DÜRÜSTLÜK VE YALANCILIK ÜZERİNE: DÜNÜ, BUGÜNÜ VE FELSEFİ İNCELENMESİ

Yıl 2022, Cilt: 6 Sayı: 3, 703 - 719, 29.11.2022

Ferdi Selim

https://doi.org/10.30692/sisad.1137797

Cited By: 1

Öz

“Her davranış bir iyiyi amaçlar.” Aristoteles’in bu cümlesi sorgulanmış bir hayatı imleyen bir arayışa vurgu yapar muhakkak. Bahsi geçen bu iyi ne olabilir sorusu ve bununla ilişkili alt problemler bizi çeşitli başka kavramlara götürür. Bu kavramlar arasında erdem en bilinenlerindendir. Erdemlerin mahiyeti, gerçekliği hep tartışılmakla birlikte bir ahlak metafiziği de kurulmak istenmiştir. Fakat insan doğasının, bilme, inanma ve eyleme biçimlerinin ve nihayet toplumsal yapıların çeşitliliği tarafsız ve tümel bir ilke belirlemenin güçlüğü bu husus üzerinde görüş ileri süren filozoflarca derinden hissedilmiştir. Doğruluk çerçevesinde konuşulduğunda ise yine “neden yalan söylememeliyim veya neden dürüst olmalıyım” soruları farklı yorumların muhatabı olmaktadır. Bugün ise postmodern çağın hakikat üzerinde yarattığı fırtınalar bilgi ile ahlaki eylem arasında kurulan sağlam bağları aşındırmaya devam etmektedir. Bağlılık, sadakat ve cesaret gibi diğer erdemlerin de kamusal yoksunluğu yalan söyleme konusunda kişilerin sınırlarını gün geçtikçe genişletiyor görünmektedir. İşte bu çalışmada gündelik hayattan başlayarak bilim, felsefe ve politikaya sızan yalanlar hakkında bir araştırma yapılmaktadır. Yalan söyleme veya dürüst olmama konusundaki umursamaz tutumun nedenleri, sonuçları ve neler yapılabileceği farklı paradigmaların çerçevesini belirlediği bir felsefi zeminde hep birlikte değerlendirilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Dürüstlük, Yalanlar, Politika, Erdem, Sadakat.

On Honesty And Lying: A Philosophical Evaluation, Yesterday And Today

Öz

“Every act aims at a good.” This sentence of aristotle certainly emphasizes a search that marks a questioned life. The aforementioned question of what can be good, and the sub-problems associated with it lead us to various other concepts. Among these concepts, virtue is one of the most well-known. While the nature and reality of virtues have always been discussed, it was also desired to establish a metaphysics of morality. However, the difficulty of determining an impartial and universal principle for the diversity of human nature, ways of knowing, believing and acting, and finally social structures has been deeply felt by the philosophers who put forward their views on this issue. While spoken within the framework of honesty, the questions "why should ı not lie or why should ı be honest" are the subject of different interpretations. Today, the storms created by the postmodern era on truth continue to erode the strong bonds established between knowledge and moral action. The public deprivation of other virtues such as loyalty, fidelity and courage seems to widen the limits of lying day by day. In this study, starting from daily life, research is carried out about the lies that infiltrate science, philosophy and politics. The causes, consequences and what can be done of the careless attitude towards lying or being dishonest are evaluated together on a philosophical ground that defines the framework of different paradigms.

