Abdüssamed, Husarî, Minşâvî ve Mustafa İsmâil’in Murattel ve Mücevved Tilavetlerinin Karşılaştırmalı Zamansal Analizi

Yıl 2021, Sayı: 27, 159 - 180, 15.12.2021

Muhammed Recai Çiftçi

https://doi.org/10.35415/sirnakifd.997421

Öz

Kur’an tilaveti konusunda Mısırlı okuyucuların çok önemli bir yerinin olduğu Müslümanlarca kabul edilmektedir. Hatta Kur’an tilaveti üzerine araştırmalarda bulunan Müslüman olmayan bilim insanlarının çalışmalarında devamlı olarak Mısır örneklemini seçtikleri görülmektedir. Türkiye’de hız yönüyle tahkik, tedvir ve hadr olarak üç ayrı okuyuş biçiminde gerçekleştirilen Kur’an tilavetleri, Mısır’da geleneksel olarak iki okuyuş biçiminde gerçekleştirilir. Bunlar murattel ve mücevved okuyuş biçimleridir. Murattel okuyuş, melodik sadeliği, dar ifade alanı ve nispeten hızlı karakteri ile belirginlik kazanır. Mücevved okuyuş ise hız yönünden daha ağır bir karakterde olması sebebiyle zengin ve ağdalı bir müziksel icra alanına yer açar. Bunun yanı sıra hem cümlelerin hem de duraklamaların daha uzun tutulduğu görülür. Melizmatik melodilere yer verilir. Bu okuyuş biçimlerinin hız tasnifi itibariyle daha önce karşılaştırmalı olarak herhangi bir araştırmaya konu olmadıkları görülmektedir. Bu araştırmada Abdüssamed, Husarî, Minşâvî ve Mustafa İsmail gibi okuyucuların murattel ve mücevved okuyuşları zamansal açıdan incelenecektir. Bu araştırmanın da dahil olduğu bir dizi araştırma sürecinin sonunda, Türk (İstanbul) ya da Arap (Kahire) tavrı gibi kullanımlarda sıklıkla karşımıza çıkan tavır kavramının etrafının daha net bir şekilde çizilmesi amaçlanmaktadır. Araştırmalarımızın bir dizi olarak planlanmasının sebebi, çalışmaların oldukça hacimli olmasıdır. Sürecin bundan sonraki aşamasını oluşturan, Kahire ve İstanbul tavrını temsil ettiği düşünülen okuyucuların okuyuşlarında görülen metro-ritmik özelliklerin karşılaştırmalı olarak ele alınacağı araştırma ile bu dizinin tamamlanması hedeflenmektedir. Tavır kavramı günümüz Türk müziği ve kıraat alanlarında sıkça kullanılmakta ise de etraflı bir araştırma konusu olmamış, tatmin edici bir tarife kavuşamamıştır. Bugüne kadar sadece melodik karakter ve fonetik gibi unsurlara dayalı olarak tanımlandığı kanaatinde olduğumuz bu kavramın yetkin bir tarifini elde edebilmek için İstanbul ve Kahire gibi kıraat alanında önemli iki merkezi detaylı olarak incelemek gerekecektir. Zira okuyuşların zamansal özellikleri de tavır olgusunu etkileyebilecek ve onun tanım elemanları arasına girebilecek güce sahip bir unsur olarak karşımızda durmaktadır. Araştırmamız okuyucuların icralarında görülen zamansal ve metrik özellikleri ortaya koymaktadır. Bu yönüyle karşılaştırmalı ve betimsel bir karakterde olduğu söylenebilir. Örneklemi teşkil eden Bakara sûresinin ilk beş âyetinin okunuşlarındaki CV birim süre ortalaması ve metrik özellikleri, Praat fonetik analiz yazılımı ile incelenerek belirlenmiştir. Elde edilen sayısal değerler tablo ve grafikler aracılığıyla ortaya konulmuştur. Elde edilen veriler analiz edildiğinde, murattel okuyuşların CV-PM değerinin 282-356 aralığında, mücevved okuyuşların ise 139-159 aralığında olduğu tespit edilmiştir. Bu sonuca göre murattel ve mücevved okuyuşların hız düzeyleri farklı bölgelerde kümelenmektedir. Okuyucuların murattel okuyuşlarının tamamında uzun hecelerin süre ortalamasının kısa hecelerin süre ortalamasına oranının 1,7-1,8 aralığında bulunduğu ve bu değerlerin 2 tamsayısının altında olduğu görülmektedir. Mücevved okuyuşlara bakıldığında okuyuşların birinde metrik oranın 1,94 olduğu, diğerlerinde ise 2 ve onu aşan değerlerde olduğu ifade edilebilir. Araştırmada murattel ve mücevved okuyuş biçimlerinin her birinde okuyucuların birbirleri ile benzer zamansal özelliklerde tilavette bulundukları gözlemlenmiştir. Her iki okuyuş stilinin kendine özgü ve birbiri ile kesişmeyen bir hız aralığında uygulama alanı bulduğu anlaşılmaktadır. Metrik açıdan da murattel ve mücevved okuyuşların kendi içinde tutarlı değerlerde olduğu görülmektedir. Bu değerlerin CV-PM değerlerinde olduğu gibi birbiri ile kesişmeyen kümeler oluşturduğu anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Türk Din Musikisi, Mısır, Kur’an, Murattel, Mücevved, Tempo, Tavır

