Panoramic View on Religious Motivations of Volunteering Behavior

Yıl 2024, , 236 - 263, 15.12.2024

Zeynep Özcan

https://doi.org/10.35415/sirnakifd.1509445

Öz

The fact that religion actively encourages altruistic attitudes and behaviors, and that altruistic people are more inclined to engage in prosocial behaviors, gives rise to thought that there is a cyclical relationship between volunteering and religion. Based on this idea, the research aimed to reveal the religious motivations of volunteering helping behavior. Since religion also presents help-based voluntary action as a form of worship in the context of infak and righteous deeds, naturally raises the question of whether individuals with religious sensitivities are volunteers. Therefore, in the empirical dimension of the research, an answer to this question, which is considered as the main problem, will be pursued. The research has qualitative design and was handled through phenomenological method. The data obtained through the interview technique was subjected to content analysis and interpreted. The study group of the research consists of 53 student club representatives studying at Karabük University in the 2023-2024 academic year. The study group, whose average about 23.5, answered the structured interview questions via the internet-based Google survey form. Based on the explanations regarding the motivations of volunteer helping behaviors, it can be said that there is a complex structure behind the participation of volunteer individuals in volunteering activities. In this process, in which different variables are effective in a wide range from micro to macro, it is generally seen that a classification method is used within the framework of alturistic and egoistic purposes. Religious teachings are seen to be an important source of motivation that supports voluntary helping behavior with the importance they give to social solidarity and cooperation, their criticism of selfish tendencies, and their emphasis on universal moral values. Along with the participants who largely disagreed with the necessity of being in a religious group or congregation in order to perform voluntary aid behavior, there were also participants who emphasized the motivating and emotionally enthusiastic effect of conducting such activities within a religious group or congregation. According to the research findings, all of the participants think that voluntary helping behavior will benefit the society. In this context, the participants think that voluntary helping behavior will both contribute to the unity and solidarity of the society and serve the construction of a peaceful world by building trust and justice. When looked at the main motivations that are effective in the participants’ sensitivity towards people in need and voluntary helping behavior, it was found that the scores given to individual-based motivation sentences were relatively less than the scores given to community-based religious motivation sentences. Considering these findings, it can be said that the participant group is more motivated to voluntary helping behavior by religious motives that encourage community-based altruistic behavior at every opportunity. It is thought that people with religious sensitivity will be more likely to engage in this behavior with religious motivations due to fact that religious teaching supports sensitive behavior towards the other and explicitly encourages help-based voluntary behavior. Taking into account the findings of the domestic and foreign literature and the theoretical framework, it is thought that people with religious sensitivity will be more likely to engage in this behavior with religious motivations as religious teaching supports sensitive behavior towards the other and explicitly encourages help-based voluntary behavior. Therefore, emphasizing this issue in the curriculum of religious education institutions will make it easier for more desirable results to emerge.

Anahtar Kelimeler

Psychology of Religion, Volunteering, Helpfulness, Motivation, Religious Motivation

