Peygamberler ve Mülk İlişkisi Üzerine Bir İnceleme

Yıl 2023, Sayı: 15, 141 - 164, 01.07.2023

İdris Sami Sümer

https://doi.org/10.56288/siyer.1284069

Öz

Mülk ve Allah'ın mülke hükümranlığı meselesi, Kur'ân-ı Kerîm'in merkezî konularından birisidir. Kur'ân-ı Kerîm'de, mülkün mutlak sahibinin Allah olduğu hakikatinin sık sık hatırlatılması, insan-mülk ilişkisinin doğru yapılandırılmasına dönük uyarı ve nasihatlerdir. Bu bağlamda, insanlık tarihinin farklı dönemlerinden aktarılan kıssalarda, mülk edinme ve mülke hükümran olma arzusu çerçevesinde gelişen mücadele, kavga, zulüm ve helak süreçlerine de önemli oranda yer verilmiştir. Nübüvvet silsilesinin son halkası olan Hz. Peygamber’e miladi 610 yılında indirilmeye başlanan Kur'ân-ı Kerîm'in ilk inen sürelerinde de mülk konusu, zenginlik, bağy, tuğyân, zayıf ve kimsesizleri ezme, insanın aşırı mal sevgisi, hırs, mal çokluğuyla övünme ve ekonomik rekabet üzerinden sıklıkla gündeme getirilmiştir. Kur'ân-ı Kerîm'de ‘‘mülk’’ kavramı, iki esas noktada yoğunlaşmıştır. Bunlardan birincisi, ‘‘Mülkün Allah'a ait olduğu’’ hakikatidir ki, Allah'ın evrene ve içindekilere sahipliğini ve mülke mutlak hükümranlığını ifade eder. İkincisi ise insanların mülke sahip olmaları, mülk edinme yöntemleri ve ondan istifade etme davranışlarının olumlu ve olumsuz örnekleridir. Bu çalışmada, Kur’ân’da kendilerine mülk verildiği haber verilen peygamberlerin mülk ile kurdukları doğru ve örnek ilişkiler inceleme konusu yapılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tefsir, Kur’an, Peygamber, Mülk, Melekût, Mülkiyet.

Teşekkür

İlginize teşekkür eder hayırlı günler dilerim.