Comparative Temporal Analysis of Abdussamed, Husari, Minshawi and Mustafa Ismail’s Murattal and Mujawwad Recitations

Öz

It is accepted by Muslims that Egyptian reciters have a very important place in recitation of the Qur'an. In fact, it is seen that non-muslim scientists who do research on the recitation of the Qur'an also choose Egypt as a sample in their studies. The recitations of the Qur'an in Turkey, which are performed in three different styles as tahkik, tedvir and hadr in terms of speed, are traditionally performed in two recitation styles in Egypt. These are murattal and mujawwad recitation styles. Murattal stands out with its melodic simplicity, narrow expression space and relatively fast character. On the other hand, mujawwad creates a space for a rich and viscous musical performance, as it has a slower character in terms of speed. Melismatic melodies are included. It is seen that these recitation styles have not been the subject of any comparative research before. In this research, the recitings of Abdussamed, Husari, Minshawi and Mustafa Ismail will be examined from a temporal perspective. At the end of a series of research processes, including this research, it is aimed to draw a clearer picture of the concept of tavır, which is frequently encountered in usages such as Turkish (Istanbul) or Arab (Cairo) “manner”. The reason why our research is planned as a series is that the studies are quite voluminous. It is aimed to complete this series with the research that constitutes the next stage of the process in which the metro-rhythmic features of the reciting of the reciters who are thought to represent the Cairo and Istanbul manner will be discussed comparatively. Although the concept of tavır is frequently used in today's Turkish music and Qiraah disciplines, it has not been the subject of a comprehensive research and has not reached a satisfactory definition. In order to obtain a competent definition of this concept, which we believe has been defined only on the basis of elements such as melodic character and phonetics, it will be necessary to examine in detail two important centres in the field of recitation, such as Istanbul and Cairo because the temporal characteristics of the recitations stand before us as an element that has the power to affect the tavır phenomenon and to be among its definition elements. Our research reveals the temporal and metrical features seen in the performances of the reciters. In this respect, it can be said that it has a comparative and descriptive character. The CV unit time average and metric properties in the recitations of the first five verses of Surah al-Baqara were determined by examining them with Praat phonetic analysis software. The numerical values obtained are presented through tables and graphics. When the data obtained were analyzed, it was determined that the CV-PM values of murattal recitations were in the range of 282-356, while those of mujawwad recitations were in the range of 139-159. According to this result, the speed levels of murattal and mujawwad recitations are clustered in different regions. It is determined that the ratio of the average duration of long syllables to the average duration of short syllables is in the range of 1.7-1.8 in all of the reciters' murattal recitations, and these values are below integer 2. When we look at the mujawwad recitations, it can be stated that the metric ratio of one recitation is 1.94, while the others are 2 or more. As a result of our research, it has been observed that in each of the murattal and mujawwad reciting styles, the reciters recite with similar temporal characteristics. It is understood that both reciting styles find application in a unique and non-intersecting speed range. In terms of metrics, it is seen that murattal and mujawwad recitations are in consistent values within themselves. It is understood that these values form clusters that do not intersect with each other, as in the CV-PM values.

