Turkish Poet Amir Khusrau Dihlavi and His Influences on Indian Culture and Literature

Yıl 2022, , 609 - 624, 31.01.2022

Mehmet Enes Temiz , Mehmet Kemal Çakmakçı

https://doi.org/10.21550/sosbilder.982054

Öz

Khusrau Dihlavi is an important person who has brought himself up in scientific and literary circles, since his grandfather was one of the scholars and virtuous personalities of the period. During his time, it was essential to establish a common language between the Turks who escaped from the Mongols and the local people. Having a command of Arabic, Persian, Hindi and Turkish languages, Khusrau paved the way for the birth of the Urdu language and played an undeniable role for this language. Khusrau, who was under the auspices of the Turkish sultans, received great acclaim with his ghazals and qasidas in the science and literature assemblies he attended. He composed some of his poems and made important contributions to Indian music thanks to his musical knowledge. The aim of this study is to reveal the contributions of Khusrau, who is a literary personality, to Indian culture and literature.

Anahtar Kelimeler

Amir Khusrau Dihlavi, Turkish, Indian, Hindi, Persian

TÜRK ASILLI ŞAİR EMİR HÜSREV-İ DİHLEVÎ’NİN HİNT KÜLTÜRÜNE VE EDEBİYATINA TESİRLERİ

Öz

Emir Hüsrev-i Dihlevî, dedesinin dönemin âlim ve fâzıl şahsiyetlerinden olması hasebiyle kendisini ilmî ve edebî çevrelerde yetiştirmiş önemli bir şahsiyettir. Hüsrev’in yaşadığı dönemde Moğol baskısından kaçan Türkler ile yerli halk arasında ortak bir dil oluşturulması elzem olmuştur. Arapça, Farsça, Hintçe ve Türkçe dillerine hâkim olan Hüsrev, Urdu dilinin doğuşuna zemin hazırlamış ve bu dilin ortaya çıkmasında bir rol oynamıştır. Türk sultanlarının himayesinde bulunan Hüsrev, yer aldığı ilim ve edebiyat meclislerinde söylediği gazeller ve kasidelerle büyük beğeni toplamıştır. Şiirlerinin bazılarını bestelemiş ve haiz olduğu musikî bilgisi sayesinde Hint musikîsine önemli katkılar sunmuştur. Çalışmamızın amacı, çok yönlü edebî bir kişilik olan Hüsrev-i Dihlevî’nin Hint kültürü ve edebiyatına yaptığı katkıları gözler önüne sermektir.

Anahtar Kelimeler

Emir Hüsrev-i Dihlevî, Türk, Hindistan, Hintçe, Farsça

Kaynakça

• Barani, Z. (1969). Tarih-i Firuzşahî. (Çev: S. Muinu’l-Hak), Urdu Board.
• Behân, M. R. (1385 hş). Anasar-ı Belâgî Der Ş’ir-i Hüsrev-i Dihlevî. Mecelle-i Peyk-i Nûr, (1), 47-57.
• Bilkan, A. F. (2009). Sebk-i Hindi. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XXXVI, 253-255.
• Chauhan, D. V. (1970). Sanskrit influence on Amir Khusrau. Annals of the Bhandarkar Oriental Research Institute, (51), 51-58.
• Dihlevî, E. H. (1368 hş). Noh Sipihr. (Der: M. V. Mirza), Baptist Mission Press.
• Dihlevî, E. H. (1870). Hâlik Bârî. Munshi Naval Kishor.
• Dihlevî, E. H. (1956). Emîr Hüsrev ki Paheliyan. (Der: Ş. Z. Ulvi), El Nasr Book Agency.
• Dihlevî, E. H. Noh Sipihr. Süleymaniye Yazma Eserler Ktp., No: 661, vr. 160b.
• Durgun, R. (2016). Urdu dilinde sözlük hazırlama geleneği. Selçuk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, (36), 367-382.
• Elçin, Ş. (1983). Türk bilmeceleri. Kültür ve Turizm Bakanlığı Yayınları.
• Feridoni, M. M. (1366 hş). Emir Hüsrev-i Dihlevî Tutî-i Hind. Keyhân-i Ferhengî, (48), 26-31.
• Hasan, N. (2012). Urdu ke Furuğ me Emir Hüsrev ki Hidmat ka Tahkiki ve Tenkidi Câizah. Hayaban, 1-11.
• İşsever, M. R. (2019). Hint alt kıtası özgürlük hareketinin öncüleri. O. Sapaşev, T. Gökgöz (Ed.), III. Uluslararası Avrasya Çalışmaları Sempozyumu Avrasya’da Bilim ve Teknoloji Öncüleri - Prof. Dr. Fuat Sezgin’in Anısına içinde (367-377. ss.), Demavend Yayınları.
• Kâdrî, H. H. (1938). Dâstân-i Târîh-i Urdu. Educational Publishing House.
• Kerimov, R. (2014). Geleneksel Hint müziğinin yapısı. Avrasya İncelemeleri Dergisi, 2(2) , 305-321.
• Keymeniş, A. (1385 hş). Emir Hüsrev-i Dihlevî ve Musikî-i Divan-i Û. Pejuhişnâme-i Edebî Hamasî (3), 115-137.
• Koç, B. (2017). Devletin nesepten sebebe geçişine direnen bir unsur olarak Çihilgan / Kırklar Meclisi. Çukurova Üniversitesi Türkoloji Araştırmaları Dergisi, 2(2), 91-121.
• Kurtuluş, R. (1995). Emîr Hüsrev-i Dihlevî. Türkiye Diyanet Vakfı İslâm Ansiklopedisi, XI, 135-137.
• Meânî, A. G. (1340 hş). Tezkire-i Meyhâne. Hâc.
• Nefisî, S. (1361 hş). Divân-i Kâmil-i Emir Hüsrev-i Dihlevî. İntişârât-i Câvidân.
• Numani, Ş. (1992). Hayat-i Hüsrev. Edebi Press.
• Safâ, Z. (1386 hş). Târîh-i edebiyyât der Îrân. İnştişârât-i Firdevs.
• Saksina, R. B. (1990). A history of Urdu literature. Asian Educational Services.
• Şirâzî, H. (1392 hş). Dîvân-i gazeliyyât. (Der: H. H. Rehber), İntişârât-i Safî Alişâh.
• Türkmen, E. (1983). Emir Hüsrev-i Dehlevi’nin Urducanın doğuşundaki rolü. Selçuk Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Dergisi, (2), 21-32.
• Türkmen, E. (1989). Emir Hüsrev-i Dehlevi’nin hayatı, eserleri ve edebi şahsiyeti. Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.