1841 YILINA AİT NÜFUS DEFTERLERİNE GÖRE BALAT KAZASI'NDA YAŞAYAN GAYRİMÜSLİMLER

Yıl 2017, Sayı: 39, 103 - 121, 01.06.2017

Muttalip Şimşek

Öz

Osmanlı Devleti'nin sosyal ve ekonomik tarihiyle ilgili yapılan araştırmalarda faydalanılan en önemli kaynaklardan birisi de "Nüfus Defterleri"dir. Bu defterler, sadece sayımı yapılan bölgelerdeki insanların isimlerini vermekle kalmamakta, ödeyecekleri vergilerden uğraştıkları mesleklere, çocuk sayılarından yaşlarına ve sağlık durumlarına kadar bir çok hususla ilgili bilgileri ihtiva etmektedir. Biz bu çalışmamızda, 1841 yılına ait 2919 ve 2920 numaralı iki nüfus defterine göre Söke Muhassıllığı'na bağlı Balat Kazası'nda yaşayan gayrimüslimlerin başta demografik durumu olmak üzere, ödedikleri cizye vergi oranlarına göre ekonomik durumlarını ve ikamet ettikleri bölgelerdeki uğraşı alanlarını değerlendirmeye çalıştık. Bunlara ilaveten, kayıtlara göre gayrimüslimlerin yaş durumlarını ve o dönemin imkan ve gerekleri çerçevesinde şahısların daha kolay tanınmasında referans olarak alınmak amacıyla defterlere kaydedilen fizikî özelliklerine dair bilgiler verdik. Yine incelediğimiz toplumda kullanılan isimler ve nüfusun gelişiminde önemli bir yere sahip olan çocuk sayılarını da tablo ve grafiklerle vermeye çalıştık.

Anahtar Kelimeler

Osmanlı Devleti, Balat, Gayrimüslim, Rum, Cizye

Kaynakça

• Başbakanlık Osmanlı Arşivi Nüfus Defteri (NFS.d..) : Nr. 2919 ve 2920
• Akyel, S. ve Özdemir, K. (2015). "1835 Tarihli Nüfus Defterlerine Göre Tirebolu'da Gayrimüslim Nüfus Yapısı". Türkiyat Araştırmaları Dergisi, Sayı (37),163-179
• Augustinos G. (1997). Küçük Asya Rumları. (Çev.Devrim Evci). Ankara: Ayraç Yayınları
• Barkan, Ö. L. (1953). "Tarihî Demografi Araştırmaları ve Osmanlı Devleti". Türkiyat Mecmuası, Cilt (10), 1-25
• Doğan, A. (2014). "Osmanlı İmparatorluğu'nda Modern Anlamda Yapılan İlk Nüfus Sayımı Verilerine Göre Antalya Kaleiçi Nüfusu Üzerine Demografik Bir İnceleme". Mediterranean Journal of Humanities, Sayı (IV/2), 71-88
• Emecen, F. (1992). "Balat". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt (5), İstanbul, 4-7
• Güler, A. (1995). Osmanlı Devleti'nde Azınlıklar. İstanbul: Turan Yayıncılık
• Güneş, M. (2014). "Osmanlı Dönemi Nüfus Sayımları ve Bu Sayımları İçeren Kayıtların Tahlili". Akademik Bakış, Cilt (8), Sayı (15), 221-240
• İnalcık, H. (1993). "Osmanlılarda Cizye". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt (8), İstanbul, 45-48
• Karal, E. Z. (1997). Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı (1831). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi
• Karpat, K. H. (2010). Osmanlı Nüfusu 1830-1914. İstanbul: Timaş Yayınları
• Kazıcı, Z. (1997). Osmanlılarda Vergi Sistemi. İstanbul: Şamil Yayınevi
• Kenanoğlu, M. M. (2004). Osmanlı Millet Sistemi, Mit ve Gerçek. İstanbul: Klasik Yayınları
• Köstüklü, N. (1996). Sosyal Tarih Perspektifinden Yalvaç'ta Aile (1892-1908). Konya: Günay Ofset
• Öz, M. (2010). "Tahrir". Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, Cilt (39), İstanbul, 426-427
• Öztürk, M. (1985). Orta Anadolu'da Fiyatlar (1785-1960). Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Ankara
• Telci, C. (2006). "Aydın Livası'nın Nüfusu Hakkında H.1261/M.1845 Tarihli Bir Defter". Tarih İncelemeleri Dergisi, Cilt (XXI), Sayı (I), 165-198
• ---------- (2006). "Mali Bir Ünite Olarak Aydın Muhassıllığı". Tarih İncelemeleri Derigisi, Cilt (XXI), Sayı (I), 135-156
• Yiğit, A. (2007). "XIV-XVI. Yüzyıllarda Menteşe Livasında Değirmenler". Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi (İLKE), Sayı 18, 97-155