Tüketim Sosyolojisi’nin Dünü, Bugünü ve Yarını

Yıl 2020, Cilt: 4 Sayı: 1, 1 - 12, 30.07.2020

Aslı Sakarya Abdullah Alkan , İbrahim Taylan Dörtyol

Öz

Amaç: Tüketim olgusu çağlardan beri insanın yanında duran, insanla var olan bir kavramdır. Buna rağmen tüketimin akademik anlamda incelenmesi Sanayi Devrimi sonrasına rastlamaktadır. Mevcut çalışma tüketim kavramına sosyolojik açıdan kronolojik bir bakış sunma ve akademide nasıl ele alındığını açıklama amacındadır.
Tasarım/metodoloji/yaklaşım: İlgili konuda yer alan kaynaklardan literatür taraması yapılmıştır.
Bulgular: Tüketimin, Sanayi Devrimi, 2. Dünya Savaşı, internetin ortaya çıkışı gibi toplumu dönüştüren dönemlerden geçip pratiğinin nasıl değiştiği incelenmiştir. Tüketim eyleminin barındırdığı semboller ve bu sembollerin sosyologlar tarafından nasıl yorumlandığı tartışılmıştır. Birinci kısım, tüketim sosyolojisi alanında ilk çalışmaların yapıldığı Marx, Weber, Durkheim ve Veblen’in öncülüğünü yaptığı döneme denk gelmektedir.Bahsi geçen sosyologların çalışmaları ampirik açıdan desteklenmese de tüketim sosyolojisinin düşünsel temelleri bu dönemde atılmıştır.İkinci kısımda, 2.Dünya Savaşından sonra değişen toplum yaşantısı ve Frankfurt Okulu ele alınmaktadır.Üçüncü kısımda tüketim toplumu ve tüketim katedrallerinden söz edilmiş ve son olarak tüketimin karanlık tarafı ve yarını üzerine bir tartışma yapılmıştır.Günümüzde tüketim eyleminin giderek yaygınlaştığı, akademik olarak da tüketim çalışmalarına verilen önemin arttığı gözlemlenmiştir.
Özgünlük: Bu çalışma vasıtasıyla tüketimin dönüşümü ve geleceği anlaşılmaya çalışılmıştır.Türkçe literatürde tüketim sosyolojisinin tarihsel dönüşümünü toplumsal ve akademik açıdan ele alan ilk makale olma hedefini taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler

