İbn Sina’da Üç Temel Kategori: Nicelik, Nitelik ve Görelilik

Yıl 2018, Cilt: 9 Sayı: 20, 295 - 310, 31.08.2018

Harun Takcı

Öz

Bu çalışmada İbn Sînâ’nın Kategoriler kitabında incelediği on kategoriden üçünü yani nicelik, nitelik ve görelilik kategorilerini ele almaya çalışacağız. Bu üç kategorinin İbn Sînâ’nın kategoriler sistemi içerisinde merkezi bir öneminin bulunmasından hareketle ‘üç temel kategori’ isimlendirmesi uygun görülmüştür. Buna bağlı olarak İbn Sînâ’nın söz konusu üç kategoriye dair açıklamaları başta Aristoteles olmak üzere Fârâbî
ve Tûsî’nin görüşleri etrafında değerlendirmeye tabi tutulmuştur. Bu karşılaştırmanın temel amacı meşşai geleneğin önemli temsilcisi olan İbn Sînâ’nın diğer meşşai flozoflarla olan fkir birliğinin ve yaklaşım tarzının uygunluk derecesinin belirginleştirilmesine katkı sunabilmektir.  

Anahtar Kelimeler

Mantık, İbn Sînâ, Kategoriler, nicelik, nitelik, görelilik

Kaynakça

• Aristoteles. “Categoriae”. Editör: Academia Regia Borussica, Aristoteles Latine içinde, 1-8. Berlin: Officina Academica, 1831.
• Aristoteles. “Katêgoriai”. Editör: E. Bekker Aristotelis Opera içinde, 1-15. Berlin: Officina Academica, 1831.
• Aristoteles. “Kitabü Katiguryas ev Kitabü’l-Mekûlât”. Tahkik: Ferid Cebir, en-Nassu’l-Kamile içinde, 1: 15-96. Beyrut: Darü’l-Fikri’l-Lübnani, 1999.
• Aristoteles. “Kitabü’l-Mekulat”. Tahkik: Abdurrahman Bedevi, Mantıku Aristu içinde, 1: 31-96. Beyrut: Darü’l-kalem, 1980.
• Aristoteles. Kategoriler. Çeviri: Saffet Babür. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 2016.
• Aristoteles. Metafizik. Çeviri: Ahmet Arslan. İstanbul: Sosyal Yayınlar, 1996.
• Aristoteles. Organon I Kategoryalar. Çeviri: Hamdi Ragıp Atademir, İstanbul: MEB. Yayınları, 1989.
• Coşkun, Abdulkadir. İbn Sînâ Felsefesinde Retorik. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2011.
• Çapak, İbrahim. Ana Hatlarıyla Mantık. İstanbul: Ensar Neşriyat, 2016.
• Çapak, İbrahim. Stoa Mantığı ve Fârâbî’ye Etkisi. Ankara: Araştırma Yayınları, 2006.
• Fârâbî. “Kitabü Katiguryas ey Mekulat”. Tahkik: Refik Acem, el-Mantıku inde’l-Fârâbî içinde, 89-131. Beyrut: Darü’l-Meşrık, 1986.
• İbn Sînâ. Kategoriler. Çeviri: Muhittin Macit. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2010.
• İbn Sînâ. el-Muhtasaru’l-Evsat fi’l-Mantık. Tahkik: Harun Takcı, Sakarya: Sakarya Üniversitesi SBE, 2009.
• İbn Rüşd. Metafizik Büyük Şerhi-Tefsîru Mâ-ba‘det’t-Tabîa‘. 2 cilt. Çeviri: Muhittin Macit. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2017.
• Kant, Immanuel. Pratik aklın eleştirisi. Çeviri: İonna Kuçuradi – Ülker Gökberk ve Füsun Akatlı. Ankara: Türkiye Felsefe Kurumu, 1994.
• Özpilavcı, Ferruh. Fârâbî’nin Önerme Anlayışı. İstanbul: Litera Yayıncılık, 2018.
• Tûsî. Esasü’l-iktibas fi’l-mantık. Arapça Çeviri: Molla Hüsrev. Tahkik: Hasan eş-Şafi ve Muhammed es-Said Cemaleddin. Kahire: el-Meclisü’l-a’la li’s-sekafe, 2004.