OSMANLI SU MEDENİYETİNİN BİR TEMSİLCİSİ: ALDANZADE HACI OSMAN ÇEŞMESİ VE ONARIMI

Yıl 2021, Cilt: 5 Sayı: 1, 129 - 144, 30.03.2021

Seda Şimşek Tolacı , Mehmet Ali Karagöz

https://doi.org/10.30692/sisad.890024

Öz

Çeşme yapıları Türklerin tarih boyunca meydana getirdikleri imar faaliyetlerinden bir tanesidir. Toplumun temel ihtiyaçlarından olan su gereksiniminin devlet ya da hayırseverler eliyle karşılanması farklı dönemlerde farklı tipte çeşme yapılarının inşa edilmesini sağlamıştır. Isparta il merkezinde 20. yüzyıla kadar çok sayıda çeşme yapısı bulunurken, bunlardan çok azı günümüze kadar ulaşabilmiştir. Kentte bulunan Aldanzade Hacı Osman Çeşmesi de bunlardan bir tanesidir. Osmanlı Döneminde İnşa edilmiş olan yapı, basit mahalle/sokak çeşmeleri tipolojisine dâhil edilebilecek kültürel miras değerlerimizdendir.
Çalışma kapsamını, çeşitli nedenlerde hasar gören bu yapının onarımının gerçekleşmesi için gerekli projelendirme aşamaları ve uygulama sonucu oluşturmaktadır. Uygulama öncesinde analitik rölöve çalışması, restitüsyon ve restorasyon projeleri, müdahale uygulama önerileri hazırlanmış, geliştirilmiştir. Verilerin toplanması ve değerlendirilebilmesi için gerekli olan literatür araştırmaları, ölçümleme ve krokilendirme dahil olmak üzere gerekli tüm alan çalışmaları gerçekleştirilmiştir.
Hazırlanan çalışmalar, projeler ve raporları müdahale yöntemleri ve fotoğraf albümü ile birlikte ilgili kurula (Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Kurulu Müdürlüğü) sunulmuş, onaylanan proje sonrasında yapı, gerekli iznin alınması ile Isparta Belediyesi aracılığı ile hasarı oluşturan ilgili firma tarafından, proje dâhilinde, en az müdahale ile onarılmıştır. Böylece inşa edildiği dönemin izlerini taşıyan ve sahip olduğu bozulmalarında giderilmesi ile özgünlük değeri artan tescilli bir eser daha gerçek sahipleri olan mahalle kullanıcısına, tarihsel süreçte belleklerinde yer aldığı şekli ve özgün işleviyle yeniden sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Aldanzade Hacı Osman Çeşmesi, Koruma, Restorasyon, Osmanlı Dönemi, Isparta

A Representative Of The Ottoman Water Civilization: Aldanzade Hacı Osman Fountain and Its Repair

Öz

Fountain structures are one of the development activities that Turks have carried out throughout history. meeting the water requirement, which is one of the basic needs of the society, by the state or philanthropists enabled the construction of different types of fountain structures in different periods. While there were many fountain structures in Hacı Osman the city centre of Isparta until the 20th century, very few of them have survived to the present day. The Aldanzade Hacı Osman Fountain in the city is one of them. Built-in the Ottoman Period, the building is one of our cultural heritage values that can be included in the simple neighbourhood/street fountains typology.
The scope of the work consists of the project design stages and application results required for the repair of this structure, which has been damaged for various reasons. Before the application, analytical survey study, restitution and restoration projects, intervention application suggestions were prepared and developed. All necessary field studies were carried out, including literature research, measurement and mapping required for data collection and evaluation.
The prepared works, projects and reports were submitted to the relevant board together with the intervention methods and photo album, after the approved project, the building was repaired by the relevant company that caused the damage through Isparta Municipality, within the project, with minimal intervention. Thus, a registered work that bears the traces of the period in which it was built and whose originality value increased with the elimination of its deterioration, was presented to the users of the neighbourhood, who are more real owners, with the form and original function it was in their memories in the historical process.

Anahtar Kelimeler

Aldanzade Hacı Osman Fountain, Conservation, Restoration, Ottoman Period, Isparta

Kaynakça

• Akaslan, M., ve Demirci, D. (2013). Isparta’nın Bilinen En Eski Tarihli Yılankırkan Çeşmesi’nde Yapılan Çalışmaların Değerlendirilmesi. Vakıflar Dergisi(39), 63-74.
• Akbaş, M. (2012). Isparta İli ve İlçeleri Türk Dönemi Çeşmeleri. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Akdemir, M. S. (2004). XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Isparta’da Sosyo- Ekonomik ve Kültürel Hayat (170 VE 171 Numaralı Şer‘iyye Sicillerine göre). Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• Arseven, C. E. (1950). Sanat Ansiklopedisi. İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
• Bayındır Goularas, G. (2012). 1923 Türk-Yunan Nüfus Mübadelesi ve Günümüzde Mübadil Kimlik ve Kültürlerinin Yaşatılması. Alternatif Politika, 4(2), 129-146.
• Büyük Kültür Ansiklopedisi (Cilt 4). (1984). Ankara: Başkent Yayınları.
• Demirgil, S. (2007). Mazideki Isparta-I. Isparta: Isparta Belediyesi.
• Eyice, S. (1993). İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı.
• Günyol, V. (1982). Daldan Dala. İstanbul: Adam Yayınları.
• Hasol, D. (2017). Ansiklopedik Mimarlık Sözlüğü. İstanbul: Yem Yayın.
• Isparta Kültür ve Turizm Envanteri. (2011). Isparta: T.C. Isparta Valiliği, İl Kültür ve Turizm Müdürlüğü Yayınları.
• Kayalı, B. (2005). Isparta Kent Merkezinde Bulunan Sivil Mimarlık Örneklerinin Günümüzdeki Durumları, Koruma Sorunları ve Değerlendirme Önerileri. Isparta: Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• Önge, Y. (1981). Türk Su Mimarisinde Suluk Adını Verdiğimiz Çeşmeler. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 115-128.
• Özdeniz, E. (1995). İstanbulda'ki Kaptan-ı Deryâ Çeşmeleri ve Sebilleri. İstanbul: Türk Deniz Kuvvetleri Komutanlığı.
• Sözen, M., ve Tanyeli, U. (2011). Sanat Kavram ve Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Remzi Kitabevi Yayınları.
• Şenol, S. (2006). A'dan Z'ye Isparta'nın El Kitabı (Cilt 10). Isparta: Kültür Yayınları, Göltaş Kültür Dizisi.
• Türk Dil Kurumu. (1988). Türkçe Sözlük. Ankara: Atatürk, Kültür, Dil ve Tarih Kurumu, Türk Dil Kurumu.
• Yakartepe Çelebi, M. E., ve Gökarslan, A. B. (2014). Preservation of Isparta Yılan Kırkan (Yılan Kıran) Fountain Within the Scope of Sustainability . World Academy of Science, Engineering and Technology, 8(2), 217-220.