Sonsuzluğa Bir Bilet: TEKNOFEST Katılımcılarının Uzay Turizmine İlişkin Algılarının Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi

Yıl 2025, Cilt: 22 Sayı: 2, 557 - 580, 25.08.2025

Emrah Taşarer , Eminsafa Dilmaç , Vahit Oğuz Kiper , Oğuz Türkay

https://doi.org/10.24010/soid.1675486

Öz

Bu çalışmanın amacı, metafor analizi tekniği kullanarak “uzay turizmi” kavramının insanların zihinlerinde nasıl betimlendiğini ve bu kavramla ne tür imgeleri ilişkilendirdiklerini incelemektir. Araştırma, nitel bir yöntem olan olgubilim deseniyle yapılmış ve veri toplama sahası olarak TEKNOFEST Havacılık, Uzay ve Teknoloji Festivali seçilmiştir. Veriler iki bölümden oluşan tek sayfalık bir veri toplama formu aracılığıyla elde edilmiştir. Araştırma sürecinde 677 katılımcıdan edilen veriler MAXQDA yazılımı kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda elde edilen bulgulara göre katılımcıların uzay turizmine ilişkin oluşturduğu metaforlardan yola çıkarak 37 kod ortaya çıkmış ve bu kodlara 970 kez atıfta bulunarak bu kodların sırasıyla “sürreal, olumsuzluk, aktivite, yenilik/keşif, uzay, bilimsellik, ekonomi, ontolojik” olmak üzere 9 kategori altında şekillendiği tespit edilmiştir. Araştırma sonuçları uzay turizmine yönelik gerçeklik ve gerçeküstülüğü birlikte içeren çok geniş bir yelpazede karmaşık bir algıya sahip olunduğunu, bu doğrultuda hem fiziksel hem metafiziksel düzeyde bir deneyim olarak görüldüğünü ve her ne kadar riskler ve olumsuzluk hissiyatı barındırsa da sonsuzluk, gelecek, hayal, yenilik ve keşif gibi kavramlarla ilişkilendirilerek geleceğe dair umut verici bir potansiyel taşıdığını göstermektedir. Bu doğrultuda sektör firmaları tarafından uzay turizmini sadece bir seyahat değil, bir keşif yolculuğu olarak konumlandıran pazarlama stratejileri geliştirilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler

Uzay turizmi , Metafor Analizi , Teknofest , Seyahat , Sonsuzluk

Etik Beyan

Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, 11.09.2023 tarih ve 96249 sayılı karar.

A Ticket to Infinity: Examining TEKNOFEST Participants' Perceptions of Space Tourism through Metaphor Analysis

Öz

The aim of this study is to examine how the concept of “space tourism” is represented in people’s minds and what kind of images they associate with this concept using the metaphor analysis technique. The research was conducted using a qualitative method, phenomenological design, and the TEKNOFEST Aviation, Space and Technology Festival was selected as the data collection site. The data were collected using a one-page data collection form consisting of two sections. The survey data from 677 participants were analyzed with MAXQDA. According to the findings obtained as a result of the research, 37 codes emerged based on the metaphors created by the participants regarding space tourism, and it was determined that these codes referenced a total of 970 times and that these codes were shaped under 9 categories, respectively, “surreal, negativity, activity, innovation/discovery, space, scientific, economic, ontological”. The research results show that there is a complex perception of space tourism in a wide range that encompasses both reality and surrealism, and that it is seen as an experience at both physical and metaphysical levels, and that although it contains risks and a sense of negativity, it carries a promising potential for the future by being associated with concepts such as infinity, future, dream, innovation and discovery. Accordingly, it is recommended that companies in the sector develop marketing strategies positioning space tourism not just as a trip, but as a journey of discovery.

Anahtar Kelimeler

Space tourism , metaphor analysis , teknofest , travel , infinity

Etik Beyan

Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, 11.09.2023 tarih ve 96249 sayılı karar.

