MÜZİK VE DANSIN GREK KUTSAL TÖRENLERİ VE YAŞAMINDAKİ ÖNEMİ

Yıl 2025, Cilt: 26 Sayı: 49, 707 - 718, 31.07.2025

Laleş Uslu Azarak

Öz

Tarih boyunca müzik ve dans, hemen hemen bütün topluluklarda ve kadim dinlerde kutsal törenlere eşlik ederek katılımcıların duygu dünyasını etkilemiş, böylece kendinden geçmesini ve bir nevi Tanrı’ya ulaşmalarını sağlamıştır. Aynı zamanda kutsal törenlerde dans ve müziğin kullanılması bireyler arasında bir bağ kurarak bireyi yaşadığı toplumun bir parçası hâline getirmiş, bu yönüyle bireyde aidiyet duygusunu pekiştirerek sosyalleşmesini sağlamıştır. Tüm kültürlerde olduğu gibi müzik ve dans, Greklerin mitoloji ve felsefesinde de yer edinerek onların sosyal yaşantılarını etkilemiştir. Bu yönüyle güçlü bir metafor özelliği taşımaktadır. Greklerde müzik ve dansın tanrılara dayandırılması ve kutsal törenlerde kullanılması topluluklar üzerinde güçlü bir etki yaratmış ve kutsallık sağlamıştır. Ayrıca müzik ve dans, eğlence ve symposionların vazgeçilmez unsurları olmuştur. Bu makalede, Greklerde toplum ve birey ilişkisinde müzik ve dansın yeri, kutsal törenlerdeki rolü ve sosyal yaşantıdaki önemi incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

arkeoloji , müzik , dans , Grek , kutsal tören

Etik Beyan

Makale araştırma ve yayın etiğine uygun olarak hazırlanmıştır. Yapılan bu çalışma etik kurul izni gerektirmemektedir.

The Place and Importance of Music and Dance in Greek Rituals

Öz

Throughout history, music and dance have influenced the emotional world of the participants by accompanying rituals in almost all communities and ancient religions, thus allowing them to pass out and reach God in a way. At the same time, the use of dance and music in rituals has made the individual a part of the society he/she lives in by establishing a bond between individuals, and in this respect, it has reinforced the sense of belonging in the individual and enabled him/her to socialize. As in all cultures, music and dance took place in the mythology and philosophy of the Greeks and affected their social lives. In this respect, it has a strong metaphor feature. In the Greeks, the attribution of music and dance to the gods and their use in rituals had a strong impact on communities and provided holiness. In addition, music and dance have been indispensable elements of entertainment and symposiums. In this article, the place of music and dance in the relationship between society and the individual in the Greeks, their role in rituals and their importance in social life are examined.

