences Journal, 3(7), 129-136.
• Aydın, F. (2017). Teknoloji bağımlılığının sınıf ortamında yarattığı sorunlara ilişkin öğrenci görüşleri (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. Ankara Üniversitesi.)
• Briançon, S., Bonsergent, E., Agrinier, N., Tessier, S., Legrand, K., Lecomte, É., Aptel, E., Hercberg & Collin, J. F. (2010). Pralimap: Study protocol for a high school-based, factorial cluster randomised interventional trial of three overweight and obesity prevention strategies. Trials, 11(1), 1-9. https://doi.org/10.1186/1745-6215-11-119
• Bulatbaeva, K., Mukhamedkhanova, A., Toibazarova, N., Maigeldiyeva, S., Nurkasymova, S., & Rezuanova, G. (2023). Analysis of the relationships between school children’s technology addiction and school achievement. International Journal of Education in Mathematics, Science, and Technology (IJEMST), 11(5), 1219-1237. https://doi.org/10.46328/ijemst.3622
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demiral, F. (2018). Eğitimde bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
• Can, A. (2018). SPSS ile bilimsel araştırma sürecinde nicel veri analizi kitabı. 6. Baskı. Pegem Akademi.
• Cohen, J. (1988). Statistical power analysis for the behavioral sciences (3. Baskı). Lawrence Erlbaum Associates.
• Covey, S. R., Merrill, A. R., & Merrill, R. R. (1994). First things first: To live, to love, to learn, to leave a legacy. Simon and Schuster.
• Çakır, Ö., & Oğuz, E. (2017). Lise öğrencilerinin yalnızlık düzeyleri ile akıllı telefon bağımlılığı arasındaki ilişki. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 13(1), 418-429. https://doi.org/10.17860/mersinefd.290711.
• Çam, H. H., & Nur, N. (2015). Adölesanlarda internet bağımlılığı prevalansı ile psikopatolojik semptomlar ve obezite arasındaki ilişkinin incelenmesi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 14(3), 181-189. https://doi:10.5455/pmb.20141016033204.
• Davey, A., Nasser, K., & Davey, S. (2020). Gender differential for smartphone addiction and its predictors among adolescents: Assessing the relationship with self-control via SEM approach. Journal of Indian Association for Child and Adolescent Mental Health, 16(3), 80-101. https://doi.org/10.1177/0973134220200305
• Demirel, M., Er, Y., Kaya, A., & Çuhadar, A. (2022). Dijital bağımlılık ve boş zaman yönetiminin günlük hayata etkisinin incelenmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(3), 1292-1306.
• Deniz, L., & Gürültü, E. (2018). Lise öğrencilerinin sosyal medya bağımlılıkları. Kastamonu Eğitim Dergisi, 26(2), 355-367.
• Denktaş, M., Temur, E., Aydın, R., Balinan, Ş., & Karadağ, Y. (2023). Ortaöğretim öğrencilerinin boş zaman yönetimi ve dijital bağımlılık düzeylerinin incelenmesi. Düzce Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 83-90.
• Denktaş, M., Temur, E., Aydın, R., Balinan, Ş., & Karadağ, Y. (2023). Ortaöğretim öğrencilerinin boş zaman yönetimi ve dijital bağımlılık düzeylerinin incelenmesi. Düzce Üniversitesi Spor Bilimleri Dergisi, 3(1), 83-90.
• Eryılmaz, S., & Çukurluöz, Ö. (2018). Lise öğrencilerinin dijital bağımlılıklarının incelenmesi: Ankara ili, Çankaya ilçesi örneği. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(67), 889-912. https://doi.org/10.17755/esosder.311314.
• Gainsbury, S. (2024). Technology addiction. The University of Sydney Brain and Mind Center. https://www.sydney.edu.au/brain-mind/our-research/technology-addiction.html
• Gençer, S. L. (2011). Ortaöğretim öğrencilerinin internet bağımlılık durumlarının internet kullanım profilleri ve demografik özelliklere göre farklılıklarının incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek lisans tezi). Süleyman Demirel Üniversitesi.
• Griffiths, M. (2005). A components model of addiction within a biopsychosocial framework. Journal of Substance Use, 10(4), 191-197. https://doi.org/10.1080/14659890500114359
• Grover, M. R. (2021). Embracing technology: Get tech-savvy by learning about your computer, smartphone, internet, and social media applications. Bpb Publications.
