Cem Karaca Şarkılarında Türk Halk Edebiyatı Unsurları

Yıl 2024, Cilt: 10 Sayı: 20, 50 - 60, 30.06.2024

Mahmut Delen

https://doi.org/10.25306/skad.1452587

Öz

Cem Karaca, kendine has tarzı ve müzik üslubunun yanı sıra protest tavrı ile de Türk sanatının son yüzyılında önemli bir karakter sayılmaktadır. Protest tavrını geleneksel bir kökene dayandıran sanatçı, gerek halkı tasvir ederken gerekse Türk halk edebiyatında bulunan çeşitli unsurları kullanırken bu duruşunu yansıtmaktadır. Rock müzik olarak tarif edilen ve son yüzyılda ortaya çıkan müzik türünü Anadolu’nun müzik ve edebiyat geleneği ile harmanlamayı başararak yeni bir öz ve biçim oluşturan Cem Karaca, kendini Anadolu rock ozanı olarak ifade ederek esas sanat anlayışını böylece ortaya koymuştur. Bu araştırmada da söz konusu anlayışla Cem Karaca’nın şarkılarında yer verdiği Türk halk edebiyatı unsurları çeşitli bakımlardan sınıflandırıldıktan sonra analiz edilmiştir. Araştırmanın çalışma materyali olarak sanatçının tüm albümleri seçilmiştir. Sanatçının şarkıları, doküman incelemesine tabi tutulduktan sonra sözleri kendisine ait olan eserlerde bulunan halk tasvirleri ve Türk halk edebiyatı unsurları kategorilere ayrılmıştır. Halk tasvirlerinde özellikle gurbetçiler, babalar, garibanlar, emekçiler, köylüler, ve burjuvalar öne çıkan temalar olmuştur. Türk halk edebiyatı unsurları bakımından ise sanatçının halk edebiyatı nazım birim ve biçimlerini kullandığı; söz konusu nazım biçimlerinin ahenk unsurlarına de yer verdiği görülmüştür. Ayrıca sanatçı, sayı ve pir motifleri gibi motifleri, tapşırmayı, atasözleri ve deyimleri de kullanmış, tasavvufi geleneği de şarkılarına yerleştirmiştir. Araştırmanın sonucunda bu bulgulardan hareketle Cem Karaca’nın biçimi farklı bir kökene dayansa da sanatının özünü Anadolu’ya ve Türk halk kültürüne bağladığı, geçmişte yaşayan ozanların geleneğini sürdüren bir temsilci olduğu değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Cem Karaca, Türk Halk Edebiyatı, Folklor, Kültür, Rock Müzik, Anadolu Rock.

Elements of Turkish Folk Lıterature in Cem Karaca Songs

Öz

Cem Karaca is considered an important character in the last century of Turkish art with his unique style and musical style as well as his protest attitude. The artist, who bases his protest attitude on a traditional origin, reflects this stance both in his depiction of the people and in his use of various elements found in Turkish folk literature. Cem Karaca, who created a new essence and form by succeeding in blending the music genre described as rock music, which emerged in the last century, with the musical and literary traditions of Anatolia, expressed himself as an Anatolian rock troubadour and thus revealed his main understanding of art. In this study, with the aforementioned understanding, the elements of Turkish folk literature that Cem Karaca included in his songs were classified and analyzed in various aspects. All albums of the artist were selected as the study material of the research. After the songs of the artist were subjected to document analysis, the folk depictions and Turkish folk literature elements in the works whose lyrics belong to him were categorized. Expatriates, fathers, poor people, laborers, peasants, peasants, and bourgeoisie were the prominent themes in folk depictions. In terms of the elements of Turkish folk literature, it was observed that the artist used the verse units and forms of folk literature and included the harmonic elements of these verse forms. In addition, the artist also used motifs such as number and pir motifs, tapşırma, ataszös and idioms, and placed the Sufi tradition in his songs. Based on these findings, it was concluded that although Cem Karaca's style is based on a different origin, he connects the essence of his art to Anatolia and Turkish folk culture, and that he is a representative who continues the tradition of the minstrels of the past.

Anahtar Kelimeler

Cem Karaca, Turkish Folk Literature, Folklore, Culture, Rock Music, Anatolian Rock.

Kaynakça

• Ayas, G. (2015). Müzik Sosyolojisi. Doğu.
• Aydemir, F. N. (2014). Anadolu Rock’da Protest ve Milliyetçi Söylem: Cem Karaca Örnek Olayı. (Doktora tezi). Dokuz Eylül Üniversitesi/ Güzel Sanatlar Enstitüsü.
• Çuhadar, C. H. (2016). Müzik ve Müzik Eğitimi. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), s. 217-230.
• Göher, F. M. (2007). Müziğin Toplumsal İşlevi: Müzik, Siyaset, Din ve Ekonomi. Müzik Kültürü ve Eğitimi, 2, s. 301-14.
• Gürses, F. (2017). Müzikte Siyasal Söylem Ve Türkiye’de Anadolu Rock: Cem Karaca Ve Barış Manço Örneği (1960-1980). The Journal of Academic Social Science Studies, 3(56), s. 325-350.
• Kabaklı, A. (2016). Edebiyat Türleri Roman, Hikâye, Nazım. Türk Edebiyatı Vakfı.
• Karaca, C. (1968). Resimdeki Gözyaşları. Türküola.
• Karaca, C. (1971). Acı Doktor. Türküfon.
• Karaca, C. (1975). Nem Kaldı. Yavuz Plak.
• Karaca, C. (1977). Yoksulluk Kader Olamaz. Yavuz Plak.
• Karaca, C. (1977). Mor Perşembe. Yavuz Plak.
• Karaca, C. (1978). Safinaz. Gönülpark.
• Karaca, C. (1979). Radyo Günleri. Yavuz Burç Plak.
• Karaca, C. (1980). Hasret. Türküola.
• Karaca, C. (1982). Bekle Beni. Türküola.
• Karaca, C. (1987). Merhaba Gençler ve Her Zaman Genç Kalanlar. Emre Plak.
• Karaca, C. (1990). Yiyin Efendiler. Özbir Müzik.
• Karaca, C. (1998) Cem Karaca Vol 3, Yavuz-Burç Plakçılık.
• Karaca, C. (1999). Bindik Bir Alamate. Majör Müzik.
• Kaya, D. (2020). Türk Dünyası Ansiklopedik Türk Halk Edebiyatı Kavramları ve Terimleri. Akçağ Yayınları.
• Oğuz, M. O. (2019). Halk Şiirinde Tür, Şekil ve Makam. Akçağ Yayınları.
• Öz, N. B. (2001). İnsanin Kültürel Gelişiminde Müzik Eğitiminin Önemi. Uludağ Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14(1), s. 101-106.
• Şahin, M. (2008). Cumhuriyetin Yapılanma Sürecinde Müzik Eğitimi. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi, 7(16), s. 259-272.
• Zeybek, Ş. N. (2014) Türkülerimizde Dinî Motifler (TRT Repertuarı Kapsamında) (Doktora tezi). Ankara Üniversitesi/ Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Anadolu Ajansı. “Rock müziğin 'Dervişan'ı: Cem Karaca”. Anadolu Ajansı. 24.01.2024 https://www.aa.com.tr/tr/kultur-sanat/rock-muzigin-dervisani-cem-karaca/2495957