The Pursuit of a Native Sociology in the Face of Western Sociology in Turkey

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 9, 35 - 59, 15.05.2019

Mustafa Kemal Şan Sevcan Şenkaloğlu

https://doi.org/10.25306/skad.539789

Cited By: 5

Öz

Batı Sosyolojisi Karşısında Türkiye’de Yerli Sosyoloji Arayışı (The Pursuit of a Native Sociology in the Face of Western Sociology in Turkey)

Öz

Bu
yazıda Avrupa merkezci ideolojisi karşısında alternatif olarak ortaya çıkan  geliştirilen “yerli sosyoloji” söylemleri ve
günümüzde yerli sosyoloji iddialarının mevcut durumu hakkında değerlendirmelerde
bulunacağız. Makale ağırlıklı olarak Batı sosyolojisinin Avrupa merkezci
yapısına karşı almış olduğu eleştiriler ve bu eleştiriler odağında gelişim
gösteren yerli sosyolojinin gelecekteki toplumsal gerekliliği üzerine yapılan değerlendirmelerle
sınırlıdır. Bu değerlendirmeler incelenirken öncelikli gayemiz şu sorular üzerine
inşa edilmiştir: Avrupa merkezci bir paradigmayla şekillenen 19. Yüzyıl
sosyolojisi bugün için bu iddialarını büyük ölçüde yitirmiştir. Böyle iken “Tekelciliğin
anlam kaybına uğradığı çoğulcu ve girift bir dünyada “yerli sosyoloji anlayışı
bugünkü sorunlarımıza hâlâ cevap verebilecek midir?” Çalışmada bu sorular
ekseriyetle “yerli sosyolojinin gerekliliği”nin belli koşulların ürünü olduğu çerçevesinde
ele alınmıştır. Bu hususta ağırlıklı olarak Baykan Sezer ve Korkut Tuna’nın
“yerli sosyoloji” konusuna ilişkin yaklaşımları ve kendi toplumsal çıkarlarımız
açısından sosyolojiye getirdiği perspektifler esas alınmıştır.  Makalenin sonunda ise post modern dönüşüm ve
çoğullaşma çağının getirdiği değişmeler ile yerlilik iddialarının artık sosyal
teorinin içinde kendine ait bir yere sahip olması nedeniyle fazlaca bir
öneminin kalmadığı vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Batı Sosyolojisi, Türk Sosyolojisi, Sosyolojinin Yerlileştirilmesi, Baykan Sezer, Korkut Tuna