Kaynakça

• Abdulbâkī, Muhammed Fuâd. el-Muʿcemü’l-müfehres. Kahire: Dâru’l-Hadîs, 1996.
• Akyüz, Vecdi. Kur’ân’da Siyasi Kavramlar. İstanbul, 1998.
• Beğavî, Ebû Muhammed el-Hüseyin b. Mes’ûd. Meâlîmu’t-tenzîl fi tefsîri’l-Kur’ân. thk. Abdurrezzâk el-Mehdi. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1999.
• Bereketî, Muhammed Amîm el-İhsan. et-Ta’rifâtu’l-fıkhıyye. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 2003.
• Buhârî, Ebû Abdillâh Muhammed b. İsmail. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. nşr. Muhammed Züheyr b. Nasr. 8 Cilt. b.y.: Dâru Tavki’n-Necât, 2. Basım, 1422.
• Cevherî, İsmail b. Hammâd. es-Sıhâh: tâcu’l-lüga ve sıhâhu’l-Arabiyye. thk. Ahmed Abdulğafûr Attâr. 6 Cilt. Beyrut: Dâru’l-İlm li’l-Melâyîn, 4. Basım, 1987.
• Derveze, İzzet. et-Tefsiru’l-hadîs. Kahire: Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-Arabî, 1983.
• Ebû Dâvûd, Süleymân b. el-Eş’as es-Sicistânî. Sunenu Ebî Dâvûd. thk. Muhammed Muhyiddin Abdulhamid. Beyrut: el-Mektebetu’l-Asrî, ts.
• Harman, Ömer Faruk. “Dâvûd”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1994. 9/21-24.
• Harman, Ömer Faruk. “Süleymân”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. 38/56-60. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2010.
• Harman, Ömer Faruk. “Yûsuf”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2013, 44/1-5.
• Isfehânî, Râğıb. el-Mufredât fi ğarîbi’l Kur’ân. Beyrut: Dâru’l-Ma‘rife, 2001.
• İbn Âşûr, Muhammed Tahir b. Muhammed. et-Tahrîr ve’t-tenvîr. Tunus: ed-Dâru’t-Tûnûsiyye li’n-Neşr, 1984.
• İbn Fâris, Ebu’l-Hasan Ahmed. Mu‘cemu mekâyisi’l-luğa. Dâru’l-Fikr, 1979.
• İbn Hişam, Abdulmelik b. Eyyub. es-Sîratu’n-nebeviyye. thk. Mustafa Saka ve diğerleri. Mısır: Şeriketu Mektebeti ve Matbaati Mustafa el-Bâbî el-Halebî ve Evlâdihî, 2. Basım, 1955.
• İbn Mâce, Ebu Abdullah Muhammed b. Yezîd el-Kazvînî. Sunenu İbn Mâce. Dâru İhyâi’l-Kutubi’l-Arabiyye, ts.
• İbn Manzûr, Muhammed b. Mükerrem. Lisânu’l-ʿArab. Beyrut: Dâru’s-Sadr, ts.
• Kırca, Celal. “Ahsenu’l-Kasas”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. İstanbul: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 1989, 2/178.
• Kirmânî, Mahmud b. Hamza b. Nasr Ebu’l-Kasım Burhanettin. Ğarâibu’t-tefsîr ve acâibu’t-te’vil. Cidde: Dâru’l-Kıble li’s-Sekâfet’il-İslamiyye, ts.
• Kuşeyrî, Abdülkerim b. Hevâzin b. Abdulmelik. Letâifu’l-işârât (Tefsîru’l-Kuşeyrî). thk. İbrâhîm el-Besyûnî. Mısır: el-Heyetû’l-Mısrıyyetû’l-Âmme li’l-Kuttâb, ts.
• Kutub, Seyyid. Fî-Zılâli’l-Kur’ân. Beyrut: Dâru’ş-Şurûk, ts.
• Ma’mer b. Ebi Amr Râşid el-Ezdî. el-Câmi’. thk. Habîburrahmân el-‘Azâmî. Pakistan: el-Meclisu’l-İlmî, ts.
• Mâturîdî, Ebû Mansûr Muhammed b. Mahmud es-Semerkandî. Te’vîlâtu’l-Kur’ân. thk. Bekir Topaloğlu. İstanbul: Dâru’l-Mîzân, 2007.
• Mevdûdî, Ebû’l-A‘lâ. Tarih Boyunca Tevhid Mücadelesi ve Hz. Peygamber’in Hayatı. çev. Ahmed Asrar. İstanbul: Pınar Yay, 3. Basım, 1992.
• Mevdûdî, Ebû’l-A‘lâ. Tefhîmu’l-Kur’ân. çev. Muhammed Han Kayani ve diğerleri. İstanbul: İnsan Yay., 1991.
• Müslim, Ebu’l-Hüseyn Müslim b. el-Haccâc. el-Câmiʿu’ṣ-ṣaḥîḥ. ed. M. Fuâd Abdulbâkî. nşr. Muhammed Fuâd Abdülbâkī. Kahire: y.y., 1374-75/1955-56.
• Nesefî, Ebu’l-Berekât Abdullah b. Ahmed b. Mahmud. Medârîku’t-tenzil ve hakâiku’t-te’vil. Beyrut: Dâru’l-Kelimi’t-Tayyib, 1998.
• Özkan, Mustafa. “Medîne Vesikası”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2019, Ek2/212-215.
• Palabıyık, M. Hanefi. Hz. Peygamber’in Devlet Kurma Faaliyeti. İstanbul: Siyer Yay, 2015.
• Râzî, Fahreddin. Mefâtîhu’l-ğayb. Beyrut: Dâru İhyâi’t-Turâsi’l-Arabî, 1999.
• Semerkandî, Ebu’l-Leys Nasr b. Muhammed b. Ahmed. Bahru’l-Ulûm, ts.
• Şengül, İdris. “Kıssa”. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi. Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, 2002, 25/498-500.
• Taberî, Ebu’l-Abbâs Ahmed b. Abdullah b. Muhammed. Hulâsâtu siyeri seyyidi’l-beşer. thk. Talâl b. Cemil er-Rufai. Mekketu’l-Mukerreme: Mektebetu Nuzzâri Mustafa el-Bâz, 1997.
• Taberî, Muhammed b. Cerir, b. Yezîd el-Bağdâdî. Câmiu’l-beyân an te’vili’ âyi’l-Kur’ân. thk. Abdullah b. Abdulmuhsin et-Turkî. Dâru Hicrî li’t-Tıbâa ve’n-Neşr ve’t- Tevzî' ve’l-İlan, 2001.
• Taberî, Muhammed b. Cerir b. Yezîd el-Bağdâdî. Târîhu’t-Taberî (Târîhu’r-rusul ve’l-muluk. Beyrut, Dâru’t-Turâs, ts.
• Tayâlisî, Ebû Dâvûd Süleymân b. Dâvûd el-Basrî. Musned’u Tayâlisî. thk. Muhammed b. Abdulmuhsin et-Turkî. Mısır: Dâru Hicr, 1999.
• Zemahşerî, Mahmud b. Ömer b. Ahmed. el-Keşşâf an hakâik-i gavâmîdi’t-tenzil ve uyûni’l-ekâvil fî vücûhi’t-te’vîl. thk. Muhammed Bâsil Uyûnu’s-Sevd,. Beyrut: Dâru’l-Kitâbi’l-Arabî, 3. Basım, ts.
• Zemahşerî, Mahmud b. Ömer b. Ahmed. Esâsu’l-belâğa. thk. Muhammed Bâsil Uyûn es- Sevd. Beyrut: Dâru’l-Kutubi’l-İlmiyye, 1998.