Gönüllülük Davranışının Dinî Motivasyonlarına Panoramik Bakış

Öz

Dinin özgeci tutum ve davranışları aktif olarak teşvik etmesi ve özgeci insanların toplum yanlısı davranışlara daha fazla meyilli olması, gönüllülük ile din arasında döngüsel bir ilişkinin var olduğunu düşündürtmektedir. Bu düşünceden hareketle araştırmada, gönüllü yardım davranışının dinî motivasyonlarının ortaya çıkartılması amaçlanmıştır. Dinin aynı zamanda yardım temelli gönüllü hareketi infak ve salih amel bağlamında bir ibadet hükmünde sunması, doğal olarak dinî hassasiyetleri olan bireylerin birer gönüllü olup olmadığı sorusunu beraberinde getirmektedir. Bu nedenle araştırmanın tecrübi boyutunda temel problem olarak ele alınan bu soruya cevap aranacaktır. Araştırma nitel desenli olup fenomenolojik yöntemle ele alınmıştır. Mülakat tekniği ile elde edilen veriler içerik analizine tabi tutulup yorumlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2023-2024 eğitim öğretim yılında Karabük Üniversitesinde öğrenim gören 53 öğrenci kulüp temsilcisi oluşturmaktadır. Yaş ortalaması 23,5 olan çalışma grubu, yapılandırılmış mülakat sorularını internet tabanlı Google anket formu üzerinden cevaplamıştır. Gönüllü yardım davranışlarının motivasyonlarına yönelik yapılan açıklamalardan hareketle gönüllü bireylerin gönüllülük faaliyetlerine katılmasının arka planında karmaşık bir yapı olduğu söylenebilir. Mikrodan makroya uzanan geniş bir yelpazede farklı değişkenlerin etkili olduğu bu süreçte, genel olarak alturistik ve egoistik amaçlar çerçevesinde bir sınıflandırma yoluna gidildiği görülmektedir. Dinî öğretinin, toplumsal dayanışma ve yardımlaşmaya verdiği önem, bencil eğilimlere yönelttiği eleştiri ve evrensel ahlaki değerlere yaptığı vurguyla yardım temelli gönüllü yardım davranışta bulunmayı destekleyen önemli bir motivasyon kaynağı olduğu görülmektedir. Gönüllü yardım davranışı sergilemek için dinî bir grup ya da cemaat içinde bulunmanın gereğine büyük oranda katılmayan katılımcıların yanı sıra dinî grup ya da cemaat içinde bu tür faaliyetleri yürütmenin, motive edici ve duygu coşkunluğunu artırıcı etkisini vurgulayan katılımcıların da olduğu görülmektir. Araştırma bulgularına göre katılımcıların tamamı gönüllü yardım davranışının topluma fayda sağlayacağını düşünmektedir. Bu bağlamda katılımcılar gönüllü yardım davranışının hem toplumun birlik ve beraberliğini sağlayacağını hem de güven ve adaleti sağlayarak huzurlu bir dünyanın inşasına hizmet edeceğini düşünmektedir. Katılımcıların ihtiyaç sahibi insanlara karşı duyarlı olmalarında ve gönüllü yardım davranışı sergilemelerinde etkili olan en temel motivasyonlara bakıldığında, birey temelli motivasyon cümlelerine verilen puanların toplum temelli dinî motivasyon cümlelerine verilen puanlara göre nispeten daha az olduğu tespit edilmiştir. Bu bulgulardan hareketle katılımcı grubun, toplum temelli özgeci davranışı her fırsatta teşvik eden dinî motiflerle gönüllü yardım davranışına daha fazla güdülendikleri söylenebilir. Yerli ve yabancı literatür bulguları ile teorik çerçeve göz önüne alındığında dinî öğretinin ötekine karşı duyarlı davranışı desteklemesi ve yardım temelli gönüllü davranışı açık bir şekilde teşvik etmesi sebebiyle dinî hassasiyete sahip kişilerin dinî motivasyonlarla bu davranışa yönelme ihtimallerinin daha yüksek olacağı düşünülmektedir. Bu nedenle din eğitimi veren kurum müfredatlarında bu konunun vurgulanması, daha istendik sonuçların ortaya çıkmasını kolaylaştıracaktır.

