Kur’ân’dakiTe’kîd İfadelerinin Bazı Türkçe Meâllerdeki Karşılıklarına Dair Bir İnceleme

Yıl 2017, Cilt: 8 Sayı: 16, 165 - 181, 30.04.2017

Abdulkerim Bingöl , Mehmet Salmazzem

Öz

Kur’ân,
evrensel bir kitap olarak bütün insanlara hitap ettiğinden nüzul zamanından
itibaren başka dillere tercüme edilmesi ihtiyacı hasıl olmuştur. Kutsal bir
metin olan Kur’ân’ın çevirisi yapılırken her ayrıntıya dikkat etmek, Kur’ân’ın
doğru anlaşılması açısından oldukça mühimdir. Fesahate önem verilen bir ortamda
inen ve i’caz derecesinde edebi incelikleri haiz olan Kur’ân’ın başka dillere
çevirisinde ibarenin asıl manası dışında cümleyi pekiştiren unsurların da
yansıtılmasına azami özen gösterilmesi lazımdır.

Bu çalışmada alanında
önemli oranda ağırlığı bulunan bazı Türkçe meâller ele alınarak manaya kuvvet
katan, hatta bazen manayı değiştiren te’kîd ifadelerinin söz konusu meâllere
yansıtılması irdelenmektedir. Kur’ân gibi hem mana hem de lafız itibarıyla mu’ciz
olan bir metinde çeviri işinin zor olması kaçınılmazdır. Mevzu bahis Arapça
gibi pekiştirme unsurlarını içerme konusunda oldukça zengin olan bir dilden bu
hususta yeterince gelişkin olmayan Türkçe gibi bir dile çeviri olunca yapılan
işin zorluğu kuşkusuz artacaktır. Nitekim bu minvalde ele aldığımız meâllerin te’kîdi
yeterince yansıtmadıkları söylenebilir.