Kaynakça

• Abutalıbov, N. & Türkay, O. (2021). "Motosikletle Seyahat Eden Turistler İçin Kritik Motivasyon Unsurlarının Önem Düzeyleri", Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 24(46), ss. 1169-1184.
• Açıksözlü, Ö. & Varol, İ. (2023). "Dünya Dışında Turistik Bir Gezi: Uzay Turizmine Yönelik Metafor Analizi", Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 7(3), ss. 385-401.
• Akyol, C., Dalgın, T., & Çeken, H. (2024). "Kafkasya Bölgesi’nde Eğitim Gören Üniversite Öğrencilerinin Turizm ve Turist Kavramlarına Yönelik Düşünceleri: Bir Metafor Analizi", Artvin Çoruh Üniversitesi Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, 10(Kafkasya Araştırmaları Özel Sayısı), ss. 1-20.
• Alanka, D. (2024). "Nitel Bir Araştırma Yöntemi Olarak İçerik Analizi: Teorik Bir Çerçeve", Kronotop İletişim Dergisi, 1(1), ss. 64-84.
• Arslan, E. (2022). "Nitel Araştırmalarda Geçerlilik ve Güvenilirlik", Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 51, ss. 395-407.
• Baltacı, A. (2019). "Nitel Araştırma Süreci: Nitel Bir Araştırma Nasıl Yapılır?", Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5(2), ss. 368-388.
• Bengtsson, M. (2016). "How To Plan and Perform a Qualitative Study Using Content Analysis", NursingPlus Open, 2, ss. 8-14.
• Bilgen, N., Şahin, M. H., & Karatepe, A. (2014). "Meslek Lisesi ve Meslek Yüksekokulu Öğrencilerinin Termal Turizm Kavramına Yönelik Düşüncelerinin Metaforlar Yolu ile Analizi", SDU International Journal of Educational Studies, 1(2), ss. 80-87.
• Buhalis, D. (2000). "Marketing the Competitive Destination of the Future", Tourism Management, 21(1), ss. 97-116.
• Cater, C. I. (2010). "Steps to Space; Opportunities for Astro-Tourism", Tourism Management, 31(6), ss. 838-845.
• Cerit, Y. (2008). "Öğretmen Kavramı İle İlgili Metaforlara İlişkin Öğrenci, Öğretmen ve Yöneticilerin Görüşleri", Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(4), ss. 693-712.
• Ceylan Çapar, M., & Ceylan, M. (2022). "Durum Çalışması Ve Olgubilim Desenlerinin Karşılaştırılması", Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(Özel Sayı 2), ss. 295-312.
• Civelek, M. (2023). "Turizm Eğitimi Alan Öğrencilerin Sürdürülebilir Turizme İlişkin Metaforlarının Analizi", Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi SBE Dergisi, 13(2), ss. 1025-1038.
• Cohen, E. (2017). "The Paradoxes of Space Tourism", Tourism Recreation Research, 42(1), ss. 22-31.
• Cohen, E., & Spector, S. (Eds.). (2019). Space tourism: The elusive dream, UK: Emerald Group Publishing.
• Collison, F., & Poe, K. (2013). "Astronomical Tourism: The Astronomy And Dark Sky Program at Bryce Canyon National Park", Tourism Management Perspectives, 7, ss. 1-15.
• Cornelissen, J. P. (2004). "What Are We Playing At? Theatre, Organization, and the Use of Metaphor", Organization Studies, 25(5), ss. 705-726.
• Demir, G. Y. (2005). Çevirenin önsözü. In G. Lakoff & M. Johnson (Yazarlar), Metaforlar: Hayat, anlam ve dil (s. 11–15). İstanbul: Paradigma.
• Dev Habacı, Ş., & Çetin, İ. (2023). "Lise Öğrencilerinin Sonsuzluk Kavramına İlişkin Metaforları", Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 24(2), ss. 1108-1161.
• Dilmaç, E., & Batman, O. (2024). "Outdoor Recreation from Ontological and Phenomenological Perspectives", İçinde Architectural Science and Outdoor Recreation (ss. 1-26). Adıyaman: ISKAD Publishing House.
• Ehtiyar, V. R., Solmaz, C., & Üst Can, Ç. (2019). "Kadın Akademisyen" Olmak: Turizm Alanındaki Kadın Akademisyenlere Yönelik Bir Metafor Çalışması, Seyahat ve Otel İşletmeciliği Dergisi, 16(2), ss. 296-318.