Kaynakça

• AKPOLAT, Yıldız (2007) “Durkheim’dan Gıddens’a Pozitivist Sosyoloji”, Atatürk Üniversitesi SBE Dergisi, sayı:2, say. 53-87, Erzurum
• BAYRAM, Yavuz (2007) “Postmodernizm Üzerine”, Baykara, Sayı: 5, say.37-39, Çorum
• COŞKUN, İsmail (1991) 75.Yılında Türkiye’de Sosyoloji, Bağlam Yayınları, İstanbul
• ÇAĞLAR, Necdet (2008) Postmodern Anlayışta Siyaset ve Kimlik, Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt:13, Sayı:.3, say. 369-386., Isparta
• ÇAKI, Fahri (2003) “Sosyolojinin Yerlileştirilmesi: Dünya’dan ve Türkiye’den Alternatif Yaklaşımlar”, Tezkire, Düşünce, Siyaset, Sosyal Bilim Dergisi, sayı:35, say.90-114, Kasım/ Aralık Çalışması, Diyarbakır
• ÇİĞDEM, Ahmet (1998) Aydınlanma Felsefesi, Ağaç Yayınları, İstanbul
• EĞRİBEL, E. ve ÖZCAN, U. (2008) Baykan Sezer, Türkiye’de Sosyoloji (İsimler-Eserler) , Derleyen: M. Ç. Özdemir, Phoenix Yayınları, Ankara
• EĞRİBEL, Ertan (2013) “Osmanlı’dan Cumhuriyete Açılan Pencere: Kemal Tahir” (Hitit Üniversitesinde tarafından yapılan panelde düzenlenen konuşma), Çorum
• ERKAN, Rüstem-BAĞLI, Mazhar-SÜMER, Faruk (2001) Evrenselci Kavramlarla Farklı
• KALIN, İbrahim (2017) İslam ve Batı, İSAM Yayınları, İstanbul
• KIRILMAZ, Harun, AYPARÇASI, Fatma (2016) Modernizm ve Postmodernizm Süreçlerinin Tüketim Kültürüne Yansımaları, İnsan ve İnsan Dergisi, sayı:8, say: 32-58
• KIZILÇELİK, Sezgin (2008) Baykan Sezer’in Sosyoloji Anlayışı, Anı Yayıncılık, Ankara
• KÖKTÜRK, Gökhan (2002) “Baykan Sezer’in Türk Sosyolojisindeki Yeri”, Hacettepe Üniversitesi SBE Dergisi, say.1, Ankara
• KÖKTÜRK, Gökhan (2015) “Türk Sosyolojisinde Metodolojik Yönelimler”, Sosyoloji Konferansları, say.52, İstanbul Üniversitesi İktisat Fakültesi, Metodoloji ve Sosyoloji Araştırmaları Merkezi, İstanbul
• KÖNİG, Rene (1994) Günümüz Sosyolojisi, Çeviren: Battal İnandı, Akademi Kitabevi, İzmir
• SEZER, Baykan (1968) Yunanlılık, Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Sosyoloji Bölümü, İstanbul
• SEZER, Baykan (1985) Sosyolojinin Ana Başlıkları, İÜEF Yayınları, İstanbul
• SEZER, Baykan (1993) Sosyolojide Yöntem Tartışmaları, Sümer Kitabevi, İstanbul
• SEZER, Baykan (1996/1997) “Tarihte Doğu Batı Çatışması”, Sosyoloji Yıllığı- Kitap 12: Tarihte Doğu Batı Çatışması, Hazırlayan: Ertan Eğribel, Ufuk Özcan, 2005, Kızılelma Yayıncılık, İstanbul
• ŞAN, Mustafa Kemal (2004) Baykan Sezer ve Toplum Çıkarlarımız Açısından Sosyolojiye Yeniden Bakmak, Sosyoloji Yıllığı- Kitap 11, say.182-198, Baykan Sezer’e Armağan, Kızılelma Yayınları, İstanbul
• ŞAN, Mustafa Kemal (2007) Sosyal Bilimleri Yeniden Kurgulamak: Avrupa-Merkezci Yaklaşımların Aşılması Çabaları, Sosyoloji Dergisi 3. Dizi, sayı:15, say. 57-84, İstanbul
• ŞAN, Mustafa Kemal (2008) Prof. Dr. Korkut Tuna ve Sosyolojinin Ülke Gerçeklerine Dönme Arayışı, say.639-666,
• ŞAN, Mustafa Kemal (2018) 28 Şubat Darbesinin Toplumsal Sonuçları Üzerine Değerlendirmeler, Sakarya Üniversitesi SASGEM Konferansları kapsamında Şubat 2018 tarihli konuşma metnidir, Sakarya
• ŞENER, Sami (1996) Sosyoloji, Deha Yayınları, İstanbul
• TUNA, Korkut (2011) Batılı Bilginin Eleştirisi Üzerine, İz Yayıncılık, İstanbul
• TUNA, Korkut (2012) “Küresel mi/ Yerel mi: Neler Oluyor Bize?”, İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, sayı:3, say.1-12, İstanbul
• TUNA, Korkut (2013) Yeniden Sosyoloji, İz Yayıncılık, İstanbul
• ÜLKEN, H. Ziya (2008) Dünyada ve Türkiye’de Sosyoloji: Öğretim ve Araştırmaları, Kitabevi Yayınları, İstanbul