GİRİŞİMCİ BİR LİDER OLARAK ATATÜRK

Yıl 2023, Cilt: 7 Sayı: Türkiye Cumhuriyeti’nin 100. Yılı Özel Sayısı, 165 - 185, 29.10.2023

Levent Payzın , Yusuf Esmer

https://doi.org/10.30692/sisad.1363578

Öz

Türkiye Cumhuriyeti’nin kurucusu Mustafa Kemal Atatürk ekonomik, sosyal, kültürel ve sanatsal olmak üzere birçok alanda girişimlerde bulunarak girişimci bir lider olduğunu göstermiştir. Ancak Atatürk ve liderlik ilişkisine yönelik akademik araştırmalar yapılmış olmakla birlikte Atatürk’ün girişimci liderlik yönünü vurgulayan araştırmaya rastlanılmamıştır. Bu çalışmanın amacı, girişimci liderlik bağlamında Atatürk’ün özelliklerini ve faaliyetlerini incelemektir. Bu amaç doğrultusunda çalışmada nitel araştırma yöntemi kapsamında kavramsal araştırma tekniği kullanılmaktadır. Bu bağlamda çalışma üç kısımdan oluşmaktadır. Birinci kısımda Atatürk’ün kişisel özellikleri, sözleri ve örnek davranışlarından hareketle girişimcilik yönü ve benimsediği girişimcilik modeli, ikinci kısımda bir birey olarak Atatürk’ün girişimleri, üçüncü kısımda ise Atatürk Dönemi’nde girişimcilere verilen destekler açıklanmaktadır. Sonuç olarak, Atatürk’ün ticari, sosyal, tarımsal ve politik gibi birçok girişimcilik yaklaşımını aynı anda içerisinde barındıran bir girişimcilik modelini benimsediğini söylemek mümkündür. Bu çalışmanın Atatürk’ün girişimci liderlik yönünün ortaya koyması noktasında literatüre katkı sağlayacağı düşünülmekle birlikte Atatürk’ün girişimcilik modelinin günümüz iş dünyası, ekonomi yönetimi ve akademiye yol göstereceği beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Liderlik, Girişimcilik, Girişimci Liderlik

Atatürk as an Entrepreneurial Leader

Öz

Mustafa Kemal Atatürk, the founder of the Republic of Türkiye, has shown that he is an entrepreneurial leader by taking initiatives in many fields including economic, social, cultural and artistic. However, although academic research has been conducted on the relationship between Atatürk and leadership, no research emphasizing Atatürk’s entrepreneurial leadership aspect has been found. The aim of this study is to examine Atatürk’s characteristics and activities in the context of entrepreneurial leadership. For this purpose, conceptual research technique is used within the scope of qualitative research method. In this context, the study consists of three partsIn the first part, Atatürk’s personal characteristics, his entrepreneurship direction and the entrepreneurship model he adopted based on his words and exemplary behaviors, in the second part, Atatürk’s initiatives as an individual, and in the third part, the support given to entrepreneurs during Atatürk’s period are explained. As a result, it is possible to say that Atatürk adopted an entrepreneurship model that incorporates many entrepreneurial approaches such as commercial, social, agricultural and political at the same time. It is thought that this study will contribute to the literature in terms of revealing Atatürk’s entrepreneurial leadership aspect, and it is expected that Atatürk’s entrepreneurship model will guide today’s business world, economic management and academia.

