İNŞİKÂK-I KAMER HÂDİSESİ (Rivâyetlerin Aslu’l-Hadîs ve Hadis Coğrafyası Açısından Ele Alınması)

Yıl 2018, Sayı: 3, 33 - 54, 25.12.2017

Hüseyin Akgün

Öz

“Hz. Peygamber’in
Kur’ân dışında bir mucizesi var mı, yok mu?”
konusu özellikle son yüzyılda daha çok tartışılır
olmuştur. Bunlardan biri de Müslümanların
çoğunluğu tarafından mucize olduğu kabul
edilen inşikâk-ı kamer olayıdır. Makalemizde
bizden öncekilerden farklı olarak rivâyetleri,
aslu’l-hadîs ve hadis coğrafyası eksenli olarak
ele alarak bir sonuca ulaşmaya çalıştık. Neticede
olaya aslu’l-hadîs ve hadis coğrafyası eksenli
bakıldığında, söz konusu olayın ayın ortadan
ikiye yarılması değil, Irak merkezli bir tefsir
tartışması sonrasında, ay tutulması veya
atmosferik bir hâdisenin yanlış yorumlanarak
bir mucize şeklinde takdim edilmesi olduğu
kanaatine ulaştık.

Anahtar Kelimeler

Ayın yarılması, hadis coğrafyası, mucize, illet, inşikak-ı kamer

Kaynakça

• Abdülganî Muhammed Nâdir Adâ, el-Karâin ve eseruhâ fî ta’lîli’l-ehâdîs, Beyrut 2017.
• Abdülkadir el-Geylânî, Muhyiddîn, el-Gunye li-tâlibi tarîki’l-hak azze ve celle, thk. Ebû Abdurrahman Salâh b. Muhammed, I-II, Beyrut 1997.
• Abdürrezzâk b. Hemmâm es-San’ânî, el-Musannef, thk. Habîburrahmân el- A’zamî, I-XI, Beyrut 1983.
• Abdürrezzâk b. Hemmâm es-San’ânî, Tefsîru Abdürrezzâk, thk. Mahmud Muhammed Abduh, I-III, Beyrut 1998.
• Âdil Abdüşşekûr ez-Zerkî, Kavâ’idu’l-ilel ve karâinü’t-tercîh, Riyad 2005.
• Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, thk. Şu’ayb el-Arnaût v.dğr., I-L, Beyrut 2001.
• Akgün, Hüseyin, “Bölgelerarası Rivâyet Farklılıkları Açısından Mısır’daki Hadis Kültürünün Tahlili (Yezîd b. Ebî Habîb’in (ö. 128) Rivâyetleri Özelinde)”, Amasya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 5 (2015), s. 7-29.
• Akgün, Hüseyin, “Râvi Tasarruflarının Rivâyetlere Etkisi “Hz. Peygamber’e Otuz Erkek Gücünün Verildiği” Örneği”, KSÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 22 (2013), s. 43-65.
• Alâuddîn Moğultay, İkmâlü Tehzîbi’l-Kemâl fî esmâi’r-ricâl, thk. Ebû Abdurrahman Âdil b. Muhammed, I-XII, Kahire 2001.
• Aynî, Bedruddîn Ebû Muhammed Mahmûd b. Ahmed, Umdetü’l-kârî şerhu Sahîhi’l-Buhârî, I-XXV, Beyrut ts.
• Azimli, Mehmet, “Şakku’l-Kamer Olayı Çerçevesinde Bazı Tahliller”, Hikmet Yurdu, yıl: 2, sayı: 3 (Ocak-Haziran 2009), s. 95-109.
• Bebek, Adil, “Kelam Literatürü Işığında Mûcize ve Hz. Muhammed’e Nisbet Edilen Hissi Mûcizelerin Değerlendirilmesi”, M. Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, sayı: 18 (2000), s. 121-148.
• Bezzâr, Ebû Bekr Ahmed b. Amr, Müsnedü’l-Bezzâr (el-Bahrü’z-zehhâr), thk. Mahfûzurrahmân Zeynullah v.dğr., I-XVIII, Medine 2009.
