Klasik Dönem (MÖ 500-300) Halikarnassos Kentinde Hanedanlık ve Kadın Yöneticiler

Yıl 2018, Sayı: 42 Kadın Çalışmaları Özel Sayısı, 121 - 134, 18.09.2018

Muzaffer Demir

Öz

Karia’nın sınırları tarih boyunca değişkenlik gösterse de, genel kabul gören sınırları kuzeyde Büyük Menderes
(Maiandros), kuzeydoğuda Babadağ (Salbakos), doğuda Kızılhisar-Acıpayam ovası,
güneydoğuda Dalaman Çayı (Indos) tarafından belirlenmektedir ve kıyıya yakın Kos ile diğer küçük adaları da kapsamaktadır.
Karia, anaerkil bir toplum yapısına sahip olduğundan kadınlar da yönetici
konuma gelebilmiş, hatta seferlerde dahi başarılar elde etmişlerdir. Pers kralı
Kserkses’in ikinci Hellas (Yunanistan)
istilası (MÖ 480/479)
sırasında kendisine filo komutanı
(taksiarkhos) olarak destek verdiği
ve Salamis deniz savaşında başarılı olduğu söylenen Karia’nın Halikarnassos
kenti kraliçesi I. Artemisia bunlardan birisidir. Diğeri ise IV. yüzyıl
başlarında Karia’da Pers boyunduruğu altında kurulan Hekatomnidai Hanedanlığı
kraliçesi II. Artemisia’dır. Bu kraliçe, IV. yüzyıl
ortalarında erkek kardeşi ve eşi Mausollos ölünce tahta geçmiş ve onun adına Halikarnassos’taki meşhur Mausoleion’u inşa
ettirmiştir; hatta Rodos adasını bile fethettiği
söylenmektedir. Biz bu çalışmamızda ilgili antik kaynakları eleştirel bir
gözden geçirerek, Halikarnassos üzerinde dış siyasi ve kültür baskıları
(özellikle Pers) bağlamında genelde Karia’da hanedanlık ve kadın ilişkileri,
özelde ise bu iki meşhur Karialı kadının yöneticiliklerinin nasıl şekillendiği
üzerinde çıkarımlarda bulunmaya çalışacağız. 

Anahtar Kelimeler

I. Artemisia, II. Artemisia, kadın, Hekatomnidai

Kaynakça

• Aristoph. Lys. (= Aristophanes, Lysistrata), Aristophanes. Lysistrata. Translated by J. Lindsay, London 1926.
• Aristot. pol. (= Aristoteles, Politika), Aristotle in 23 Volumes. Translated by H. Rackham, Vols. XXI. Cambridge, Mass.- London 1944 (The Loeb Classical Library).
• Arr.anab. (=Arrianus, Anabasis = Sefer), Arrian. Trans.P. A. Brunt, Vols. I-II. Cambridge, Mass.- London 1976-1983 (The Loeb Classical Library).
• ___ İskenderin Seferi, Çev.: Furkan Akderin, Alfa Yay, 2005.
• Diod. (= Diodorus Sicilus, Bibliotheke Historike = Tarih Kütüphanesi), Diodorus of Sicily. Translated by C. H. Oldfather, Vols. I-VI; C. H. Sherman, Vols. VII; C. B. Welles, Vols.VIII; R. M. Geer, Vols. IX-X; F. R. Walton, Vols.XI-XII. Cambridge, Mass.-London 1933-2004 (The Loeb Classical Library).
• Hdt. (= Herodotos, Historiai=Tarihler), Herodotus. Translated by A.D. Godley. Cambridge, Mass.- London 1920.
• ____ Herodot Tarihi. Çev.: M. Ökmen. Türkiye İş Bankası Kültür Yay. İstanbul 2011.
• Isok. (= Isokrates), Hel.(= Helen) Panath.(= Panathenaikos) Phil.(=Philippos) ____ Isocrates. Trans.G. Norlin, Vols.I-III. Cambridge, Mass.- London 1980 (The Loeb Classical Library).
• Plut. Them. (= Plutarkhos, Bioi Paralleloi = Paralel Hayatlar), Them. (=Themistokles)
• ____ Plutarch’s Lives. Trans.B. Perrin. Cambridge, Mass.- London, Vols. I-XI: London, New York 1959. (The Loeb Classical Library).
• Polyain. strat. (= Polyainos, Strategemata = Stratejiler), The Strategems of War. Translated by R. Shepherd. Chicago 1974².
• Strab. (= Strabon,Geographika = Coğrafya), The Geography of Strabo. Ed.H.L. Jones. Cambridge, Mass.- London 1924 (The Loeb Classical Library).
• _____ Strabon, Antik Anadolu Coğrafyası, Çev.: A. Pekman, Arkeoloji ve Sanat Yay, 2009.
• Vitr. de Arch. (= Vitruvius Pollio, De Architectura), Vitruvius: The Ten Books on Architecture. Translated by M.H. Morgan. Cambridge, Mass.-London 1914 (The Loeb Classical Library).
• Berthold, R.M. (1978), “A Historical Fiction in Vitruvius”, Classical Philology Vol: 73, No: 2, 129-134.
• Carney, E.D. (2005), “Women and Dunasteia in Caria”, The American Journal of Philology, Vol: 126, No: 1, 65-91.
• Demir, M. (2006), “Artemisia ve Rhodos”, Tarih İncelemeleri Dergisi, Vol: 21, No: 1, 2006, 49-72.
• Demir, M. (2014), Lidyalılar: Mythos’tan Logos’a, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
• Horblower, S. (1982), Mausolus, Oxford.
• Konuk, K.-Ergin, M. (2003), Karundan Karia’ya, İstanbul.
• Munson, R.V. (1988), “Artemisia in Herodotos”, Classical Antiquity, Vol: 7, No: 1, 91-96.
• Ruzicka, S. (1992), Politics of a Persian Dynasty: The Hecatomnids in the Fourth Century B.C., University of Oklahoma Press.
• Tekin, O. (2008), Yunan ve Roma Tarihine Giriş, İstanbul.