Anahtar Kelimeler

Atatürk, Leadership, Entrepreneurship, Entrepreneurial Leadership

Kaynakça

• AKALIN, Ş. H. (2002). Atatürk Döneminde Türkçe ve Türk Dil Kurumu. Türk Dili, (607), 1-58.
• AKALIN, Ş. H. (2012). Türk Dil Kurumu. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde İSAM (Cilt 41, s. 536-538).
• AKCA, M. (2020). Girişimcilikten Girişimci Liderliğe. International Anatolia Academic Online Journal Social Sciences Journal, 6(2), 80-89.
• ARI, K. (2006). Atatürk'ün Yazarlığı ve Gazeteciliği. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 5(13), 3-23.
• AVCIOGLU, D. (1979). Türkiye'nin Düzeni, Dün-Bugün-Yarın (Cilt 1). İstanbul.
• AYDIN, A. F. (2011). Tayyareden Uçağa: Millî Hava Sanayinin Kuruluşunda Türk Halkının Yaptığı Bağışlar. Karadeniz Araştırmaları, (31), 51-84.
• AYSAN, M. (1997). Celal Bayar ile Sohbet: Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi. Manisa: Manisa Celal Bayar Üniversitesi Yüksek Öğrenim Vakfı.
• BCA, 30.10.0.0 / 2.12.5. (11.06.1937).
• BCA, 30.18.1.1 / 15-49-13. (R 5 Ağustos 1341, M 5 Ağustos 1925).
• BCA, 30.18.1.1 / 20-59-3. (15 Eylül 1926).
• BCA, 51.0.0.0 / 2-6-11. (5 Nisan 1926).
• BCA, 51.0.0.0 / 8.68.26. (29 Şubat 1928).
• BİRLİK, G. K. (2014). Mustafa Kemal Atatürk'ün Mal Varlığı. Belleten, 78(282), 757-802. doi:10.37879/belleten.2014.757
• BOZOKLU, D. (2003). Atatürk Döneminde Bankacılık Sistemine ve Gelişimine Genel Bir Bakış. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 19(55), 269-302.
• CİDDİ, Ş. G., BENK, O., & SÖKMEN, A. (2019). Liderlik ve İç Girişimcilik İlişkisi: Aile Işletmesi Örneği. Yönetim, Ekonomi ve Pazarlama Araştırmaları Dergisi, 3(4), 127-143. doi:10.29226/TR1001.2019.139
• CHERIET, F., MESSEGHEM, K., LAGARDE, V., & MCELWEE, G. (2020). Agricultural Entrepreneurship: Challenges and Perspectives. Revue de l’Entrepreneuriat, 4(19), 13-29. doi: 10.3917/entre.194.0013
• ÇETİNER, Ö. (2014). Cumhuriyet Dönemindeki Hâkim Sermayenin Oluşumunda Türkiye İş Bankası'nın Rolü: 1924-1938. (Yayımlanmamış doktora tezi). Dumlupınar Üniversitesi, Kütahya.
• DALAY, F. (1988). Atatürk Orman Çiftliğini Nasıl ve Niçin Kurdu? Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 4(2), 503-509.
• DOGANAY, R. (2003). Atatürk'ün Askerî Yaşamında Suriye Günleri. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 19(55), 163-208.
• DOGRAMACIOĞLU, H. (2021). Millî Mücadele ve Hâkimiyet-i Milliye Gazetesi. Edebi Eleştiri Dergisi(Takvim-i Vekâyi'den 1928 Yılına Süreli Yayınlar ve Edebiyat Özel Sayısı), 56-65.
• DURSUN, D. (1992). Bayar, Celal. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde İSAM (Cilt 5).
• ESMER, Y. (2019). Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Girişimcilik Profillerinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(65), 1041-1051. doi: 10.17719/jisr.2019.3514
• ESMER, Y., & DAYI, F. (2017). Entrepreneurial leadership: A theoretical framework. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 4(2), 112-124. doi: 10.30798/makuiibf.332570
• ESMER, Y., & YÜKSEL, M. (2018). Relationship Between Entrepreneurship and Organization Of Akhism. E. Yıldırım, & H. Çeştepe (Ed.) içinde, Globalization, institutions and socio-economic performance-Macro and micro perspectives (s. 257-272). Berlin: Peter Lang. doi: 10.3726/b14702
