Hatalı Tefsir Sebebi Olarak Yerel Unsurların İhmal Edilmesi ve Lafızların Istılâh Anlamlarının Kullanılması

Yıl 2016, Cilt: 7 Sayı: 13, 149 - 166, 15.04.2016

Muhammed Ersöz

Öz

Kur’ân’ı hatalı yorumlamanın birçok sebebi vardır. Bunlardan bir tanesi de kelimenin ıstılâh anlamının Kur’ân’daki bir kelimeye yüklenmesidir. Istılâhi anlamın disiplinden disipline göre değişen bu yapısı göz önüne alındığında ve Kur’ân kelimelerinin ıstılâh olarak kullanılması söz konusu olduğunda Kur’ân’dan alınan kelimenin anlamında az veya çok değişiklik olması kaçınılmazdır. Bundan dolayı da hiçbir şekilde bir kelimenin ıstılâh anlamı Kur’ân’daki anlamının aynısı değildir. Dolayısıyla ıstılâh anlamı verilerek yorumlanan bir âyet doğru bir tefsir yapılmış olsa bile en azından yöntem olarak tefsir
kaidelerine aykırı olacaktır. Bu çalışma Kur’ân’daki kelimelerin ıstılâh anlamlarını esas alarak yorum yapmanın yanlışlığını ve bundan kaçınmanın metodolojik olarak çözümünü örneklerle ortaya koymayı amaçlamaktadır.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Tefsir, Terim, Anlam, Yorum