Tüketim sosyolojisi, Sanayi Devrimi, Frankfurt Okulu, Tüketim katedralleri

Kaynakça

• Agger, B. (1991). "Critical Theory, Poststructuralism, Postmodernism : Their Sociological Relevance",Annual Review of Sociology, 17, 105–131.
• Aksan, G. (2016). "Max Weber ve Değerler Sosyolojisi: Bir Metodolojik İkilemin Düşündürdükleri",Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (35), 427-446.
• Aktaş, B. (2016), "Baudrillard’ın Simülasyon Kuramı Çerçevesinde Bir Distopyanın Yorumlanması", Erişim Adresi: http://www.ontodergisi.com/baudrillardin-simulasyon-kurami- cercevesinde-bir-distopyanin-yorumlanmasi/.
• Ariely, D., & Norton, M. I. (2009). "Conceptual Consumption",Annual Review of Psychology, 60(1), 475–499.
• Aytaç, Ö. (2006). "Tüketimcilik ve metalaşma kıskacında boş zaman",Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi. (11) 2006 / 1: 27-53.
• Batı, U. (2015). Tüketici Davranışları, Alfa Yayıncılık, İstanbul.
• Baudrillard, J. (1970). Tüketim Toplumu (Çev. N. Tutal & F. Keskin), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Baudrillard, J. (2013). Tüketim Toplumu (Çev. N. Tutal & F. Keskin), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Bauman, Z. (1983). "Industrialism , Consumerism and Power",Theory Culture & Society, 1(3), 32–43.
• Bauman, Z. (1998). Globalization: The human consequences. Columbia University Press, New York.
• Bauman, Z. (2018). Bireyselleşmiş Toplum (Çev. Y. Alogan), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Belk, R. W. (1988). "Possessions and the Extended Self",Journal of Consumer Research, 15(2), 139–169.
• Belk, R. W., Bahn, K. D., & Mayer, R. N. (1982). "Developmental Recognition of Consumption Symbolism",Journal of Consumer Research, 9(1), 4–17.
• Callero, P. L. (2003). "The Sociology of the Self",Annual Review of Sociology, 29(1), 115–133.
• Comte, A. (1858). The positive philosophy of Auguste Comte. Blanchard.
• Daloz, J. P. (2007). "Elite distinction: Grand theory and comparative perspectives",International Studies in Sociology and Social Anthropology, 6(1–2), 27–64.
• Dirikoç, A. (2019). "Sosyolojiye Giriş". M. Ünsalan (Ed.), Pazarlama ve Sosyoloji. Beta Yayınları, İstanbul.
• Dolgun, U. (2019). "Sosyolojiyi, Ekonomik Sistem ve Çalışma Yaşamı Üzerinden Okumak". M. Ünsalan (Ed.), Pazarlama ve Sosyoloji. Beta Yayınları, İstanbul.
• Douglas, M. (1996). Thought styles: critical essays on good taste. Sage, London.
• Douglas, M., ve Isherwood, B. (2002). "The World of Goods Towards an anthropology of consumption",In Psychology Press.
• Dujarier, M. A. (2015). "The Activity of the Consumer: Strengthening, Transforming, or Contesting Capitalism?",Sociological Quarterly, 56(3), 460–471.
• Eğilmez, M. (2018). Tarihsel Süreç İçinde Dünya Ekonomisi. Remzi Kitabevi, İstanbul.
• Ellemers, N., Spears, R., ve Doosje, B. (2002). "Self and Social Identity",Annual Review of Psychology, 53, 161–186.
• Evans, D. M. (2019). "What is consumption, where has it been going, and does it still matter?",The Sociological Review, 67(3), 499–517.
• Featherstone, M. (2013). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü (Çev. M. Küçük), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Galbraith, J. K. (2007). The New Industrial State, Princeton University Press, New Jersey.
• Gecas, V. (1982). "The Self Consept",Review Literature And Arts Of The Americas, 8, 1–33.
• Gusfield, J. R., ve Michalowicz, J. (1984). "Secular Symbolism : Studies of Ritual , Ceremony , and the Symbolic Order in Modern Life",Annual Review of Sociology, 10, 417–435.
• Hancock, B. H., ve Garner, R. (2015). "Erving Goffman: Theorizing the Self in the Age of Advanced Consumer Capitalism",Journal for the Theory of Social Behaviour, 45(2), 163–187.
• Hinz, O., Spann, M., ve Hann, I. H. (2015). "Can’t buy me love... or can i? Social capital attainment through conspicuous consumption in virtual environments",Information Systems Research, 26(4), 859–870.
• Howard, J. A. (2000). "Social Psychology of Identities",Annual Review of Sociology, 26, 367–393.
• Ilmonen, K. (2011). "A Social and Economic Theory of Consumption", In K. Ilmonen (Ed.), Palgrave Macmillan.