Anahtar Kelimeler

archaeology , music , dance , Greek , sacred ceremony

Kaynakça

• Atila, C. (2021). Antik Yunan seramiği-Protogeometrik Dönem’den Arkaik Dönem’e (MÖ 1050-620). Myrina Yayınevi.
• Alcorta, C. S. & Sosis, R. (2005). Ritual, emotion, and sacred symbols the evolution of religion as an adaptive complex. Human Nature, 16(4), 323-359.
• Altunay, E. (2014). Paganizim-1 Kadim bilgeliğe giriş. Hermes Yayınları.
• Boardman, J. (2002). Kırmızı figürlü Atina vazoları. (Çev: G. Ergin), Homer Kitabevi.
• Boardman, J. (2013). Kırmızı figürlü Atina vazoları, Arkaik Dönem, (Çev: G. Ergin), Homer Kitabevi.
• Civelek, A. (2016). Antik dönem seramiklerinde yaşam ve müzik. T. Yazıcı, K. Gülbeyaz (Ed.), 2. Uluslararası Müzik ve Dans Kongresi E-Bildiriler Kitabı içinde (37-46. ss.), Müzik Eğitimi Yayınları.
• Civelek, A. (2017). Antik Ege dünyasında dans. Avrasya Bilimler Akademisi Sosyal Bilimler Dergisi 3. Uluslararası Müzik ve Dans Kongresi Özel Sayısı, 1-8.
• Cohen, A. P. (1999). Topluluğun simgesel kuruluşu. (Çev: M. Küçük), Dost Kitabevi.
• Collins, R. (2004). Interaction ritual chains. Princeton University Press.
• Çağıl, N. (2013). Kutsal metinler ve müzik. Atatürk Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, (39), 1-46.
• Darga, A. M. (2013). Anadolu’da kadın. Yapı Kredi Yayınları.
• Deighton, H. J. (2005). Eski Atina yaşantısında bir gün. (Çev: H. K. Ersoy), Homer Kitabevi.
• Dürüşken, Ç. (2000). Antikçağ’da yaşamın ve ölümün bilinmezine yolculuk: Roma’nın gizem dinleri. Arkeoloji Sanat Yayınları.
• Erhat, A. (1996). Mitoloji sözlüğü. Remzi Kitabevi.
• Estin, C. & Laporte, H. (2002). Yunan ve Roma mitolojisi. (Çev: M. Eran), TÜBİTAK Yayınları.
• Friedell, E. (2011). Antik Yunan’ın kültür tarihi. Dost Kitabevi Yayınları.
• Garcia, M. E., Plevin, M., Macagno, P. (2018). Yaratıcı hareket ve dans. (Çev: E. Salman), İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Hays, T. & Minichiello, V. (2005). Older people’s experience of spirituality through music. Journal of Religion, Spirituality & Aging, 18(1), 83-96.
• Hesiodos. (2014). İşler ve günler-tanrıların doğuşu. (Çev: F. Akderin), Say Yayınları.
• Homeros. (2014). Odysseia. (Çev: A. Erhat), İş Bankası Kültür Yayınları.
• Karaman, K. (2010). Ritüellerin toplumsal etkileri. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, (21), 227-236.
• Koşapınar, C. (2007). Tarihsel süreç içerisinde yaygın olarak kullanılan ses sistemleri ve bu sistemlere katkısı olan filozoflar. (Yayımlanmamış yüksek lisans tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Peacock, J. L. (1979). Notes on a theory of the social evolution of ritual. L. Honko (Ed.), Science of Religion Studies in Methodology Kitabı içinde (390-401. ss.), Mouton Publisher.
• Platon (1999). Devlet. (Çev: S. Eyüboğlu, M. A. Cimcoz), Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Platon (2006). Şölen-Dostluk. (Çev: S. Eyüboğlu, A. Erhat), Türkiye İş Bankası Yayınları.
• Randel, M. (1986). The new Harvard dictionary of music. Belknap Press of Harvard University Press.
• Schwemer, D. (2013). Tanrılar kültü, büyü ritüeli ve ölülerin bakımı. M. Doğan, M. Alparslan (Ed.), Hititler Kitabı içinde (432-449. ss.), Yapı Kredi Yayınları.
• Şahin, İ. (2008). Dini hayatın ritmi: Ritüel ve müzik. Ankara Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 49(2), 269-285.
• Şahin, N. (2013). Antik Dönem’de Anadolu’da kadın. Ege Üniversitesi Basımevi.
• Theokritos. (1949). Epithalamion/Yunan çoban şiirleri I. (Çev: S. Sinanoğlu). MEB Yayınları.
• Tuna, A. & Özer, M. C. (2015). Bergama Asklepion’unda bir sağaltım yöntemi olarak müzik. Ege Üniversitesi Devlet Türk Musikisi Konservatuvarı Dergisi, (7), 63-73.
• Uslu, L. (2018). Antik Yunan’da kadın betimlemeleri ve kadının sosyal statüsü. (Yayımlanmamış doktora tezi). Erzurum: Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Warner, R. S. (1997). Religion, boundaries, and bridges. Sociology of Religion, 58(3), 217-238.
• Yiğit, İ. (2023). Hititlerde kült dansları ve dans-müzik-din ilişkisi. Uluslararası Türk Dünyası Araştırmaları Dergisi, 6(4), 95-108.
• Zaidman, L. B. (2005). Pandora’nın kızları ve Yunan kentlerindeki ritüeller. G. Duby, M. Perrot (Ed.), (Çev: A. Fethi), Kadınların Tarihi Ana Tanrıçalardan Hıristiyan Azizelere 1 Kitabı içinde (341-376. ss.), Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.