• Bikbulat, Sun’atullâh, “İnşikâk-ı Kamer Meselesi”, Yayına hazırlayan: Bünyamin Erul, İslâmiyât, cilt: VII, sayı: 3 (2004), s. 185-189.
• Buhârî, Ebû Abdullah Muhammed b. İsmail, el-Câmiu’s-Sahîh, thk. Muhammed Züheyr b. Nâsır en-Nâsır, I-IX, Dâru Tavki’n-Necât, Beyrut 2001.
• Çelebi, İlyas, “İnşikâku’l-Kamer”, DİA, cilt: 22 (2000), s. 343-345.
• Çelebi, İlyas, Uzak ve Yakın Gelecekle İlgili Haberler, İstanbul 2000.
• Dârekutnî, Ebu’l-Hasan Ali b. Ömer, el-İlelü’l-vâride fî’l-ehâdîsi’n-Nebeviyye, thk. Mahfûzurrahmân Zeynullah, I-XV, Riyad 1985.
• Ebû Yûsuf, Yakub b. İbrahim, Kitâbü’l-Âsâr, thk. Ebu’l-Vefâ el-Efgânî, Beyrut ts.
• Erkol, Ahmet, “Hz. Peygamber’in Mu’cizesi Meselesi ve Nübüvvetin İsbatında İnşikak-ı Kamer (Ayın Yarılması) Hâdisesi ile İlgili Bir Değerlendirme”, Dicle Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, cilt: I, 1999, s. 261-298.
• Fâkihî, Ebû Abdullah Muhammed b. İshak, Ahbâru Mekke fî kadîmi’d-dehr ve hadîsihi, thk. Abdülmelik b. Abdullah b. Dehîş, I-VI, Beyrut 1994.
• Görke, Andreas, “Die Spaltung des Mondes in der modernen Koranexegese und im Internet “, Die Welt des Islams, sayı: 50 (2010), s. 60-116.
• Hamâm, Abdülcevâd, et-Teferrüd fî rivâyeti’l-hadîs ve menhecü’l-muhaddisîne fî kabûlih ev reddih, Beyrut 2008.
• İbn Âşûr, Muhammed Tâhir, et-Tahrîr ve’t-tenvîr, I-XXX, Tunus 1984.
• İbn Ebî Şeybe, Ebû Bekr Abdullah b. Muhammed, el-Musannef, thk. Kemal Yûsuf el-Hût, I-VII, Riyad, 1988.
• İbn Hacer, Ebu’l-Fadl Ahmed b. Ali el-Askalânî, Fethü’l-Bârî bi-şerhi Sahîhi’l-Buhârî, thk. Abdülaziz b. Abdullah b. Bâz, I-XVII, Riyad 2005.
• İbn Hacer, Lisânü’l-Mîzân, thk. Abdülfettâh Ebû Ğudde, I-X, Beyrut 2002.
• İbn Hacer, Tabakâtü’l-müdellisîn, thk. Âsım b. Abdullah el-Karyûtî, Zerka 1983.
• İbn Hacer, Tehzîbü’t-Tehzîb, I-XIV, Beyrut 1984.
• İbn Hacer, Telhîsu’l-habîr fî tahrîci ehâdîsi’r-Râfi’î’l-kebîr, I-IV, Beyrut 1989.
• İbn Hibbân, Ebû Hâtim Muhammed b. Hibbân el-Büstî, Kitâbu’s-sikât, I-IX, Haydarabad 1973.
• İbn İshâk, Ebû Abdullah Muhammed el-Medenî, Sîretu İbn İshâk, thk. Süheyl Zekkâr, Beyrut 1978.
• İbn Kesîr, Ebu’l-Fidâ, el-Bidâye ve’n-nihâye, thk. Ali Şîrî, I-XIV, Beyrut 1988.
• İbn Şâhîn, Ebû Hafs Ömer b. Ahmed, Târihu esmâi’s-sikât, thk. Subhî es-Sâmerrâî, Kuveyt 1984.
• Katî’î, Ebû Bekr Ahmed b. Ca’fer, Cüz’ü’l-elf dînâr ve hüve’l-hâmis mine’l-fevâidi’l-müntekât ve’l-efrâdi’l-garâibi’l-hisân, thk. Bedr b. Abdullah el-Bedr, Kuveyt 1993.
• Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed el-Kurtubî, el-Câmi’ li-ahkâmi’l-Kur’ân, I-XX, Kahire 1964.
• Ebu’l-Abbas Takıyyüddîn Ahmed b. Ali b. Abdülkadir Makrîzî, İmtâu’l-esmâ bimâ li’n-Nebî mine’l-ahvâl ve’l-emvâl ve’l-hafede ve’l-metâ’, thk. Muhammed Abdülhamîd en-Nemîsî, I-XV, Beyrut 1999.
