Erken Dönem Sosyal Bilim Düşüncesinde Hegemonik Bir Söylem Olarak “İlkellik”( “Primitivity” as a Hegemonic Discourse in the Early Social Science Thinking)

Yıl 2019, Cilt: 5 Sayı: 11, 231 - 251, 31.12.2019

Mehmet Birekul

https://doi.org/10.25306/skad.504555

Öz

Konusu
gerçek insanlar olan sosyal bilimlerin bilimsel rüştünü ispat ediş süreci
dikkate alındığında modernite merkezi bir önem taşımaktadır. Moderniteyi bir
tarih yapma projesi olarak ele aldığımızda ise sosyal bilimlerin konu aldığı
gerçek insanın yerini tarih içerisinde yeniden konumlandırılan bir insan modeli
dikkat çekmektedir. Öyle ki tarihsel zamanı antikçağ, ortaçağ ve modern olarak
üçlü bir kategori içerisinde ele alan batılı / modern anlayış, batı dışı tüm
kültürlerin aksine kendisini modern tarihselliği ile tanımlamaktadır.

Bu
anlamda sosyal bilimlerin doğuşunda doğa bilimlerindeki pozitif gelişmeler ve
bilginin kaynağı olarak aşkın bir kaynaklıktan insanın egemenliği altında bir
bilgi üretimine geçiş sürecinde antropolojik / sosyolojik  gerçekliğinin üzerinde hegemonik bir söylem
haline getirilen “ilkel” kavramsallaştırması önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle
ilk dönem sosyal bilimcilerinin çoğu bu anlamda modern dünya öncesi insanın
tekamülünü tamamlamadığı ve kendi tarihlerinin edilgen nesneleri oldukları
varsayımını desteklemişlerdir. İlk dönemde gerçekleştirilen pek çok teoride
de  bu anlayışın ürettiği ilkel söylemi
etkin bir biçimde kullanılmıştır. Bu çalışma sosyal teorinin doğuşunda,
özellikle Antropoloji ve Sosyoloji’de üretilen pek çok teorinin arka planında
yer alan ve zamanla bir hegemonik söylem halini alan “ilkel”
kavramsallaştırmasını tartışmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler

Modernite, Sosyoloji, Antropoloji, İlkel, Yerel

Kaynakça

• Aron, R. (2010). Sosyolojik Düşüncenin Evreleri, Çev: Korkmaz Alemdar, İstanbul: Kırmızı Yayınları.Asad, T. (2015). Dinin Soykütükleri, Çev: Ayet Aram Tekin İstanbul: Metis Yayınları.Avcılar, S. B. (2002). "Asya Tipi Üretim Tarzı'na Veda" Bilig, Sayı 22. Aydın, M. (2009). Moderniteye Dışarıdan Bakmak, İstanbul: Açılım Kitap.Aydın, M.(2013). Güncel Kültürde Temel Kavramlar, İstanbul: Açılım Kitap.Bal, H. (2015). Bilgi Sosyolojisi, İstanbul: Sentez Yayınları.Bauman, Z. (2003). Yasa Koyucular ve Yorumcuları, Çev: Meltem Ahıska, Yıldırım Türker, İstanbul: Metis yayınları.Braidwood, R. J. (2008). Tarih Öncesi İnsanları, Çev: Bilgi Altınok, İstanbul: Arkeoloji ve Sanat Yayınları.Edles, L. D. (2005). Uygulamalı Kültürel Sosyoloji, Çev: Cumhur Atay, İstanbul: Babil Yayınları. Feuchtwang, S. (2008). Britanya Sosyal Antropolojisinin Sömürgeci Oluşumu, Antropoloji ve Sömürgecilik içinde, Derleyen: Talal Asad, Çev: Ayşe Karınca, Ankara: Ütopya Yayınları, 77-119.Gandy, D. R. (1979). Marx and History -From Pirimitive Society to the Communist Future- , Texas: University of Texas Press.Hawkins, M. J. (1979). Comte, "Durkheim and Sociology of Primitive Religion", Sociological Review, Vol: 27, no: 3, pp. 429-446.Henry, M. (1996). Barbarlık, Çev: Işık Ergiden, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.James, W. (2008). Gönülsüz Emperyalist Olarak Antropolog, Antropoloji ve Sömürgecilik içinde, Derleyen: Talal Asad, Çev: Ayşe Karınca, Ankara: Ütopya Yayınları, 41-77.Kuper, A. ( 2005) The Reinvention of Pirimitive Society Transformations of a Myth, Newyork: Reutledge.Levi-Strauss, C. (2014). Hepimiz Yamyamız, Çev.: Haldun Bayrı, İstanbul: Metis Yayınları.Molinowski, B. (1998). İlkel Toplum, Çev: Hüseyin Portakal, İstanbul: Öteki Yayınları.Ritzer, G. (2011). Klasik Sosyoloji Kuramları, Çev: Himmet Hülür, Ankara: Deki Yayınları.Smith, W. R. (1909). Kinship and Marriage in Early Arabia, London: Adam and Charles Black.Sunar, L. (2012). Marx ve Weber'de Doğu Toplumları, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.Tomlinson, J. (2013). Küreselleşme ve Kültür, Çev: Arzu Eker, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.Van Maanen, J. (2011). Tales of the Field. On Writing Ethnography, Chicago and London: The University of Chicago Press.Weber, M. (2012). Protestan Ahlakı ve Kapitalizmin Ruhu, Çev: Emir Aktan, Ankara: Alter Yayınları.Yaşar, G. A. (2011). "Ortaçağdan Günümüze "Modernite": Doğuşu ve Doğası", Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C. 4, S. 7, 10-26.Yıldırım, E. (2007). Bilginin Sosyolojisi, Bursa: Ekin Yayınları.