• Giachino, C., Pucciarelli, F., Bollani, L., Bonadonna, A., & Koo, C. (2021). "Space Tourism: A New Frontier for Future Generations", Journal of Smart Tourism, 1(4), ss. 31-42.
• Gioia, D. A., Corley, K. G., & Hamilton, A. L. (2013). "Seeking qualitative rigor in inductive research: Notes on the Gioia Methodology", Organizational ResearchMmethods, 16(1), ss. 15-31.
• Gonzalez, L. (2018). "Space Tourism: Past, Present, and Future", İçinde Handbook of Space Tourism (ss. 1-18). Springer.
• Gürsoy, İ. T., & Sonuç, N. (2020). "Turizm ve Kültür: Lise ve Üniversite Öğrencilerinin Algılarına İlişkin Metafor Analizi", Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 15(23), ss. 1809-1828.
• İstanbullu Dinçer, F., Can, İ. I., & İnan, B. (2018). "Post-modern turizm paradigması etrafında şekillenen gerçeküstü bir deneyim: Uzay turizmi", Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(1), ss. 79-93.
• Kiper, V. O. (2023). Uzay Turizminin Risk Analizi: Türkiye Örneği, Doktora tezi. Sakarya Uygulamalı Bilimler Üniversitesi, Sakarya.
• Kiper, V. O., & Batman, O. (2021). Uzay turizmi: Olasılıklar, uygulamalar, kavramsal bir yaklaşım, Journal of Emerging Economies and Policy, 6(1), ss. 265-271.
• Kiper, V. O., & Batman, O. (2023a). "Uzay Turizminin Risk Analizi: Türkiye Örneği", Journal of Tourism Intelligence and Smartness, 6(2), ss. 172-176.
• Kiper, V. O., & Batman, O. (2023b). "Uzay Turizmi ve Uzay Seyahatlerinin Getirdiği Risklere Dair Bir Öngörü Çalışması", Avrasya Turizm Araştırmaları Dergisi, 4(1), ss. 43-51.
• Köroğlu, Ö., Manav, S., & Karaca, K. Ç. (2018). "Turizm Rehberliği Öğrencilerinin 'Türk Mutfağı' Kavramına İlişkin Algılarının Metaforlar Yöntemi ile Belirlenmesi", Sosyal ve Beşerî Bilimler Dergisi, 10(2), ss. 114-129.
• Köroğlu, Ö., Ulusoy Yıldırım, H., & Avcıkurt, C. (2018). "Kültürel Miras Kavramına İlişkin Algıların Metafor Analizi Yoluyla İncelenmesi", Turizm Akademik Dergisi, 5(1), ss. 98-113.
• Kulakoğlu Dilek, N., Dilek, S. E., & Gümüş, M. (2016). "Otel Çalışanlarının Turizm ve Barış İlişkisine Yönelik Metaforik Algıları", Batman Üniversitesi Yaşam Bilimleri Dergisi, 6(2/1), ss. 1-15.
• Küçük, Ö. (2022). "Uzay Turizmi, Seyahat ve Yenilik", Journal of Tourism Intelligence and Smartness, 5(3), ss. 243-255.
• Laing, J. H., & Crouch, G. I. (2011). "Frontier Tourism: Retracting Mythic Journeys", Annals of Tourism Research, 38(4), ss. 1516-1534.
• Morgan, G. (1986). Images of Organization, Sage Publications. Beverly Hills, CA.
• Mossberg, L. (2007). "A Marketing Approach to the Tourist Experience. Scandinavian Journal of Hospitality and Tourism", 7(1), ss. 59-74.
• NASA. (1992). “Introduction to Space Station Freedom” [elektronik versiyon]. NASA Technical Reports Server. https://ntrs.nasa.gov/citations/19930013419, Erişim T.: 22.07.2025.
• NASA. (2025). “NASA’s Discovery Program: The First Twenty Years of Competitive Planetary Exploration” [elektronik versiyon]. NASA History. https://www.nasa.gov/history/nasas-discovery-program-book/, Erişim T.: 22.07.2025.
• NASA. (n.d.). “Mars Science Laboratory: Curiosity Rover” [elektronik versiyon]. NASA Science. https://science.nasa.gov/mission/msl-curiosity/, Erişim T.: 22.07.2025
• Onat Kocabıyık, O. (2015). "Olgubilim ve Gömülü Kuram: Bazı Özellikler Açısından Karşılaştırma", Trakya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(1), ss. 55-66.
• Özder, A., Kaya, H., & Ünlü, M. (2012). "Ortaöğretim Öğrencilerinin 'Turizm' Kavramı ile İlgili Geliştirdikleri Metaforların Analiz Örneği", Marmara Coğrafya Dergisi, 25, ss. 18-31.
• Petersen, C. C. (2020). Evren 101, 7. Baskı. (Ö. Özarpacı, Çev.). Ankara: Say Yayınları.