• Joas, H. (1981). "George Herbert Mead and the division of labor: Macrosociological implications of Mead's social psychology", Symbolic Interaction, 4(2), 177-190.
• Kalberg, S. (1980). "Max Weber's types of rationality: Cornerstones for the analysis of rationalization processes in history",American journal of sociology, 85(5), 1145-1179.
• Kennedy, E. H., ve Krogman, N. (2008). "Towards a sociology of consumerism",International Journal of Sustainable Society, 1(2), 172–189.
• Kim, S. H. (2007), "Max Weber", Erişim Adresi: https://plato.stanford.edu/entries/weber/.
• Kumar, K. (1995). Çağdaş Dünyanın Yeni Kuramları / Sanayi Sonrası Toplumdan Post-Modern Topluma (Çev. , Dost Kitabevi, Ankara.
• Lee, D. H. (1990). "Symbolic interactionism: some implications for consumer self-concept and product symbolism research",Advances in Consumer Research, 17(1).
• Marx, K. (1859). "Critique of Political Economy", Erişim Adresi: https://www.marxists.org/archive/marx/works/1859/critique-pol-economy/ch01.htm#2.
• Mead, N. L., Baumeister, R. F., Stillman, T. F., Rawn, C. D., ve Vohs, K. D. (2011). Social Exclusion Causes People to Spend and Consume Strategically in the Service of Affiliation. Journal of Consumer Research, 37(5), 902–919.
• Öztürk, E. "George Herbert Mead’in Sosyal Davranışçılık Devrimi: Sosyolojizm ve Psikolojizm Kıskacında Bir İlişkisel Faillik Denemesi”,Sosyoloji Araştırmaları Dergisi, 21(2), 253-284.
• Reischer, E., ve Koo, K. S. (2004). "The Body Beautiful: Symbolism and Agency in the Social World",Annual Review of Anthropology, 33(1), 297–317.
• Ritzer, G. (2019a). Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek Tüketim Katedrallerindeki Süreklilik ve Değişim (Çev.F. Payzın), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Ritzer, G. (2019b). Toplumun McDonaldlaştırılması (Çev. E. A. Pilgir), Ayrıntı Yayınları, İstanbul.
• Royce, J. (2015). The spirit of modern philosophy: An essay in the form of lectures. Courier Dover Publications, Boston.
• Schein, A. (2017). "Taylorism and Amazon: Scientific Management At the World’s Most Successful Retail Company", In 10th Annual Conference of the EuroMed Academy of Business.
• Setiffi, F., ve Setiffi, F. (2014). "Becoming Consumers: Socialization into the World of Goods",Italian Journal of Sociology of Education, 6(3), 6–25.
• Solomon, M. R. (1983). "The Role of Products as Social Stimuli: A Symbolic Interactionism Perspective",Journal of Consumer Research, 10(3), 319–329.
• Solomon, M. R. (2010). Consumer Behaviour: A European Perspective, Pearson Education, London.
• Stigler, G. J. (1954). "The Early History of Empirical Studies of Consumer Behavior",Journal of Political Economy, 62(2), 95–113.
• Stryker, S. (2008). "From Mead to a Structural Symbolic Interactionism and Beyond", Annual Review of Sociology, 34, 15–31.
• Swagler, R. (1994). "Evolution and applications of the term consumerism: Theme and variations",Journal of Consumer Affairs, 28(2), 347-360.
• Şah, U. (2016), "Jean Baudrillard ve Simülasyon Kuramı", Erişim Adresi: http://www.ontodergisi.com/jean-baudrillard-ve-simulasyon-kurami/.
• Taylor, A. R. (2014). "Postmodernist and consumerist influences on information consumption",Kybernetes: The International Journal of Systems & Cybernetics, 43(6), 924–934.
• Thompson, K. (2003). Emile Durkheim, Routledge, London.
• Trentman, F. (2009). "The Long History of Contemporary Consumer Society: Chronologies, Practises, and Politics in Modern Europe",Archiv Für Sozialgeschichte, 49, 107–128.
• Trigg, A. B. (2001). "Veblen, Bourdieu, and Conspicuous Consumption",Journal of Economic Issues, 35(1), 99–115.
• Uusitalo, O. (1996). "Consumption and environment", Electronic Journal of Business Ethics and Organization Studies, 1 (1).
• Veblen, T. B. (2017). Aylak Sınıfın Teorisi (Çev. E. Kımızıaltın & H. Bilir), Heretik Yayınları, Ankara.
• Warde, A. (2005). "Consumption and theories of practice",Journal of Consumer Culture, 5(2), 131–153.
• Warde, A. (2015). "The Sociology of Consumption: Its Recent Development",Annual Review of Sociology, 41(1), 117–134.
• Wilson, J. (1980). "Sociology of leisure",Annual Review of Sociology, 6, 21–40.
• Zukin, S., & Maguire, J. S. (2004). "Consumers and Consumption", Annual Review of Sociology, 30(1), 173–197.