Kaynakça

• Abduh, Muhammed-Muhammed b. Ali Reşid Rıza, Tefsiru’l-Menâr, el-Hey’etü’l-Mısriyye’l-Âmme lil-Kitâb, Kâhire, 1990.
• Aksan, Doğan, Her Yönüyle Dil, TDK Yay., Ankara, 1998.
• Arkoun, Muhammed, İslami Düşüncede Otorite Kavramı: Lâ Hükme İlla Lillâh İslami Düşüncede Otorite Kavramı: Lâ Hükme İlla Lillâh (İslam’da Siyaset Düşüncesi adlı derleme içerisinde), çev. Kasım Güleçyüz, İnsan Yay., İstanbul, 1995.
• Bâzmûl, Muhammed b. Ömer b. Sâlim, el-Hakîkatü’ş-Şer’iyye fî Tefsîri’l-Kur’âni’l-Azîm ve’sSünneti’n-Nebeviyye, Riyâd, 1995.
• Candan, Abdulcelil, Kur’ân Tefsîrinde Sapma ve Nedenleri, Denge Yay., İstanbul, 2000.
• Cevherî, İsmail b. Hammâd, es-Sıhâh, Dâru’l-ilm li’l-Melâyîn, Beyrût, 1990.
• Ekin, Yunus, “İzutsu’nun Kur’ân Semantiği Gelişmeleri Üzerine Bir Değerlendirme”, İslami Araştırmalar Dergisi, c. 18, sy:1, 2005, (96-107).
• Gazzâlî, Ebû Hâmid Muhammed b. Muhammed, İhyâu Ulûmiddin, Dâru’l-Ma’rife, Beyrût, ts.
• Halîl b. Ahmed, Ebû Abdurrahmân el-Ferâhîdî, Kitâbü’l-Ayn, thk. Mehdî el-Mahzûmî, İbrâhîm es-Sâmerrâî, Dâru ve Mektebetü’l-Hilâl, Beyrût, ts.
• Heysemî, Nûruddîn Ali b. Ebî Bekr, Keşfü’l-Estâr an Zevâidi’l-Bezzâr ale’l-Kütübi’s-Sitte, thk. Habibu’r-Rahmân el-Âzamî, Müessesetü’r-Risâle, Beyrût, 1399.
• İbn Düreyd, Muhammed b. Hasan el-Ezdî, Cemheretu’l-Luga, Beyrût, 1345.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Ebu Abdillah Şemsüddin Muhammed, es-Savaikü’l-Mürsele ale’l-Cehmiyye ve’l-Muattıle, Daru’l-Âsıme, Riyâd, 1998.
• İbn Kayyim el-Cevziyye, Şifâu’l-Alîl fî Mesâili’l-Kadâi ve’l-Kaderi ve’l-Hikmeti ve’tTa’lîl, Beyrût, 1978.
• İbn Kudâme, Ebû Muhammed Muvaffakuddîn el-Makdisî, Ravzati’n-nâzır ve Cenneti’lMenâzır fî Usûli’l-Fıkh alâ Fezhebi’l-İmâm Ahmed b. Hanbel, Müessesetü’r-Reyyân, Beyrût, 2002.
• İbn Manzûr, Ebu’l-Fadl Cemâlüddîn Muhammed b. Mükerrem, Lisânü’l-Arab, Dâru’sSadr, Beyrût, ts.
• İbn Teymiyye, Takıyyüddîn Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Abdulhalîm, Mecmûu’l-Fetâvâ, thk. Amir el-Cezzâr-Enver el-Bâz, Dârü’l-Vefâ, Mansûra, 2005.
• İbnü’l-Cevzî, Abdurrahman b. Ali b. Muhammed, Zâdu’l-Mesîr fî İlmi’t-Tefsîr, elMektebü’l-İslâmî, Beyrût, 1404.
• İbnü’l-Cevzî, Cemâlüddîn Ebi’l-Ferec Abdurrahman, Nüzhetü’l-A’yuni’n-Nevâzır fî İlmi’lVücûhi ve’n-Nevâzır, Müessesetü’r-Risâle, Beyrût, 1984.
• İbnü’l-Esîr, Ebu’s-Seâdât el-Mübârek b. Muhammed el-Cezerî, en-Nihâye fî Garîbi’l-Hadîs, el-Mektebetü’l-İlmiyye, Beyrût, 1979.
• Kaya, Mahmut, “Aristo”, DİA, III, 375-378.
• Mâlik b. Enes, Mâlik b. Âmir el-Medenî, Muvattau Mâlik bi Rivâyeti Muhammed b. Hasen eş-Şeybânî, thk. Abdulvehhâb Abdullatîf, el-Mektebetü’l-İlmiyye, Medine, ts.
• Maşalı, Mehmet Emin, “İbn Teymiyye’ye Göre Hatalı Tefsir Kuramları”, Bilimname XV, 2008/2, (123-146).
• Râzî, Fahruddîn Ebu Abdillah Muhammed b. Ömer, el-Mahsûl, Riyâd, 1400.
• Râzî, Fahruddîn Ebu Abdillah Muhammed b. Ömer, Mefâtîhu’l-Gayb, Dâru’l-Kütübi’l-İlmiyye, Beyrût, 2000.
• Sâlih er-Rakb, el-Heykelü’l-Yehûdî, Merkezü’n-Nûr li’d-Dirâsâti ve’l-Ebhâs, Gazze, 2002.
• Sebt, Halid b. Usmân, Kavâidü’t-Tefsîr Cem’an ve Dirâseten, Dâru ibn Affân, Kâhire, 1421.
• Senedî, Nuruddîn b. Abdilhadî Ebu’l-Hasen, Haşiyetü’s-Senedî ale’n-Nesâî, Mektebetü’lMatbûati’l-İslâmiyye, 1986.
• Suyûtî, Celâlüddîn, Savnu’l-Mantık ve’l-Kelâm an İlmi’l-Mantık ve’l-Kelâm, Dâru’lKütübi’l-İlmiyye, Beyrût, ts.
• Şâtıbî, Ebû İshâk, el-İ’tisâm, el-Mektebetü’t-Ticâriyyetü’l-Kübrâ, Kâhire, ts.
• Şâtıbî, Ebû İshâk, el-Muvâfakât fî Usûli’l-Fıkh, Dâru ibn Affân, Mısır, 1421.
• Şevkânî, Muhammed b. Ali b. Muhammed, Neylü’l-Evtâr, İdâratü’t-Tabâati’l-Münîriyye, Kâhire, ts.
• Şinkîtî, Muhammedü’l-Emîn b. Muhammed el-Muhtâr, Müzekkira fî Usûli’l-Fıkh, Mektebetü’l-Ulûm ve’l-Hikem, Medine, ts.
• Tayyâr, Müsâid b. Süleymân, Mefûmu’t-Tefsir ve’t-Te’vîl ve’l-İstinbat ve’t-Tedebbür ve’lMüfesser, Dâru ibni’l-Cevzî, Demmâm, 2010.
• Tehânevî, Allâme Muhammed Ali, Keşşâfu Istılâhâti’l-Fünûn ve’l-Ulûm, thk. Ali Dehrûc, Mektebetü Lübnan, Beyrût, 1996.
• Tüsterî, Ebû Muhammed Sehl b. Abdillâh, Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, Dâru’l-Kütübi’lArabiyyeti’l-Kübrâ, ts.
• Zehebî, Şemseddin Muhammed, Siyeru A’lâmi’n-Nübelâ, Müessesetü’r-Risâle, Beyrût, 1993.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım b. Mahmûd b. Ömer, el-Keşşâf an Hakâikı Gavâmizı’t-Tenzîl ve Uyûni’l-Ekâvîl fî Vucûhi’t-Te’vîl, thk. Abudurrezzâk el-Mehdî, Dâru İhyâi’t-Türâsi’l-Arabî, Beyrût, ts.