• Ebu’l-Hasen Ali b. Muhammed el-Mâverdî, en-Nüket ve’l-uyûn – Tefsîru’l-Mâverdî, thk. Seyyid İbn Abdilmaksûd b. Abdurrahîm, I-VI, Beyrut ts.
• Miras, Kâmil, Sahîh-i Buhârî Muhtasarı Tecrîd-i Sarîh Tercemesi, I-XIII, Ankara 1978.
• Mukâtil b. Süleyman, Tefsîru Mukâtil b. Süleyman, thk. Abdullah Mahmud Şehhâte, I-V, Beyrut 2002.
• Mücâhid b. Cebr, Ebu’l-Haccâc el-Mekkî, Tefsîru Mücâhid, thk. Muhammed Abdüsselâm Ebu’n-Nîl, Kahire 1989.
• Nesâî, Ebû Abdurrahman Ahmed b. Şu’ayb, Sünenü’n-Nesâî, thk. Abdülfettâh Ebû Gudde, I-IX, Haleb 1986.
• Nu’aym b. Hammâd, Ebû Abdullah el-Mervezî, Kitâbü’l-Fiten, thk. Semîr Emîn ez-Züheyrî, I-II, Kahire 1992.
• Şaban Öz, İlk Siyer Kaynakları ve Müellifleri, İstanbul 2008.
• Şaban Öz, Siyer Tasarımı, İstanbul 2015.
• Râzî, Fahruddîn, Mefâtîhu’l-gayb, I-XXXII, Beyrut 1999.
• Reşid Rıza, “Mes’eletü İnşikâki’l-Kamer”, Mecelletü’l-Menâr, cilt: 30 (1348/1929), s. 261-272, 361-376.
• Rubin, Uri, “Muhammad’s message in Mecca: warnings, signs, and miracles”, The Cambridge Companion to Muhammad, ed. Jonathan E. Brockopp, New York 2010, s. 39-60.
• Şâşî, Ebû Saîd el-Heysem b. Küleyb, el-Müsned li’ş-Şâşî, thk. Mahfûzurrahmân Zeynullah, I-II, Medine 1989.
• Taberânî, Ebu’l-Kâsım Süleyman b. Ahmed, Mu’cemü’l-kebîr, Hamdi b. Abdülmecid es-Selefî, I-XXV, Kahire ts.
• Taberî, Muhammed b. Cerîr, Câmiu’l-beyân fî te’vili’l-Kur’ân, thk. Ahmed Muhammed Şâkir, I-XXIV, Beyrut, 2000
• Tahâvî, Ebû Ca’fer Ahmed b. Muhammed, Şerhü Müşkili’l-âsâr, thk. Şu’ayb el-Arnaût, I-XVI, Beyrut 1994.
• Tayâlisî, Süleyman b. Dâvûd, Müsnedü Ebî Dâvûd et-Tayâlisî, thk. Muhammed b. Abdülmuhsin et-Türkî, I-IV, Kahire 1999.
• Tirmizî, Ebû İsa Muhammed b. İsa, Sünenü’t-Tirmizî, thk. Ahmed Muhammed Şâkir v.dğr., I-V, Kahire 1975.
• Topaloğlu, Bekir, “Batşe-i Kübrâ”, DİA, cilt: 5 (1992), s. 203-204.
• Turan, Fatma Ahsen, “Orta Asya’dan Anadolu’ya Mitik Yolculukta Tabiat Olayları”, Millî Folklor, yıl: 23, sayı: 90 (2011), s. 49-59.
• Türker, Ömer, “Mukâtil b. Süleyman”, DİA, cilt: 31 (2006), s. 134-136.
• Yurdagür, Metin, “Duhân”, DİA, cilt: 9 (1994), s. 546-548.
• Zeccâc, Ebû İshâk İbrahim b. es-Serrâ, Me’âni’l-Ku’rân ve i’râbuh, thk. Abdülcelîl Abduh eş-Şelebî, I-V, Beyrut 1988.
• Zehebî, Şemsuddîn Ebû Abdullah Muhammed b. Ahmed, Siyeru a’lâmi’n-nübelâ, I-XVIII, Kâhire 2006.
• Zemahşerî, Ebu’l-Kâsım Mahmûd b. Amr, el-Keşşâf an hakâiki gavâmidi’t-tenzîl, I-IV, Beyrut 1987.
• İnternet Kaynakları: http://www.ahlalhdeeth.com/vb/showpost.php?p=2195345&postcount=2 (Erişim: 8 Ağustos 2017)
• http://www.atoptics.co.uk/halo/parmoon.htm (Erişim tarihi: 05.07.2017)
• https://www.earthfacts.com/atmosphere/atmosphericillusions/ (Erişim tarihi: 05.07.2017).