• ESMER, Y., ŞAYLAN, O., & DAYI, F. (2017). Yerel Yönetimde Liderliğe Yönelik Kavramsal Bir Araştırma. M. Güler, & A. M. Turan (Ed.) içinde, Belediyelerin Geleceği ve Yeni Yaklaşımlar (Cilt 2., s. 296-306). İstanbul: Marmara Belediyeler Birliği Kültür Yayınları.
• GEÇİKLİ, F. (2012). Liderlik ve Duygusal Zeka: Mustafa Kemal Atatürk Örneği. Atatürk Üniversitesi İletişim Dergisi, (3), 19-38.
• GÖLEN, Z. (2002). Atatürk'ün Tarih Anlayışı. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 18(52), 159-185.
• GÖRGÜLÜ, İ. (1995). Çanakkale Zaferi ve Atatürk. Atatürk Yolu Dergisi, 4(16), 491-500. doi: 10.1501/Tite_0000000034
• HALAÇOGLU, Y. (2012). Türk Tarih Kurumu. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi içinde İSAM (Cilt 41, s. 547-549).
• HAYES, A., DRURY, A., & MUNICHIELLO, K. (2023). Entrepreneur: What It Means to Be One and How to Get Started. 5 Mayıs 2023 tarihinde Investopedia: https://www.investopedia.com/terms/e/entrepreneur.asp adresinden alındı.
• İĞDEMIR, U. (1991). Yılların İçinden Makaleler, Anılar, İncelemeler. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• İNAN, A. (1957). Türk Dil Kurumu'nun Kuruluşu Üzerine. Türk Dili, (6), 477-480.
• İNAN, A. (1971). Türk Tarih Kurumu 40 Yaşında. Belleten, 35(140), 519-529.
• KAHYA, V. (2021). Uşak Şeker Fabrikasının (1925) Kuruluşundaki Girişimci Ruh. F. T. Emini, & E. Arslan (Ed.) içinde, İktisadi ve İdari Bilimler Alanında Uluslararası Araştırmalar (s. 202-222). Konya: Eğitim Yayınevi.
• KARABAĞ, H. (2017). Osmanlı’nın Tarımsal Mirası ve Erken Cumhuriyet Döneminde Kırsal Kesimin Kalkınmasına Yönelik Çalışmalar (Bursa Örneğinde). Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 18(32), 225-257.
• KASALAK, K. (2012). Teşvik-i Sanayi Kanunları ve Türkiye'de Sanayileşmeye Etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (27), 65-79.
• KAYIRAN, M. (1988). Cumhuriyetin İlk Yıllarında Türk Tarımı (1923-1929). ( Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• KAYIRAN, M., & Saygın, S. (2019). İzmir İktisat Kongresi. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Türk Dünyası Uygulama ve Araştırma Merkezi Yakın Tarih Dergisi, 3(5), 27-70.
• KIZILDOĞAN, H. S. (1937). Vatan ve Hürriyet=İttihat ve Terakki. Belleten, 1(3-4), 619-625.
• KOCABAŞOĞLU, U. (2001). Türkiye İş Bankası Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• KOLBURAN, Ş. G., & TASA, H. (2016). Atatürk’ün lider kişiliği: Bilişsel faktörler çerçevesinde bir değerlendirme. Aydın İnsan ve Toplum Dergisi, 2(4), 79-98.
• MINDERHOUT, D. J. (1970). "I Shall Be Somebody" Atatürk as Entrepreneur. (Master`s thesis), Michigan State University Department of Anthropology, Michigan.
• MUMCU, T. (2002). Atatürk Orman Çiftliği. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• OKYAR, O., & SEYİTDANLIOĞLU, M. (1997). Atatürk, Okyar ve Çok Partili Türkiye: Fethi Okyar'ın Anıları. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• ÖGÜTÇÜ, H. (2013). Tarihin En İyi Girişimcisi Atatürk’ün Girişimcilik Üzerine Sözleri. 10 Mayıs 2023 tarihinde Egirişim: https://egirisim.com/2013/10/29/tarihin-en-iyi-girisimcisi-ataturkun-girisimcilik-uzerine-sozleri/ adresinden alındı.