Anahtar Kelimeler

Kur’ân, Türkçe meâl, dil, te’kîd, belagat

Kaynakça

• Akalın, Şükrü Haluk v.dğr. Türkçe Sözlük. Ankara: TDK Yayınları, 2005.
• Akdemir, Salih. Son Çağrı Kur’ân. Ankara: Ankara Okulu Yayınları, 2015.
• Akk, Halid Abdurrahman. Usûlu’t-Tefsîr ve Kavaiduhu. Beyrut: Daru’n-Nefais, 2007.
• Altuntaş, Halil ve Muzaffer Şahin. Kur’ân-ı Kerim Meâli. Ankara: DİB Yayınları 2006.
• Alûsî, Ebu’s-Sena Şihabuddin es-Seyyid Mahmud b. Abdillah. Ruhu’l-Maani fi Tefsirî’l-Kur’âni’l-Azim ve’s-Seb’i’l-Mesani. Beyrut: Muessesetu’r-Risale, 2010.
• Atay, Hüseyin. Kur’ân Türkçe Çeviri. Ankara: Pozitif Matbaacılık, 2007.
• Ateş, Süleyman. Yüce Kur’ân’ın Çağdaş Tefsirî. İstanbul: Yeni Ufuklar Neşriyat, 1989.
• Aydar, Hidâyet. Kur’ân-ı Kerîm’in Tercümesi Meselesi. İstanbul: Yeni Zamanlar Yayınları, 2014.
• Beyzâvî, Nasiruddin Abdullah b. Ömer b. Ali. Envaru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2008.
• Bursevî, İsmail Hakkı. Ruhu’l-Beyan. Beyrut: Dâru’l-İhyai’t-Turâsi’l-‘Arabi, 2001.
• Camî, Nuruddîn Abdurrahman b. NizamiddînAhmed b. Muhammed. el-Fevâidu’d-Diyaiyye. y.y., t.y.
• Cerrahoğlu, İsmail. Tefsir Usûlü. Ankara: TDV Yayınları, 1993.
• Cevherî, Ebu Nasr İsmail b. Hammad. es-Sıhah. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1999.
• Curcânî, Ebu’l-Hasan Ali b. Muhammed b. Ali es-Seyyid eş-Şerif. Kitâbu’t-Ta’rifat. y.y., t.y.
• Çağmar, M. Edip. “Arap Belâgatinde Te’kîd”. Doktora tezi, Harran Üniversitesi, 2003.
• Çakır, Mehmet. “Kur’ân Meâllerinde Çeviri Sorunları”. Kur’ân Meâlleri Sempozyumu-eleştiriler ve öneriler- içinde. Ankara: DİB Yayınları, 2007.
• Çantay, Hasan Basri. Kur’ân-ı Hakîm ve Meâl-i Kerim. İstanbul: Elif Ofset, 1976.
• Demirci, Muhsin. Tefsir Tarihi. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı Yayınları, 2012.
• Durmuş, İsmail. “Te’kit”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 40: 365-367. İstanbul: TDV Yayınları 2011.
• Ebu Hayyân, Ebu Abdillah Muhammed b. Yusuf b. Ali el-Endulûsî. Tefsiru’l-Bahri’l-Muhît. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2010.
• Ebu’s-Suûd, Muhammed b. Muhammed. İrşâdu’l-‘Akli’s-Selim ila Mezâya’l-Kitâbi’l-Kerim. Beyrut: Musessetu’t-Tarihi’l-Arabi, 2010.
• Endulûsî, Ebu Muhammed Abdulhak b. Galib İbn Atiyye. el-Muharreru’l-Vecîz fî Tefsîri’l-Kitâbi’l-‘Azîz. Duha: Dâru’l-Fikri’l-Arabi, 2007.
• Ergin, Muharrem. Türk Dil Bilgisi. İstanbul: Boğaziçi Yayınları, 1980.
• Esed, Muhammed. Kur’ân Mesajı. trc. Cahit Koytak ve Ahmet Ertürk. İstanbul: İşaret Yayınları, 2002.
• Feyizli, Hasan Tahsin. Feyzü’l-Furkân. İstanbul: Server Yayınları, 2016.
• Gürbüz, Faruk. “Tercüme Problemleri ve Meâller”. Doktora tezi, Atatürk Üniversitesi, 2003.
• Halebî, Ebu’l-Abbas Şihâbuddin Ahmed b. Yusuf b. İbrahim Semîn. ed-Durru’l-Ma’sun fî ‘Ulûmi’l-Kitâbi’l-Meknûn. Dımaşk: Dâru’l-Kalem, 2003.
• İbn Aşûr, Muhammed Tahir. et-Tahrîr ve’t-Tenvîr. Tunus: Dâru Suhnûn, t.y.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fida İmaduddin İsmail b. Şihabuddin Ömer. Tefsiru İbn Kesir (Tefsiru’l-Kur’âni’l-‘Azim). Beyrut: Muessesetu’r-Risale, 2008.
• İbnu’l-Cevzî, Ebu’l-Ferec Cemâluddîn Abdurrahman b. Ali b. Muhammed. Zâdu’l-Mesîr fî İlmi’t-Tefsîr. Beyrut: Dâru’l-Kitabi’l-Arabi, 2010.
• Kanar, Mehmet. Arapça Türkçe Sözlük. İstanbul: Say Yayınları 2009.