• Prideaux, B., & Singer, P. (2005). "Space Tourism: A Future Dream or a Cyber-Tourism Reality?", Tourism Recreation Research, 30(3), ss. 27-35.
• Roberts, J. A. (2020). "Space Tourism: A Contextual Analysis of the Market Potential", Journal of Tourism Futures, 6(2), ss. 149-164.
• Rose, P., Beeby, J., & Parker, D. (1995). "Academic Rigour in the Lived Experience of Researchers Using Phenomenological Methods in Nursing", Journal of Advanced Nursing, 21(6), ss. 1123-1129.
• Saatci G., & Aksu, M. (2020). "Lisans Düzeyinde Turizm Eğitimi Alan Yabancı Uyruklu Öğrencilerin Koronavirüs Algılarını Metafor Yolu ile Tespit Etmeye Yönelik Bir Araştırma", Journal of Awareness, 5(4), ss. 617-630.
• Saban, A. (2008). "Okula İlişkin Metaforlar", Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 55(55), ss. 459-496.
• Silik, D. D., Silik, C. E., & Atar, A. (2022). "Turizm Sektöründe Çalışanların 'Çocuk' Kavramına İlişkin Algılarının Metaforlar Yoluyla İncelenmesi", Gaziantep Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), ss. 459-476.
• Smith, V. L. (1989). Hosts and guests: The anthropology of tourism. University of Pennsylvania Press.
• Spector, S. (2020). "Delineating Acceptable Risk in the Space Tourism Industry", Tourism Recreation Research, 45(4), ss. 500-510.
• Şahin, S., Tezcan, A. E., & Bekci, M. (2018). "Yerli Turistlerin Türkiye, İstanbul, Turizm ve Turist Rehberi ile İlgili Metaforları", Turizm Akademik Dergisi, 5(1), ss. 251-264.
• Taşarer, E. ve Arıca, R. (2023). "Batman İli Astroturizm Potansiyelinin Değerlendirilmesi", İçinde: Dün Bugün Yarın Batman (Ed. İdris, D. ve Ferhat, K.) (ss. 65-85). Batman: Batman Üniversitesi Yayınları.
• Taşarer, E. ve Duman, F. (2024). "Astroturizm", İçinde: Doğa Turizmi (Ed. Fahri, A.) (ss. 135-150). Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Taşarer, E., Kiper, V. O., Batman, O., & Türkay, O. (2021). "All Aboard! Is Space Tourism Still a Fantasy or a Reality: An Investigation on Turkish Market", Florida-USA: University of South Florida (USF) M3 Publishing, 5(2021). ss. 12. Tejokusumo, A. (2014). Entering-New Space: Research on the Global Sub-Orbital Tourism Industry. Canada: Trinity Western University.
• Tsoukas, H. (1991). "The Missing Link: A Transformational View of Metaphors in Organizational Science", Academy of Management Review, 16(3), ss. 566-585.
• Türkay, O., Dilmaç, E., & Taşarer, E. (2024). "Turizmin “Özgürlük” ve “Yolda Olmak” Hâli: Türkiye’deki Karavan Turistlerini Anlamaya Yönelik Bir Araştırma", Afyon Kocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 26(1), ss. 385-408.
• Urry, J. (1990) The tourist gaze, London: Sage.
• Yazici, A. M., & Tiwari, S. (2021). "Space Tourism: an Initiative Pushing Limits", Journal of Tourism Leisure and Hospitality, 3(1), ss. 38-46.
• Yıldırım Saçılık, M., Çevik, S., & Özkan, Ç. (2016). "Turizm ve Otel İşletmeciliği Bölümü Önlisans Öğrencilerinin 'Turizm' Olgusuna İlişkin Metaforik Algıları", Akademik Bakış Uluslararası Hakemli Sosyal Bilimler Dergisi, (53), ss. 84-103.
• Yıldırım, A., & Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri, 6. Baskı, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Yıldız, S. (2021). Turizmin yeni şafakı: Uzay turizmi. ASEAD 8. Uluslararası Sosyal Bilimler Sempozyumu, 20-22 Kasım Hamburg, Almanya, 61–83.
• Zhang, Y., & Wang, L. (2022). "Progress in Space Tourism Studies: A Systematic Literature Review. Tourism Recreation Researc"h, 47(4), ss. 372-383.
• Zhang, Y., & Wang, L. (2022). "Progress in space tourism studies: A Systematic Literature Review", Tourism Recreation Research, 47(4), ss. 372-383.