• ÖKÇÜN, G. (1975). Teşvik-i Sanayi Kanun-ı Muvakkatı, 1913. Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Dergisi, 30(1), 25-44. doi: 10.1501/SBFder_0000000917
• ÖZALP, K., & ÖZALP, T. (1998). Atatürk'ten Anılar. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• ÖZÇELIK, N. (1995). Cumhuriyet Dönemi Türk Bankacılığı 1923-1950. (Yayımlanmamış doktora tezi). Ankara Üniversitesi, Ankara.
• ÖZDEMİR, Y. (2017). Girişimcilik Hakkında Ulu Önder Atatürk’ün Söylediği 10 Söz. 10 Mayıs 2023 tarihinde GirişimTürkiye: https://girisimturkiye.com/2017/08/30/girisimcilik-hakkinda-ulu-onder-ataturkun-soyledigi-10-soz/ adresinden alındı.
• ÖZDİL, Y. (2021). Mustafa Kemal Atatürk’ün Girişimcilere Ilham Olacak 5 Özelliği. 9 Mayıs 2023 tarihinde İtüçekirdek: https://blog.itucekirdek.com/mustafa-kemal-ataturkun-girisimcilere-ilham-olacak-5-ozelligi/ adresinden alındı.
• ÖZER, M. H. (2010). Osmanlı'dan Cumhuriyete Devlet Eli İle Milli Tüccar Oluşturma Politikalarında Bankacılık Sektörünün Yeri: İş Bankası Örneği. (Yayımlanmamış doktora tezi). Marmara Üniversitesi, İstanbul.
• PANCAR, E. (2013). Millî mücadelenin Halka Anlatılmasında İrade-İ Milliye Gazetesiyle Yürütülen Propaganda Faaliyeti. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 23(1), 291-306.
• RESMİ GAZETE, Sayı 2150, s. 1717-1720, (14 Temmuz 1932).
• RESMİ GAZETE, Sayı 2424, s. 2676-2677, (11 Haziran 1933).
• RESMİ GAZETE, Sayı 2430, s. 2712-2713, (18 Haziran 1933).
• RESMİ GAZETE, Sayı 3146, s. 5754-5756, (R. 2 Teşrin-i Sani 1935 / M. 2 Kasım 1935).
• RESMİ GAZETE, Sayı 3146, s. 5756-5758, (R. 2 Teşrin-i Sani 1935 / M. 2 Kasım 1935).
• RESMİ GAZETE, Sayı 608, s. 1-9, (15 Haziran 1927).
• RESMİ GAZETE, Sayı 68, s. 13, (R 7 Nisan 1340, M 7 Nisan 1924).
• SAKAOĞLU, S. (1991). Türk Dili Tetkik Cemiyetinin Kuruluşu ve Atatürk. Belleten (Türk Dili Araştırmaları Yıllığı), 39(1991), 19-29.
• SEMİZ, Y. (2009). Atatürk Çiftlikleri ve Bunların Hazineye Devri. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (26), 155-192.
• SİLİER, O. (1975). 1920'lerde Türkiye'de Milli Bankacılığın Genel Görünümü. Ankara: Mars Matbaası.
• SOYAK, H. R. (2006). Atatürk'ten Hatıralar. İstanbul: Yapı ve Kredi Bankası Yayınları.
• TATAR, C. (2018). Türk Havacılık tarihi (1909-1954) Milli Mücadele Dönemi öncesi ve Sonrası Türk Havacılığı. (Yayımlanmamış doktora tezi). Afyon Kocatepe Üniversitesi, Afyonkarahisar.
• TİMUR, T. (2008). Türk Devrimi ve Sonrası. Ankara: İmge Kitabevi.
• TUTAR, H., & ALTINKAYNAK, F. (2014). Girişimcilik (Temel Girişimcilik ve İş Kurma Süreci) (2. Baskı.). Ankara: Detay Yayıncılık.
• TÜRK TAYYARE CEMİYETİ NİZAMNAME-İ ESASİSİ. (1341 (1925)). Ankara: Ankara Matbaası.
• UCA, A. (2006). Atatürk’ün Doğumu ve Çocukluk Yılları (1881-1893). Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, 12(31), 1-13.
• ÜLKEN, Y. (1984). Atatürk ve İktisadi Kalkınmada Halkın Bilinçlenme Sorunu. İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi Mecmuası, 38(3-4), 99-103.
• ÜZÜMERİ, E. (1953). Atatürk Orman Çiftliği. İstanbul: AOÇ Müdürlüğü Yayını.
• VAHAPOĞLU, H. (1998). Atatürk ve liderlik. Erdem, 11(32), 647-658.