REHBER ÖĞRETMEN ADAYLARININ ÖZEL EĞİTİME YÖNELİK ÖZYETERLİK ALGILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2016, Sayı: 38, 154 - 175, 01.01.2017

Sabahattin Deniz

Öz

Bu araştırmanın amacı rehber öğretmen adaylarının, özel eğitime ilişkin öz yeterlik algılarını incelemektir. Genel tarama modelinde gerçekleştirilen bu araştırmanın çalışma grubuna 2., 3. ve 4. Sınıfta okuyan 214 öğrenci katılmıştır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Aksoy ve Diken (2009a) tarafından geliştirilen rehber öğretmen özel eğitim öz-yeterlik ölçeği (RO-OEOYO)” kullanılmıştır. Elde edilen bulgulara göre, rehber öğretmen adaylarının özel eğitim ile ilişkili öz-yeterlik algılarının “orta” düzeyde olduğu görülmektedir. Rehber öğretmen adaylarının, özel eğitimle ilgili programları hazırlanmada yeterli olmadıkları anlaşılmaktadır. Araştırmamızda rehber öğretmen adaylarının özel eğitim öz-yeterlik algıları ile cinsiyet değişkeni arasında bir fark bulunmamıştır. Sınıf değişkeninde ise 3. ve 4. sınıf düzeyi lehine bir fark bulunmuştur. Araştırmaya katılanlarla yapılan yüz yüze görüşmelerde, özel eğitime yönelik programlara katılmaları yönünde daha fazla ihtiyaçları oldukları belirtilmiştir. Ancak özel eğitimde rehberlik hizmetlerinin verilişi konusunda, kendilerine güvendiklerini ve okul ortamlarında istenilen etkinlikleri, sağlayabileceklerini söylemekteler.

