Birds in Culture and Art of Van-Hakkâri Provinces

Yıl 2019, Cilt: 20 Sayı: 36, 477 - 512, 31.01.2019

Hasan Buğrul

https://doi.org/10.21550/sosbilder.466180

Öz

Considering the art
and culture of Van and Hakkâri, we can say that
birds also appear to have a great place in them. As historical monuments,
Akdamar Church and Yedikilise Monastery attract attention from this aspect.
Besides giving a place to the figures of the birds found in the region, we see
bird species such as "peacock" which is not encountered in the
region. Stylized bird figures are also frequently found in weaving and knitting
works. It is common for people to be compared to birds in different aspects. In
this sense; the birds such as eagles, crane, nightingale, hoopoe, rock dove,
stork, rock partridge, shelduck, crow and sparrow come to the fore. In the
researches conducted, a detailed study related to the effect of birds in
Van-Hakkâri region culture and art was not found. In this study it is aimed to
fill the gap in this area and contribute to culture, art and tourism of the
region.

Anahtar Kelimeler

Van, Hakkâri, birds, culture, art

VAN - HAKKÂRİ İLLERİ KÜLTÜR VE SANATINDA KUŞLAR

Öz

Van ve Hakkâri illeri sanat ve kültürü
irdelendiğinde kuşların bunlarda büyük bir yere sahip olduğunu söyleyebiliriz.
Tarihi eser olarak Akdamar Kilisesi ve Yedikilise Manastırı bu yönüyle dikkat
çekerler. Figürlerine yer verilen kuşlar arasında bölgede rastlanılan türler
yanında “tavus” kuşu gibi bölgede rastlanılmayan kuş türlerini de görmekteyiz.
Dokuma ve örgü eserler üzerinde de sıkça kuş figürlerine rastlanmaktadır.
Kültürel etkileşimde insanların farklı yönleriyle kuşlara benzetilmesine sıkça yer
verilmektedir. Bu anlamda; kartal, turna, bülbül, hüthüt, kaya güvercini,
leylek, kınalı keklik, suna, karga ve serçe gibi kuşlar öne çıkmaktadır.
Yapılan araştırmalarda, Van-Hakkâri yöresi kültür ve sanatında kuşların etkisi
ile bağlantılı detaylı bir çalışmaya rastlanılmamıştır. Bu çalışma ile bu
alandaki boşluğun doldurulması ve yörenin kültür, sanat ve turizmine katkıda
bulunulması hedeflenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Van, Hakkâri, kuşlar, kültür, sanat

Kaynakça

• Alp, K. Özlem (2009). Orta Asya'dan Anadolu'ya Kültürel Sembollere Giriş. Ankara: Eflatun Yayınevi.
• Bereh, Berken (2012). “Ey Su ve Su”. Feqiye Teyran - Muhabbet Yolu, Van Valiliği, s. 195-196.
• Bilic, Tomislav (2016). “The Swan Chariot of a Solar Deity”. Greek Narratives and Prehistoric Iconographys, Documenta Praehistorica, s. 43, s. 445-466.
• Collins, Arhur H. (1913). Symbolism of Animals and Birds: Represented in English Church Architecture, New York: McBride, Nast & Company.
• Çoruhlu, Yaşar (1988). Anadolu Selçuklularının Taş Tezyinatına Orta Asya İle Bağlantıları. Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Mimar Sinan Üniversitesi.
• Daşdağ, F. Evren (2017). “Görsel İletişimin Tarihi, Kültürel ve Estetik Nesnesi Olan Diyarbakır Surları ve Sembolik Motifleri”. Mühendislik Dergisi, C. 8, S. 2, s. 307-318.
• Durmuş, Atilla ve Özdemir Adızel (2013). “Van İlinin Ornito-Turizm (Kuş Turizmi) Potansiyeline Sahip Sulak Alanları”. Van Turizmi Geleceğini Arıyor, Çalıştay Kitabı, s. 194.
• Eskigün, Kübra (2006). Klasik Türk Şiirinde Efsanevi Kuşlar. Yüksek Lisans Tezi. Kahramanmaraş: Sütçü İmam Üniversitesi.
• Karaca, Yalçın (2017). “Van Yedikilise Manastırı Mimari Plastik Süslemelerdeki Kuş Figürleri”. XX. Uluslararası Ortaçağ Türk Dönemi Kazıları ve Sanat Tarihi Araştırmaları Sempozyumu, C. 2, Sakarya Üniversitesi Yayınları, s. 964-984.
• Oral, M. Zeki (1954). Hazret-i Mevlana Dergâhındaki Şaheserlerden Nisantası. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Ögel, Bahaeddin (2003). Türk Mitolojis-1. Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi.
• Özel, Nilüfer (2018). “Grafik Bir Sembol Olarak Anadolu Selçuklularında Çift Başlı Kartal”. The Turkish Online Journal of Design, Art and Communication - TOJDAC, C. 8 S. 3, s. 551-559.
• Parla, Canan (2015). “Diyarbakır Dağ Kapısı’nın Figürlü Kabartmaları”. Asos Journal, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 12, s. 1-18.
• Sadini, M.X. (2012). “Feqiye Teyran’ın Yurdu”. Feqiye Teyran - Muhabbet Yolu”, Van Valiliği, s.171-173.
• Sever, Mustafa (1999). “Türk Mitolojisinde Kuşlar”. Millî Folklor, s. 42, s. 83-88.
• Sinecen, Fatma (2017). “Usûlî Divanı’nda Kuşların Sembolik Değerleri”. Journal of Turkish Language and Literature, C. 3, S. 3, s. 125-128.
• Temizkan, Mehmet (2014). “Türk Kültüründe ve Alevi-Bektaşi İnancında Turna”. Millî Folklor, S. 101, s. 165-166.
• Turan, Muhittin (2014). “Ahmedi Divanı’nda Kuşlar”, Asos Journal, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, S. 7, s. 23-37.