Anahtar Kelimeler

Din psikolojisi, Gönüllülük, Yardımseverlik, Motivasyon, Dini motivasyon

Kaynakça

• A.A.A. Sallam vd. “Religiosity and Volunteering Intention Among Undergraduate Malaysian Muslim Students”. MATEC Web of Conferences 150/05090 (2018), 1-4. https://doi.org/10.1051/matecconf/201815005090
• Adler, Alfred. İnsan Tabiatını Tanıma. çev. Ayda Yörükan. İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları, 2003.
• Afşar, Selda Taşdemir. “Gönüllülük Olgusunu Sosyolojik Teorilerle Anlama Denemesi”. Gençlik Araştırmaları Dergisi (Aralık 2019), 27-49.
• Aksürmeli, Mehmet - Tekten, Zeynep Serap. “İnanç Temelli Organizasyonlar ve Toplumsal Birlik: Konya Örneği”, Toplumsal Birliğin Güçlendirilmesinde Dinî Söylemin Önemi: Tartışmalı İlmî Toplantı. (16-18 Ekim 2015, Gaziantep) ed. İsmail Kurt vd. 1/ 351-364. İstanbul: Ensar Neşriyat : İslâmî İlimler Araştırma Vakfı (İSAV), 2016.
• Aslan, Harun. “Gönüllülük Alanında Kullanılan Temel Teoriler ve Gönüllü Faaliyetlerde Teori Pratik İlişkisi”. Current Perspectives in Social Sciences 27/1 (2023), 1-10.
• Ayten, Ali. Empati ve Din. İstanbul: İz Yayıncılık, 2013.
• Bağcı, Görkem. “Genç Gönüllülüğü: Kişisel ve Sosyal Kalkınmaya Giden Çift Yönlü Yol”. Türkiye’de Gönüllülük, Gönüllülüğün Rolünün ve Katkılarının Keşfedilmesi. çev. Eda Erdem. Ankara: Tasarımhane, 2013.
• Becker, Penny Edgell - Dhingra, Pawan H. “Religious Involvement and Volunteering: Implications for Civil Society”. Sociology of Religion 62/3 (2001), 315-335.
• Berger, Ida. E. “International Journal of Voluntary and Nonprofit Organizations”, Voluntas 17/2 (2006), 115–132.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 2. Basım, 1422/2001.
• Çakı, Fahri. “Türk Gençlerinde Dinî ve İnformal Gönüllülük: Bir Ölçek Geliştirme Çalışması”. Çekmece Sosyal Bilimler Dergisi 5/10-11 (2017), 223 – 247.
• Dawkins, Richard. Gen Bencildir. çev. Asuman Ü. Müftüoğlu (Ankara: Tübitak Yayınları, 9. Baskı 2007), 12-15.
• Deaux, Kay - Wrightsman, Lawrence. Social Psychology in the 80s, California: Brooks/Cole Publishing Company, 1984.
• Düzgün, Şaban Ali. Tanrı’nın Göz Bebeği İnsan. Ankara: Otto yayınları, 2021.
• Ege, Remziye. “Gönüllülük, Din ve Din Eğitimi”. Dinî Araştırmalar 14/38 (Ocak- Haziran 2011), 5-16.
• Erdoğan, Emre - Semerci, Pınar Uyan. “Türkiye Gönüllülük Araştırması 2019: Gönüllü Profili, Gönüllülerin Koşulları ve Kazanımları”. Türkiye’de Gönüllülük Deneyimler, Sınırlılıklar ve Yeni Açılımlar. der. Emre Erdoğan vd. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, 2020.
• Erikson, Erik H. İnsanın Sekiz Çağı. çev. Bedirhan Üstün-Vedat Şar. Ankara: Birey ve Toplum Yayınları, 1984.
• Fazlıoğlu, Aygül. “Kaybolmamış Duyarlılıkların Ortaya Çıkarılmasında Gönüllülük Anlayışının Önemi”. çev. Eda Erdem. Ankara: Tasarımhane, 2013.
• Fenyes, Hajnalka. “Effect of Religiosity on Volunteering and on the Types of Volunteering among Higher Education Students in a Cross-Border Central and Eastern European Region”. Acta Univ. Sapientiae, Social Analysis 5/2 (2015) 181–203.
• Freud, Sigmund. Psikanalize Yeni Giriş Dersleri. çev. Selçuk Budak. Ankara: Öteki Yayınları, 1997.
• Fromm, Erich. Hayatı Sevmek. Trc. Ali Köse. İstanbul, Arıtan Yayınları, 2004.
• Geçtan, Engin. Hayat. İstanbul: Metis Yayınları, 16. Baskı, 2019.
• Glaser, Aura. “A Call To Compassion- Bringing Buddihist Pratices of the Heart into the Sou of Psychology”. The Crazy Wisdom Community Journal (May-August 2005). Erişim 4 Haziran 2019. https://static1.squarespace.com/static/526e8724e4b06485ddc46b03/t/53b6edcce4b07ea97842930c/1404497356556/Call+to+Compassion+05.pdf
