AKSEKİ AKŞAHAP MAHALLESİ GELENEKSEL KONUTLARININ KIRSAL MİRAS KAPSAMINDA KORUNMASINA YÖNELİK ÖNERİLER

Yıl 2024, Cilt: 8 Sayı: 1, 135 - 161, 31.03.2024

Çiğdem Belgin Dikmen , Ferruh Toruk

https://doi.org/10.30692/sisad.1419738

Öz

Akdeniz Bölgesi Akseki-İbradı Havzasında iklimsel veriler, kültür etkileşimi, yerel yapı malzemeleri ile yerel yapı ustaları tarafından üretilen geleneksel konutlar; yerelde kolay bulunabilir ahşap ve taş malzeme ile inşa edilmiş olmalarına karşın, yapım tekniği ve cephe özellikleri açısından Anadolu’da karşılaşılan geleneksel konut örneklerinden farklı ve benzersizdir. Bu çalışma; Akseki Akşahap Mahallesi Kentsel Sit Alanı içerisinde yer alan ve günümüze ulaşabilen geleneksel konutların mekânsal yapısı ve mimari özelliklerini incelemeyi, yerleşimin kırsal miras kapsamında bütünsel bir yaklaşımla korunması ve gelecek nesillere aktarılması için öneriler geliştirmeyi amaçlamaktadır. Çalışma kapsamında Akşahap Mahallesi’nin coğrafi, demografik ve ekonomik yapısı ile mekânsal gelişimi araştırılmış, Akseki’de kırsal mirasın korunmasına yönelik literatür araştırması ve alan çalışması ile geleneksel konutlar analiz edilmiş, elde edilen veriler ile sosyal ve kültürel sürdürülebilirlik bağlamında gelecek nesillere aktarılması gereken geleneksel konutlar ile bölgenin gelişimini destekleyecek kararlar ile doku bütünlüğü içerisinde korunması, yaşatılması için öneriler sunulmuştur.

Anahtar Kelimeler

Akseki, Akşahap mahallesi, Kırsal miras, Geleneksel konut, koruma

Etik Beyan

-

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Recommendations for Conservation of Traditional Houses in Akseki Akşahap Neighbourhood within the Scope of Rural Heritage

Öz

The traditional houses in the Akseki-İbradı Basin of the Mediterranean Region, produced by local-craftsmen with climatic data, cultural interaction, local building materials and local building materials; although they were built with locally easily available wood and stone materials, they are different and unique from the traditional housing examples encountered in Anatolia in terms of construction technique and façade features. This study aims to examine the spatial structure, architectural features of the traditional houses that have survived to the present day in Akseki Akşahap Neighbourhood Urban Protected Area, and to develop suggestions for the protection of the settlement with a holistic approach within the scope of rural heritage and its transfer to future generations. Within the scope of the study, the geographical, demographic and economic structure and spatial development of Akşahap Neighbourhood have been investigated, traditional houses have been analysed through literature research and field study for the protection of rural heritage in Akseki, and with the data obtained, traditional houses that should be transferred to future generations in the context of social and cultural sustainability, and decisions to support the development of the region, suggestions for their protection and preservation.