Anahtar Kelimeler

Turkish Religious Music, Egypt, Qur’an, Morattal, Mujawwad, Tempo, Manner

Kaynakça

• Abdelsattar Naji. “Al Baqarah - Mohammed Siddiq Al-Minshawi”. Youtube. 21 Ocak 2013. https://www.youtube.com/watch?v=gRRADtzwnWc
• Ali J. “002 - Al Baqarah - Mahmoud Khalil Al-Husary (Murattal Fast)”. Youtube. 14 Şubat 2016. https://www.youtube.com/watch?v=1LiYkTJ3Ra4&list=PL2DBUaGL0g-J97m8zRAQjgbXKIN8wkfVx&index=47
• Ani, Salman H. al-. Arabic Phonology: An Accoustical and Physiological Investigation. Mouton: The Hague, 1970.
• Çiftçi, Muhammed Recai. “Kur'an’ın Makamsal Okunuşunun Zaman-Metin İlerlemesi (Topçuoğlu-Kaya Örneği)”. İslami Araştırmalar Dergisi 32/1 (2021), 84-98.
• Çiftçi, Muhammed Recai. “Mısırlı Kârîlerin Mücevved Tilâvetlerinin Metro-Ritmik Karakteri”. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 8/2 (2021), 112-132.
• Çiftçi, Muhammed Recai. “Serbest Zamanlı Makamsal Okuyuşlar İçin Kullanılan ‘Notasyonda Zamansal Tespit Yöntemi’nin Tutarlılığı (İhlâs Sûresi - Davut Kaya Örneği)”. Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi 57 (2019), 67-84. https://doi.org/10.15370/maruifd.679214
• Çuhadaroğlu. “Bakara suresi Muhammed Sıddık Minşavi”. Youtube. 29 Haziran 2019. https://www.youtube.com/watch?v=UX6IxiyfxFk
• DİB, Diyanet İşleri Başkanlığı. “Kur'an-ı Kerim”. Erişim 19 Ağustos 2021. https://kuran.diyanet.gov.tr/mushaf/kuran-1/bakara-suresi-2/ayet-1/diyanet-isleri-baskanligi-meali-1
• Faruqi, Lois Ibsen al-. “The Cantillation of the Qur'an”. Asian Music 19/1 (1987), 2-25. https://doi.org/10.2307/833761
• Frishkopf, Michael. “Mediated Qur’anic Recitation and the Contestation of Islam in Contemporary Egypt”. Music and the Play of Power in the Middle East, North Africa and Central Asia. ed. Laudan Nooshin. 75–114. Farnham, Surrey: Ashgate, 2009.
• Husari, Muhammed Mahmud Halil el-. “Mahmûd Halîl Husarî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 18/412- 413. Ankara: TDV Yayınları, 1998.
• ibrahim A.. “Abdussamed Abdulbasit | Bakara Suresi 002 | Kuran Dinle | Tertil”. Youtube. 6 Ekim 2018. https://www.youtube.com/watch?v=_UNr6voN1cE&list=PL2DBUaGL0g-J97m8zRAQjgbXKIN8wkfVx&index=53
• Karaçam, İsmail. Kur'ân-ı Kerîm'in Faziletleri ve Okunma Kâideleri: Mufassal Tecvid. İstanbul: İFAV, 2014.
• Murâd, Saîd. “Muhammed Sıddîk Minşâvî”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 30/117. Ankara: TDV Yayınları, 2005.
• Murâd, Saîd. “Mustafa İsmâil”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 31/303-304. Ankara: TDV Yayınları, 2006.
• murat gültekin. “Abdulbasit Abdussamed - Bakara Suresi 1 (Tecvid)”. Youtube. 15 Aralık 2009. https://www.youtube.com/watch?v=5UxUjgjHSME&list=PL2DBUaGL0g-J97m8zRAQjgbXKIN8wkfVx&index=52
• Nelson, Kristina. The Art of Reciting the Qur'an. Cairo: American University in Cairo Press, 2001.
• Özel, Ahmet. “Abdülbâsıt Muhammed Abdüssamed”. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi. 1/300. Ankara: TDV Yayınları, 1988.
• Pakdil, Ramazan. Ta’lim Tecvid ve Kıraat. İstanbul: Marmara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Vakfı (İFAV) Yayınları, 2018.
• persiandude001. “Sura Baqara 1-18 by Sheikh Mahmood Khalil Al-Hussary”. Youtube. 8 Ağustos 2008. https://www.youtube.com/watch?v=rMDF2oiMcNI&list=PL2DBUaGL0g-J97m8zRAQjgbXKIN8wkfVx&index=54
• Praat: Doing Phonetics by Computer Version 6.1.32. Yazılım. Hollanda: Paul Boersma - David Weenink, 1992. http://www.praat.org/
• Quranic Recitations. “Al-Baqara: 02”. Youtube. 20 Şubat 2014. https://www.youtube.com/watch? v=eWUo3h8b5FM&list=PLxpAkjlGauHdZs_nLdKex3cH7DOzD0ur5
• Sells, Michael Anthony. Approaching the Qur’an: The Early Revelations. Ashland, Or: White Cloud Press, 2007.
• ÜNLÜ HAFIZLAR. “Bakara Suresi Mustafa İsmail”. Youtube. 15 Ocak 2019. https://www.youtube.com/watch? v=pIf8jp6TAZM