• Güzel, Bekir. “Toplum Kalkınmasında Gönül Elçileri Projesi ve Türkiye’nin Gönüllülük Algısı”. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature anda History of Turkish or Turkic 10/6 (İlkbahar 2015), 521-532.
• Handy Femida vd. “A Cross-Cultural Examination of Student Volunteering: Is It All About Résumé Building?”. Nonprofit and Voluntary Sector Quarterly 39/3 (2010), 498–523.
• Jung, Carl Gustav. Aspects of the Feminine. London: Routledge, 1989.
• Karaca, Faruk. “Dindarlığın Etkileri”. Din Psikolojisi. ed. Hayati Hökelekli. 71-92. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları, 2010.
• Kathryn A. Johnson vd. Intrinsic religiosity and volunteering during emerging adulthood: A comparison of Mormons with Catholics and non-Catholic Christians. Journal for the Scientific Study of Religion 52 (2013), 842–851.
• Kızılgeçit, Muhammed vd. "Salgın Sürecinde Sahada Olanlar: Vefa (Diyanet, MEB, Emniyet ve Sağlık Çalışanları): Yardımda Bulunanlar ve Yardım Alanlara Yönelik Bir Çalışma”. Koronavirüs Salgını Sürecinde Vefa. ed. Fatih Kurt. 7-64. Ankara: Diyanet İşleri Başkanlığı, 2021.
• Maslow, Abraham. İnsan Olmanın Psikolojisi. çev. Okhan Gündüz. İstanbul: Kuraldışı Yayınları, 6. Baskı, 2018.
• Özcan, Zeynep. Merhamet Psikolojisi, Zihinsel İmgeler Işığında Merhamet. Ankara: Çamlıca Yayınları, 2020.
• Palabıyık, Hamit. “Gönüllülük ve Yerel Hizmetlere Gönüllü Katılım Üzerine Açıklamalar”. Yönetim Bilimleri Dergisi 9/1 (2011), 86-110.
• Paxton, Pamela vd. “Volunteering and the Dimensions of Religiosity: A Cross-National Analysis”. Rev Relig Res 56 (2014), 597-625.
• Parlatır, İsmail. Osmanlı Türkçesi Sözlüğü. Ankara: Yargı Yayınevi, 2006.
• Peterson, Christopher - Seligman, Martin E. P. Character Strengths and Virtues, a Handbook and Classification. New York: Oxford University Press, 2004.
• Prouteau, Lionel - Sardinha, Boguslawa. “Volunteering and Country-Level Religiosity: Evidence From the European Union”. Voluntaş 26 (2015), 242-266.
• Ryff, Carol D. - Singer, Burton H. “Know Thyself and Become What You Are: A Eudaimonic Approach to Psychological Well-Being”. Journal of Hapiness Studies 9/1 (2008), 13-39.
• Ryff, Carol D. “Happiness is Everything, or is it? Explorations on the Meaning of Psychological Well-Being”. Journal of Personality and Social Psychology 57/6 (1989), 1069-1081.
• Seyhan Aydınlıgil, Sosyal Politika Geliştirmede Yeni Bir Alan: Gönüllülük, Türkiye’de Gönüllülük, Gönüllülüğün Rolünün ve Katkılarının Keşfedilmesi, Türkiye’de Gönüllülük, Gönüllülüğün Rolünün ve Katkılarının Keşfedilmesi, çev. Eda Erdem (Ankara: Tasarımhane, 2013), 32-38, 33.
• Tarhan, Nevzat. Değerler Psikolojisi ve İnsan. İstanbul: Timaş Yayınları, 12. Baskı, 2018.
• Tarhan, Nevzat. Duyguların Psikolojisi ve Duygusal Zekâ, Bize Özgü Duygular, Bize Özgü Analiz. İstanbul: Timaş Yayınları, 23. Baskı, 2019.
• Türkeri, Ömer. “Diğerkâmlık ve Egoizmin Ahlaki Açıdan Karşılaştırılması”. Kutlu Doğum Haftası “Hz. Peygamber Kardeşlik Ahlaki ve Kardeşlik Hukuku” Sempozyumu (Ankara, 21-22 Nisan 2012). 571-580. Ankara: DİB Yayınları, 2013.
• Vermeer, Paul, - Scheepers, Peer. “Religious Socialization and Non-Religious Volunteering: A Dutch Panel Study”. Voluntas 23/4 (2011), 940–958.
• Yaran, Cafer Sadık. “Toplumsal Ahlak”. İslam Ahlak Esasları. ed. Tahsin Görgün. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayını, 2010.
• Yeung, Jerf W. K. “Religious Involvement and Participation in Volunteering: Types, Domains and Aggregate”. Voluntas 28 (2017), 110–138.
• Yıldırım, Ali - Şimşek, Hasan. Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları, 8. Baskı, 2011.