Anahtar Kelimeler

Akseki, Akşahap Neighbourhood, rural heritage, traditional houses, pretection

Proje Numarası

-

Kaynakça

• AKKAYA, A. K. (2019). Somut ve Somut Olmayan Kültürel Miras Kapsamında Antalya Akseki Çukurköy’ün Değerlendirmesi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Isparta. file:///C:/Users/cigdem/Desktop/574858.pdf
• AKKAYA, N. (2005). Akseki İlvat Köyleri ve Çevresindeki Geleneksel Türk Evlerinin Mimari ve Süslemesi (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Sanat Tarihi Anabilim Dalı. Konya. file:///C:/Users/cigdem/Desktop/161811.pdf
• AKMAN KARAYAZI, S.S. ve SAĞIROĞLU, Ö. (2016). Documentation of Rural Architectural and Textural Characteristics and Determination of The Problems of Akseki Belenalan Village, Gazi University Journal of Science Part B: Art, Humanities, Design and Planning 4(1). pp. 13-23. https://dergipark.org.tr/tr/download/article-file/235343
• ALİM, H. ve SAĞIROĞLU, Ö. (2015). Antalya İli Akseki İlçesi İlvat Bölgesinde Sürdürülebilir Barınma İçin Konut Tasarım İlkelerinin Belirlenmesi, II. Uluslararası Sürdürülebilir Yapılar Sempozyumu (ISBS 2015), 28-30 Mayıs 2015, Cilt.1, ss.75-83, https://www.researchgate.net/publication/33000858
• Antalya Akseki’nin Mahalleleri (2018). https://www.atlasbig.com/tr/antalya-aksekinin-mahalleleri Erişim Tarihi: 13.02.2023
• Antalya Kültür Varlıklarını Koruma Bölge Müdürlüğü (KVKBM) Arşivi
• BAYKARA, T. (1989). Selçuklu Devrinde Antalya’nın İdari Durumu, Antalya 3. Selçuklu Semineri Bildirileri, 10-11 Şubat 1989, Antalya Valiliği Yayınları, ss.39-44, Matbaacı Ofset Tesisleri, İstanbul.
• BACAK, F. N. (2019). Antalya İli Akseki İlçesi Emiraşıklar Köyü Geleneksel Konut Dokusunun Belgelenmesi ve Koruma Sorunlarının Tespiti (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, Ankara. file:///C:/Users/cigdem/Desktop/610113.pdf
• BOSCH, C. (1957). Pamfilya Tarihine Dair Tetkikler, Türk Tarih Kurumu Yayınları, (Çeviren: Sabahat Atlan). Ankara.
• BOZKUŞ M. A. (2016). Orta Çağ Alanya’sında Ticaret ve Ticari Yollar, Phaselis Disiplinler Arası Akdeniz Araştırmaları Dergisi, Sayı 2, ss. 209-223, Antalya. http://journal.phaselis.org/2016/pha-0029
• ÇAL, İ. (2012). Yerel Verilerin Geleneksel Mimariler Üzerindeki Etkilerinin Sürdürülebilirlik Bağlamında Karşılaştırmalı Olarak İncelenmesi: Akseki-İbradı ve Piemonte-val d’ossola Örneği (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, İstanbul. file:///C:/Users/cigdem/Desktop/350552.pdf
• ÇELEBİ, T. (2012). Akseki Cemerler Köyü Ahmet Yılmaz Evi Restorasyon Projesi, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, İstanbul. file:///C:/Users/cigdem/Desktop/315259.pdf
• DEMİR, M. (2004). Selçuklu Tarih Kayıtlarında Alanya’nın Fethi, Alanya Tarih-Kültür Seminerleri, Cilt: 10, Cilt: X, Alanya, s.541.
• DEMİRKENT, I. (2002). XII. Yüzyılda Bizans’ın Ege Bölgesinden Güneye İnen Yolları Hakkında, Anadolu’da Tarihi Yollar ve Şehirler Semineri, ss. 139-157, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Araştırma Merkezi, Dünya Basımevi Yayınları, İstanbul.
• DEMİRTAŞLI, E. (1987). Batı Toroslarda Akseki-Manavgat ve Köprülü Arasında Kalan Bölgenin Jeolojik İncelemesi, MTA Raporu. No:8779, s.7, Ankara.
• Dört E Planlama Araştırma Danışmanlık İnş. ve Müh. Hiz. Ltd. Şti Arşivi, (2022).
• DURSUN, N. (2012). Akseki İlvat Köyleri ve Çevresindeki Geleneksel Türk Evlerinden Örnekler, Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Sayı: 27, ss. 120-127, Konya.
• DURUKAN, A. (1989). Selçuklular Döneminde Ticaret Hayatı ve Antalya, Antalya 3. Selçuklu Semineri, Antalya Valiliği Yayınları, İstanbul.