• Henderson, K. A. (2010). Leisure studies in the 21st century: The sky is falling? Leisure Sciences, 32(4), 391-400. https://doi.org/10.1080/01490400.2010.488614
• Jones, S., Mertyn, E., Alhucema, P., Monagle, P., & Newall, F. (2011). HEEADSSS assessment for adolescents requiring anticoagulation therapy: Table 1. Archives of Disease in Childhood, 97(5), 430-433. https://doi.org/10.1136/adc.2011.300085
• Kale, P., & Mohite, S. (2021). The impact of COVID-19 on healthcare workers: A PLS-SEM approach. PLOS ONE, 16(1), e0245066. https://doi.org/10.1371/journal.pone.0245066
• Kaymal, B. (2020). Okul öncesi öğretmenlerinin dijital bağımlılıklarının incelenmesi (Yayınlanmamış yüksek Lisans Tezi). İstanbul Aydın Üniversitesi.
• Köklü, N., Büyüköztürk Ş., & Bökeoğlu, Ö. Ç. (2006). Sosyal bilimler için istatistik. Akademi Yayıncılık.
• Mathes, B. M., Norr, A. M., Allan, N. P., Albanese, B. J., & Schmidt, N. B. (2018). Cyberchondria: Overlap with health anxiety and unique relations with impairment, quality of life, and service utilization. Psychiatry Research, 261, 204-211. https://doi.org/10.1016/j.psychres.2018.01.002
• Muga, R., Raburu, P., & Odongo, B. (2022). Effectiveness of peer counselling in management of teenage pregnancy in secondary schools. International Journal of Research in Education and Psychology, 8(4), 24-53. https://doi.org/10.54513/ijrep.2022.8402
• Negiz N., Usta S. (2018). Teknoloji kullanımı ve bağımlılığı üzerine bir araştırma. 5. ASM Uluslararası Sosyal Bilimler Kongresi Tam Metin Kitabı, 68-81.
• Oğuz E., Ayşegül U., Fatma N., Ayşe Nur G., & Hatice Birgül C. (2019). Üniversite öğrencilerinde teknoloji ve internet bağımlılığı arasındaki ilişkinin incelenmesi. Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, Cilt 9 Sayı 2, 168-182.
• Okeke, B. (2016). Social support seeking and self-efficacy-building strategies in enhancing the emotional well-being of informal HIV/AIDS caregivers in Ibadan, Oyo State, Nigeria. SAHARA-J: Journal of Social Aspects of HIV/AIDS, 13(1), 35-40. https://doi.org/10.1080/17290376.2015.1126794
• Osodo, J., Osodo, J., Mito, J., Raburu, P., & Aloka, P. (2016). The role of peer counselors in the promotion of student discipline in Ugunja Sub-County, Kenya. Asian Journal of Education and Training, 2(2), 63-69. https://doi.org/10.20448/journal.522/2016.2.2/522.2.63.69
• Paksoy, M., Çalık, F., Yaşartürk, F., & Çimen, K. (2016). Abdullah Gül Üniversitesi öğrencilerinin rekreasyon etkinliklerine katılımını etkileyen faktörler. International Journal of Science Culture and Sport, 4(Special Issue 1), 39-50.
• Sieving, R., McMorris, B., Beckman, K., Pettingell, S., Secor-Turner, M., Kugler, K., & Bearinger, L. (2011). Prime time: 12-month sexual health outcomes of a clinic-based intervention to prevent pregnancy risk behaviors. Journal of Adolescent Health, 49(2), 172-179. https://doi.org/10.1016/j.jadohealth.2010.12.002
• Smith, K., Straker, L., McManus, A., & Fenner, A. (2014). Barriers and enablers for participation in healthy lifestyle programs by adolescents who are overweight: A qualitative study of the opinions of adolescents, their parents and community stakeholders. BMC Pediatrics, 14(1), 1-10. https://doi.org/10.1186/1471-2431-14-53
• Stapley, E., Demkowicz, O., Eisenstadt, M., Wolpert, M., & Deighton, J. (2019). Coping with the stresses of daily life in England: A qualitative study of self-care strategies and social and professional support in early adolescence. The Journal of Early Adolescence, 40(5), 605-632. https://doi.org/10.1177/0272431619858420
• Şevgin, H. & Çetin, B. (2017). Eğitim araştırmalarında güç analizi ve bir uygulama. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), 1462-1480.
• Wang, W.-C., Kao, C.-H., Huan, T.-C., & Wu, C.-C. (2011). Free time management contributes to better quality of life: A study of undergraduate students in Taiwan. Journal of Happiness Studies, 12(4), 561-573. https://doi.org/10.1007/s10902-010-9217-7.
• World Health Organization. (2015). Global survey on health technology assessment by national authorities. https://www.who.int/publications/i/item/9789241509749.
• Young, K. S. (1996). Psychology of computer use: XL. Addictive use of the internet: A case that breaks the stereotype. Psychological Reports, 79(3), 899-902. https://doi.org/10.2466/pr0.1996.79.3.899.