Anahtar Kelimeler

Rehber öğretmen, özel eğitim, öz-yeterlik, öğretmen adayı

Kaynakça

• Aksoy, V. ve Diken, İ. H. ( 2009b). Rehber Öğretmenlerin Özel Eğitimde Psikolojik Danışma ve rehberliğe ilişkin Öz Yeterlik Algılarının incelenmesi. İlköğretim On Line Elementary Education Online, 8(3), 709-719
• Aksoy, V. ve Diken, İ. H. (2009a). Rehber öğretmen özel eğitim öz- yeterlik ölçeği: Geçerlik ve güvenirlik çalışması. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 10(1), 29-37.
• Aypay, A. (2010). Genel Öz Yeterlik Ölçeği’nin (GÖYÖ) Türkçe’ye Uyarlama Çalışması. İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(2): 113-131.
• Azar, A. (2010). Ortaöğretim Fen Bilimleri ve Matematik Öğretmeni Adaylarının Öz Yeterlilik İnançları. ZKÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 6(12): 235-252.
• Bandura, A. (1986). Social Foundations of Thought and Action: A Social Cognitive Theory. Englewood Cliffs. NJ: Prentice-Hall Inc.
• Bandura, A. (1997). Self-efficacy: The exercise of control. New York, NY: Freeman.
• Bong, M.(1999). Personal Factors Affecting the Generality of Academic Self-Efficacy Judgments: Gender,Ethnicity, and Relative Expertise. The Journal of Experimantal Education, 67(4), 315-331.
• Britner, S. L. & Pajares, F. (2006). Sources of science self-efficacy beliefs of middle school students. Journal of Research in Science Teaching, 43(5), 485-499.
• Brownell, M. T., & Pajares, F. (1999). Teacher efficacy and perceived success in mainstreaming students with learning and behavior problems. Teacher Education and Special Education, 22(3), 154–164.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş, ve Demirel,F. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Yayını.
• Coşgun, S., ve Ilgar, M. Z. (2004). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık deneyimi çalışmalarının Adayların Öz-yeterlik Algılarına Etkisi XIII. Ulusal Eğitim bilimleri kurultayına sunulan bildiri. Malatya.
• Çakar, S.,F. (2013). Sosyal Bilişsel Öğrenme Kuramı, ( Ed: Gündüz, B. ve Çapri, B.), Eğitim Psikolojisi (s.255-282). Adana: Karahan Kitabevi.
• Demir, M.,Y. (2009). Sosyal Bilişsel Teori (Ed: Şahin, M.), Öğrenme Teorileri: Eğitimsel Bir Bakışla (s.77-129).Ankara: Nobel Yayınevi
• Gerrig, R.J. ve Zimbardo, P.G. (2012). Psikolojiye Giriş: Psikoloji ve yaşam (Çev: G. Sart)). Ankara: Nobel yayınevi.
• Heppner, M. J., Multon, K.D., Gysbers, N.C., Ellis, C.a., ve Zook,C.E.(1998). The relationship of trainee self-efficacy to the process and outcome of career counseling . Journal of Conseling Psychology, 45,393-402.
• Kaye, L., K. ve Brewer, G.( 2013).Teacher and Student-focused Approaches: influence of learning approach and self-efficacy in a psychology postgraduate sample. Psychology Learning and Teaching, 12 (1), 12-19.
• Khorrami-Arani, O. (2001). Researching computer self-efficacy. International Educational Journal, 4, 17-25.
• Koçyiğit, S. (2015). Ana sınıflarında kaynaştırma eğitimi uygulamalarına ilişkin öğretmen-rehber öğretmen ve ebeveyn görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür eğitim Dergisi, 4(1),391-415.
• Korkmaz, İ. ( 2003). Sosyal Öğrenme Kuramı, ( Ed: Yeşilyaprak, B.), Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi (s.197-220), Ankara, Pegem yayıncılık.
• Liaw, S. S., Huang, H. M., & Chen, G. D. (2007). Surveying instructor and learner attitudes toward e-learning. Computers & Education, 49(4), 1066-1080.
• MEB (2001). Milli eğitim bakanlığı rehberlik ve psikolojik danışma hizmetleri yönetmenliği, Erişim tarihi: 29-6-2016’da indirilmiştir. http://orgm.meb.gov.tr/alt_sayfalar/mevzuat,
• MEB (2006). Özel eğitim hizmetleri yönetmeliği, Erişim tarihi: 29-6-2016’da indirilmiştir, http://orgm.meb.gov.tr/meb_iys_dosyalar,
• Özgün, M. S. (2007). Okul Psikolojik Danışmanların Okul Kişilik Özellikleri Mesleki Yetkinlik Beklentileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Schunk, D.H.( 2007). Learning Teories: An Educational Perspective. Upper Saddle River, N.J.: Pearson Educational.
• Senemoğlu, N. (2013). Gelişim Öğrenme ve Öğretim. Ankara: Yargı yayınevi.
• Soresi, S., Nota, L., & Lent, R. W. (2004). Relation of type and amount of training to carrer counseling self-efficacy in Italy. The Carrer Development Quarterly. 52, 194–201.
• Studer, J. R. (2005). Supervising school counselors in training: A guide for field supervisors. Professional School Counselor, 8(4), 353-359.
• Thomas, C., N.( 2013). Considering the Impact of Preservice Teacher Beliefs on Future Practice. Intervention in School and Clinic, 49(4) 230–236.
• Uysal, İ. ve Kösemen, S. (2013).Öğretmen adaylarının genel öz-yeterlik inançlarının incelenmesi. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi ( Journal of Research in Education and Teaching), 2(2), 217-226. Woolfolk, A. (2001). Educational psychology (8th ed.). Boston, MA: Allyn & Bacon .
• Yenice, N. (2012).Öğretmen adaylarının öz-yeterlik düzeyleri ile problem çözme becerilerinin incelenmesi. Electronic Journal of Social Sciences, 11(39),036-058.
• Yıldırım Doğru, S. (2007). “Kaynaştırma eğitimi veren sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimi konusundaki genel görüş ve sorunları”. Mesleki Eğitim Dergisi, 9 (17), 166-180.
• Yıldırım, F. ve İlhan, İ. Ö. (2010). Genel Öz-yeterlilik Ölçeği Türkçe Formunun Geçerlik ve Güvenilirlik Çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi,21 (4), 301-308.
• Yılmaz, M. ( 2012). Öğrenme Güçlüğünün Değişen Tanımları, ( Çev Ed: Sarı,H ), Öğrenme Güçlüğü Olan Bireyler ve Eğitimleri (s.3-45), Ankara: Nobel Yayın evi.
• Yiyit, F. (2001). Okul Psikolojik Danışmanların Yetkinlik Beklentilerini Ölçmeye Yönelik Bir Ölçek Geliştirme Çalışması..Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Adana: Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü
• Yüksel, K., Diken, H. İ., Aksoy, V., ve Kara aslan, Ö. (2012). Rehber Öğretmen Adaylarının Özel Eğitimde Psikolojik Danışma ve Rehberliğe İlişkin Öz-Yeterlik Algıları. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 31 (1), 137-148