Anahtar Kelimeler

Honesty, Lies, Policy, Virtue, Loyalty

Kaynakça

• Arendt, H. (2012). Geçmişle Gelecek Arasında. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Arendt, H. (2018). Siyasette Yalan. İstanbul: Sel Yayıncılık
• Arendt, H. (2019). Sorumluluk ve Yargı. İstanbul: Sel Yayıncılık.
• Aristotle (1985). Nichomachean Ethics. (T. Irwin, Çev.). Indianapolis: Hackett.
• Aristoteles. (2009). Politika, (M. Tunçay, Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi
• Aristoteles. (2014). Nikomakhos’a Etik, (Z. Özcan, Çev.). Ankara: Sentez Yayıncılık.
• Arnhart, L. (2013). Siyasi Düşünce Tarihi. (A.K. Baram, Çev.). Ankara: Adres Yayınları.
• Bauman, Z. (2003). Modernlik ve Müphemlik. (G. Türkmen, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Bauman, Z. (2019). Akışkan Modernite, Çev. Sinan Okan Çavuş, Can Yayınları, İstanbul.
• Bacon, F. (2006). Denemeler. (A. Göktürk, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Berman, M. (1994). Katı Olan Her Şey Buharlaşıyor. (Ü. Altuğ-B. Peker, Çev.). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Berns, L. (2022). Thomas Hobbes. Leo Strauss & Joseph Cropsey (Ed.). içinde, Siyaset Felsefesi Tarihi. (E. Çakmakkaya, Çev.). İstanbul: Babil Kitap.
• Boney, N. (2018). After the Fact: The Erosion of Truth and the İnevitable Rise of Donald Trump. New York: Prometheus Books.
• Cicero (2013). Yükümlülükler Üzerine. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Descartes, R. (1983). Felsefenin İlkeleri. (M. Akın, Çev.). İstanbul.
• Feldman, R. (2009). The Liar in Your Life, The Way to Truthful Relationships. New York: Hachette Book Group.
• Feldman, R. & Custrini, R. (1998). Learning to Lie and Self Deceive; Children’s Nonverbal Communication of Deception. John Lockard & Delroy Paulhus (Ed.). içinde, Self Deception: An Adaptive Mechanism? Englewood Cliffs, Prenrice Hall, p.40-53.
• Guenon, R. (2022). Hindu Doktrinleri. (E. Temür, Çev.). İstanbul: Kapı Yayınları.
• Herakleitos. (2005). Fragmanlar. (C. Çakmak, Çev.). İstanbul: Kabalcı Yayınları.
• Heywood, A. (2004). Political Theory an Introduction. Palgrave Macmillan.
• Hobbes, T. (2007a). Leviathan. (S. Lim, Çev.). İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Hobbes, T. (2007b). De Cive. (D. Zarakolu, Çev.). İstanbul: Belge Yayınları.
• Hume, D. (1997). İnsan Doğası Üzerine Bir İnceleme. (A. Yardımlı, Çev.). İstanbul: İdea Yayınevi.
• Kakutani, M. (2019). Hakikatin Ölümü, Trump Çağında Yalancılık Sanatı. (C. Mizrahi, Çev.). İstanbul: Doğan Kitap.
• Jaspers, K. (1995). Felsefe Nedir? (İ. Z. Eyuboğlu, Çev.). İstanbul.
• Kaufmann, M. (2003). Aydınlanmış Anarşi-Siyaset Felsefesine Giriş. (Y. Coşar, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
• Kellner, D. (2016). American Nightmare Donald Trump, Media Spectacle, and Authoritarian Populism. Rotterdam: Sense Publishers
• Keyes, R. (2006). The Post-truth Era: Dishonesty and Deception in Contemporary Life. US: St. Martin’s Publishing Group.
• Locke, J. (1999). İnsanın Anlama Yetisi Üzerine Bir Deneme, I.-II. Kitap. (M. D. Topçu, Çev.) Ankara: Öteki Yayınevi.
• Locke, J. (2004). Hükümet Üzerine İkinci İnceleme. (F. Bakırcı, Çev.). Babil Yayıncılık.
• Machiavelli, N. (1983) The Discourses. (L. J. Walker, Trans.). London: Penguin Books.
• Machiavelli, N. (1986) Titus Livius’un İlk On Kitabı Üstüne Konuşmalar’dan. Mete Tunçay (Der.). içinde Batı’da Siyasal Düşünceler Tarihi-2 Yeniçağ. (P. Esin, Çev.). Ankara: Teori.
• Machiavelli, N. (1994). Hükümdar. (S. Bağdatlı, Çev.). İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Mandeville, B. (1998). The Fable of the Bees or Private Vices, Publick Benefits. Vol. 1-2, Indianapolis: Liberty Fund.
• McDowell, J. (1998). Mind, Value and Reality. Cambridge, Massachussets: Harvard University Press.
• McIntyre, L. (2018). Post-truth. Cambridge, Massachusetts: The MIT Press.
• Newman, S. (2006). Bakunin’den Lacan’a Anti-Otoriteryanizm ve İktidarın Altüst Oluşu. (K. Kızıltuğ, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Platon. (2000). Devlet. (S. Eyüboğlu, Çev.). İstanbul: Kültür Yayınları.
• Platon. (2011). Theaitetos. (M. Gökberk, Çev.). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Platon. (2017). Protagoras. (F. Akderin, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Rand, A. (2011). Ego. (Ş. Yıldız, Çev.). İstanbul: Plato Film Yayınları.
• Rodriguez, N. & Rygrave, A. (1990). Telling Lies in Everyday Life: Motivational and Organizational Consequences of Sequential Preferences. Qualitative Sociology, 13.
• Rousseau, J. J. (1995). İnsanlar Arasındaki Eşitsizliğin Kaynağı. (R. N. İleri, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Rousseau, J. J. (1999). Toplum Sözleşmesi Ya da Siyasal Tüze Üzerine. (A. Erenuluğ, Çev.). İstanbul: Öteki Yayınevi.
• Rousseau, J. J. (2009). Bilimler ve Sanatlar Üstüne Söylev. (S. Eyüboğlu, Çev.) İstanbul: Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Sennett, R. (2013). Kamusal İnsanın Çöküşü. (S. Durak-A. Yılmaz, Çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Strauss, L. (2011). Doğal Hak ve Tarih. (M. Erşen-P. Onur, Çev.). İstanbul: Say Yayınları.
• Şimşek, V. (2018). Post-Truth ve Yeni Medya: Sosyal Medya Grupları Üzerinden Bir İnceleme, Global Media Journal TR Edition, 8 (16), s. 1-14.
• Walker, A.D.M. (1989). Virtue and Character. Philosophy. 64, p.349-362.
• Wallerstein, I. (2013). Bilginin Belirsizlikleri. (B. Alataş, Çev.). İstanbul: Sümer Yayıncık
• Wolf, S. (2007). Moral Psychology and the Unity of the Virtues. Ratio. 20, p.145- 167.