Şiirin Aynası Aynanın Hafızası

Yıl 2018, Sayı: 41, 1 - 8, 30.06.2018

Şaziye Durukan

Öz

Aynanın ilk zamanlardan günümüze kadar insan
hayatındaki önemi açıktır. Bu önemin aynanın kazandığı metaforik anlamlarla
ilişkili olduğu bilinmektedir. Bu bağlamda birçok disiplin içerisinde yer bulan
aynanın, edebiyat, felsefe, psikoloji ve tasavvuf gibi alanlarda da imgesel ve
simgesel düzlemlerde yer aldığı görülmektedir. Bizim çalışmamızdaki amacımız da
Türk şiirinde doğrudan “ayna” olarak kullanılan nesneyi pratik, simgesel ve
imgesel boyutları ile inceleyerek “ayna”ya bir anlam alanı oluşturmaktır.
Çalışmamızın problemini ortaya koymak ve önemini gösterebilmek için 1920-1950
yılları arasındaki Türk şiirinde kullanılan “ayna” nın, geçmişi işaret ederek
hafıza özelliği kazandığı şiirleri inceledik. Tanpınar, Kısakürek ve Dıranas’a
ait olan bu şiirleri çalışmamızın amacı doğrultusunda çözümleyebilmek için
kuramsal ve eleştirel bağlamda literatür taranmış ve giriş bölümünde kavramsal
bir çerçeve kurulmuştur. İncelenen şiirlerde dikkat çeken görüntü ayna
karşısındaki şair öznelerdir. Bu şair öznelerin aynadaki kendi nesneleri
üzerinden sevgiliyi, benliği, pişmanlıkları görerek zihinlerinde geçmiş
yaşantılarını canlandırdıkları; hayatı, geçen zamanı ve ölümü düşünerek aynaya
bir hafıza mekân özelliği yükledikleri tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Edebiyat, Türk Şiiri, Ayna, Metafor

Kaynakça

• Bachelard, G. (2006), Su ve Düşler, (çev. Olcay Kunal), İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
• Balcı, Y. (2004), “Ahmet Hamdi Tanpınar’ın Şiirinde Ayna Üzerine Arayışlar” İnsan Bilimleri Araştırmaları, Yıl: 6, S.11: ss. 69-84.
• Can, A. (2010), “Necip Fazıl’da Ayna İmgesi”, Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, S. 34: ss.167-185.
• Candar, S., S. (2002), “Ahmet Muhip Dıranas ve Şiirleri Üzerine BirAraştırma”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Çetindağ, Y. (2011), Ayna Kitabı, İstanbul: Kitabevi Yayınları.
• Dıranas, A., M. (1990), Şiirler, Ankara: Kültür Bakanlığı Yayınları.
• Kaplan, M. (?), Şiir Tahlilleri II, İstanbul: Dergâh Yayınları, 17. Baskı.
• Kaplan, M. (2013), Tanpınar’ın Şiir Dünyası, İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Kısakürek, N., F. (1932), Ben ve Ötesi, İstanbul: Semih Sühulet Kütüphanesi.
• Tanpınar, A., H. (1981), Ahmet Hamdi Tanpınar Bütün Şiirleri, (Hz. Mehmet Kaplan), İstanbul: Dergâh Yayınları.
• TDK (1998), Türkçe Sözlük 9. bs. Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• Tura, S., M. (2008), Şeyh ve Arzu, İstanbul: Metis Yayınları.