• ERBAŞ, İ. (2013). Geleneksel Yerleşkelerde Kullanıcı Müdahaleleri: Süleymaniye Örneği. Akdeniz Sanat Dergisi, Cilt 6, Sayı 11, ss. 102-113.
• ENHOŞ, M. (1974). Bütün Yönleriyle Akseki ve Aksekililer, Hüsnütabiat Matbaası Yayınları, İstanbul. EUROPEAN ENVİRONMENT AGENCY (2011). https://www.eea.europa.eu/downloads/8ec665a6397c103c226b10da12c0110f/1679409408/kentlesen-duenya.pdf Erişim Tarihi: 16.04.2023
• GİRGİN, E. (2020). Antalya Akseki İlçesinde Bulunan Düğmeli Evlerin Korunması ve Yönetimi, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Fatih Sultan Mehmet Üniversitesi, Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Mimarlık Anabilim Dalı, İstanbul.
• HADİMLİ, H. (2008). Akseki İlçesi’nin Coğrafyası, (Basılmamış Doktora Tezi), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Erzurum.
• İŞKAN, H. ve ÇEVİK, N. (2000). Akseki Çevresi Arkeoloji ve Tarihi. ÇEKÜL Sanatsal Mozaik Dergisi, Sayı: 35, ss.51-55, Çekül Vakfı Yayınları, İstanbul.
• KARAYAZI, S. (2015). Akseki İlçesi, Belenalan Köyü Kırsal Mimari Doku Özelliklerinin Değerlendirilmesi, (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Ankara.
• KAVAS, K. R. (2011). Patterns of Environmental Coherence in the Rural Architectural Tradition of Ürünlü (Akseki-İbradı Basin), Middle East Technical University, Journal of Architecture, 28 (1) pp. 23-40.
• LLOYD, S. (1998). Türkiye’nin Tarihi, Bir Gezginin Gözüyle Anadolu Uygarlıkları. (Çeviri: Ender Varillioğlu), Tübitak Yayınları, Ankara.
• MANAV, K. ve ÇALIŞKAN, V. (2017). Geleneksel Bir Mesken Tipinin Turizmde Çekicilik Potansiyelinin Araştırılması: Düğmeli Evler (Antalya) Örneği. Doğu Coğrafya Dergisi, Sayı: 37, ss. 215-240.
• MANAV, K. (2018). Geleneksel Bir Mesken Tipinin Turizmde Çekicilik Potansiyelinin Araştırılması: Düğmeli Evler Örneği (Akseki Dağlık Çevresi/Antalya), (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi), Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Çanakkale.
• MANSUROĞLU, S. (2006). Turizm Gelişmelerine Yerel Halkın Yaklaşımlarının Belirlenmesi: Akseki/Antalya Örneği. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19 (1), ss. 35-46.
• ÖZEN, O. (2021). Akseki Düğmeli Evlerin İncelenmesi ve Restorasyon Öncesi Malzeme Araştırması (Basılmamış Yüksek Lisans Tezi) Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• ÖZDEMİR, R. (1992). Osmanlı Döneminde Antalya’nın Fiziki ve Demografik Yapısı (1800-1867), Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt:7, Sayı: 1, ss: 133-166, İstanbul.
• RAMSEY, W. (1960). Anadolu’nun Tarihi Coğrafyası (Çeviren: Mihri Pektaş), Millî Eğitim Bakanlığı Yayınları, Ankara.
• SAĞIROĞLU, Ö. ve KARAYAZI, S. (2017). Akseki Belenalan Köyü Geleneksel Kırsal Konut Dokusunda Korumanın; Ekoturizm Yolu ile Sürdürülebilirliğinin Tespiti, TUBAV Bilim Dergisi, Sayı: 10 (1), ss. 12-35, Ankara.
• STRABON, (1993). Antik Anadolu Coğrafyası (Geographika: XII-XIII-XIV). (Çeviren: Adnan Pekman). Arkeoloji ve Sanat Yayınları. İstanbul.
• ŞENOCAK, M. ve SAĞIROĞLU, Ö. (2016). The Restoration Proposal for Mehmet Duruk Rural Dwelling in Akseki, Bucakalan Village, Gazi University Journal of Science Part B: Art, Humanities, Design and Planning GU Journal of Science Part: B: 29 (2). pp. 391-401.
• TORUK, F. Fotoğraf Arşivi (2022).
• YUVALI, A. (1993). Türkiye Selçukluları Döneminde Antalya’da Ticari Hayat. Antalya IV. Selçuklu Semineri Bildirileri, 13-14 Mart 1992, ss: 94-99, Antalya Valiliği Yayınları, Antalya.
• 6360 SAYILI KANUN, (2012). https://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2012/12/20121206-1.htm Erişim Tarihi: 02.02.2023.