• Karaman, Hayreddin, Ali Özek, İbrahim Kâfi Dönmez, Mustafa Çağrıcı, Sadrettin Gümüş ve Ali Turgut. Kur’ân-ı Kerîm ve Açıklamalı Meâli. Ankara: DİB Yayınları, 2004.
• Karaman, Hayreddin, Mustafa Çağrıcı, İbrahim Kâfi Dönmez ve Sadrettin Gümüş. Kur’ân Yolu. Ankara: DİB Yayınları, 2007.
• Korkmaz, Zeynep. Türkiye Türkçesi Grameri Şekil Bilgisi. Ankara: TDK Yayınları, 2009.
• Kurtubî, Ebu Abdillah Muhammed b. Ahmed b. Ebibekir. el-Câmiu li Ahkâmi’l-Kur’ân. Beyrut: Muessesetu’r-Risale, 2006.
• Maturidî, Ebu Mansur Muhammed b. Muhammed b. Mahmud es-Semerkandî. Te’vilâtu’l-Kur’ân. İstanbul: Mizan Yayınları, 2005.
• Mazharî, Muhammed Senaullah. et-Tefsiru’l-Mazharî. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2007.
• Merâğî, Ahmed Mustafa. Tefsiru’l-Merağî. Beyrut: Dâru’l-İhyai’t-Turasi’l-Arabi, 1985.
• Mevdudî, Ebu’l-Ala. Tefhimu’l-Kur’ân. trc. Muhammed Han Kayani v.dğr. İstanbul: İnsan Yayınları, 1997.
• Nesefî, Ebu’l-Berekat Abdullah b. Ahmed b. Mahmud. Medariku’t-Tenzil ve Hakaiku’t-Te’vil. Dımaşk: Daru İbn Kesir, 2011.
• Özçelik, Sadettin ve Münür Erten. Türkiye Türkçesi Dilbilgisi. Ankara: Bizim Büro Yayınları, 2011.
• Özdoğan, M. Akif. “Arap Dilinde Muhâtabı İkna Etme Açısından Haberî Cümlede Tekîd Edatlarının Rolü”. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İlâhiyat Fakültesi Dergisi 9, sy. 17 (2011).
• Öztürk, Mustafa. Kur’ân-ı Kerîm Meâli (Anlam ve Yorum Merkezli Çeviri). İstanbul: Düşün Yayınları, 2014.
• Paçacı, Mehmet. “İslam Öncesi Arap Yarımadasında Politik, Dinî ve Kültürel Durum”. İslam’a Giriş -Evrensel Mesaj- içinde, 369-375. Ankara: DİB Yayınları, 2008.
• Ravî, Kâzım Fethî. “Kur’ân-ı Kerim’de Te’kîd Üslupları”. trc. Hasan Keskin. Cumhuriyet Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 6, sy. 1 (2002): 133-173.
• Razî, Ebu Abdillah Fahruddin Muhammed b. Ömer b. Hüseyin. et-Tefsiru’l-Kebir. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2009. Sarı, Mevlût. Arapça-Türkçe Lûgat. İstanbul: İpek Yayınları, t.y.
• Sıddik Hasan Han, Ebu’t-Tayyib Muhammed Sıddik Bahadır b. Hasan b. Ali el-Kannevcî. Fethu’l-Beyân fî Makâsidi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1999.
• Suyûtî, Celâluddin Abdurrahman b. Ebibekir. el-İtkan fî ‘Ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye. 2012.
• Taberî, Ebu Cafer Muhammed b. Cerir. Câmiu’l-Beyân‘an Te’vili’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-İhyâi’t-Turâsi’l-‘Arabi, t.y.
• Taftazanî, Mesud b. Ömer. Muhteseru’l-Maâni. İstanbul: Üçler Matbaası, 1977.
• Yavuz, A. Fikri. Kur’ân-ı Kerim ve İzahlı Meâli Âlisi. İstanbul: Sönmez Neşriyat, 1974.
• Yazır, Elmalılı Muhammed Hamdi. Hak Dini Kur’ân Dili. Ankara: Akçağ Basım, 2009.
• Zavî, Tahir Ahmed. Tertibu’l-Kamâsi’l-Muhît. Riyad: Daru Alemi’l-Kutub, 1996.
• Zebidî, Ebu’l-Feyz Muhammed Murteda b. Muhammed el-Huseynî. Tâcu’l-‘Arus min Cevâhiri’l-Kamus. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2007.
• Zeccâc, Ebu İshak İbrahim b. es-Serî. Maâni’l-Kur’ân ve İ’rabuhu. Kahire: Dâru’l-Hadis, 2005.
• Zemahşerî, Mahmud b. Ömer. el-Keşşâf ‘an Hakaiki Ğavamizi’t-Tenzîl ve ‘Uyuni’l-‘Akâvili fî Vucûhi’t-Te’vîl. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2009.
• Zurkânî, Muhammed Abdulazim. Menâhilu’l-İrfan fî Ulûmi’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Marife, 2005.