Medicalization of Eating and Eating Disorders

Yıl 2025, Sayı: 49, 89 - 113, 29.05.2025

Selin Atalay , Sude Dizdar

https://doi.org/10.59572/sosder.1626289

Öz

This study focuses on building a sociological framework for eating conditions which are defined as eating disorders. The prevalence of eating disorders is increasing in different parts of the world where they are observed in different age groups. In the study, based on Foucault's conceptual framework, the concepts of biopower and governmentality- the combination of techniques to manage the self and management of others- are used. In this context, medicalization, which enables social issues to be addressed as matters open to medical intervention, is considered as a technology of governmentality. The historical dimensions of control of eating and food production are assessed in the study in order to isolate the socio-cultural setting in which these medical categories are created. Eating disorders are discussed within the framework of social developments such as globalization, Western and especially US-based nutritional practices and the spread of its understanding of an ideal body throughout the world, the profit-based operation of the food industry, including diet foods and food insecurity. As can be seen in the eating disorder categories based on 'excessive' control of eating (anorexia) or loss of control (binge eating), these conditions can be evaluated in terms of social control of the female body and as areas of governmentality where biopower becomes operational. The presentation of food and eating on social media is also discussed in terms of #foodporn, ASMR and mukbang contents.

Anahtar Kelimeler

biopower , eating disorders , governmentality , medicalization , mukbang

YEMEK YEMENİN TIBBİLEŞTİRİLMESİ VE YEME BOZUKLUKLARI

Öz

Bu çalışma yeme bozukluğu olarak tanımlanan ve gün geçtikçe dünyanın farklı yerlerinde görülme sıklığı artan, farklı yaş gruplarında görülür hale gelen yeme durumlarına ilişkin, sosyolojik bir çerçeve sunmaya odaklanmaktadır. Çalışmada Foucault’nun kavramsal çerçevesi temelinde biyoiktidar ve kendini ve başkalarını yönetme tekniklerinin birleşiminde yer alan yönetimsellik kavramları kullanılmaktadır. Sosyal meselelerin tıbbi müdahaleye açık durumlar olarak ele alınmasını sağlayan tıbbileştirme süreci bu bağlamda bir yönetimsellik teknolojisi olarak ele alınmıştır. Günümüzde tıbbi kategoriler olarak ele alınan durumların ortaya çıktığı sosyo-kültürel alanı izole edebilmek adına çalışmada yemenin kontrolünün ve gıda üretiminin tarihsel boyutları değerlendirilmiştir. Yeme bozuklukları, küreselleşme, Batı ve özellikle ABD kaynaklı beslenme pratikleri ve ideal beden anlayışının dünya geneline yayılması, diyet gıdaları da kapsayacak şekilde gıda endüstrisinin kar temelli işleyişi ve gıda güvencesizliği gibi toplumsal gelişmeler temelinde ele alınmıştır. Yemenin ‘aşırı’ kontrolü (anoreksi) ya da kontrolün kaybı (tıkınırcasına yeme) üzerine kurulu yeme bozukluğu kategorilerinde de görüldüğü gibi bu durumlar kadın bedeninin sosyal kontrolü ve biyoiktidarın işlerlik kazandığı yönetimsellik alanları olarak değerlendirilmiş ve yemeğin ve yemek yemenin sosyal medyadaki sunumu #foodporn, ASMR ve mukbang gibi sosyal medya içerikleri temelinde analiz edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

biyoiktidar , mukbang , tıbbileştirme , yeme bozuklukları , yönetimsellik

Kaynakça

• Aksoy, S. (2017). Değişen Teknolojiler ve Endüstri 4.0: Endüstri 4.0’ı Anlamaya Dair Bir Giriş. Sav Katkı, 4, 34-44.
• Anderson, B. (2012). Affect and biopower: towards a politics of life. Transactions of the institute of British geographers, 37(1), 28–43.
• Arpacı, M. (2016). Foucault, Biyopolitika ve Biyotarih: Tarihsel Çalışma Alanları Olarak Tıp, Beden ve Nüfus. ViraVerita E-Dergi, (3), 80-97.
• Atalay, S. (2021). Neoliberal Yönetimsellik ve Performansın Tıbbileştirilmesi Bağlamında Ekşi Sözlük’te Ritalin Tartışmaları. Sosyoloji Dergisi, (41–42), 187–216.
• Atalay, S. (2022). ‘The ones who die are lost and the survivors are what we have’: neoliberal governmentality and the governance of Covid-19 risk in social media posts in Turkey. Health, Risk and Society, 24(3–4), 127–148.
• Aytaç, H. M. ve Hocaoglu, Ç. (2016). Bulimiya Nervoza ile Birlikte Yaşamak: Bir Vaka Sunumu. Journal of Mood Disorders, 6(3), 158-63.
• Ayton, A. ve Ibrahim, A. (2020). The Western diet :a blind spot of eating disorder research ?— a narrative review and recommendations for treatment and research. Nutrition Reviews, 78(7), 579–596. doi:10.1093/nutrit/nuz089
• Barbee, H., Moloney, M. E. ve Konrad, T. R. (2018). Selling slumber: American neoliberalism and the medicalization of sleeplessness. Sociology Compass, 12(10), 1–16.
• Bartky, S. L. (2014). Foucault, femininity, and the modernization of patriarchal power. Feminist social thought içinde (ss. 92–111). Routledge.
• Baştürk, E. (2012). Michel Foucault’da Liberalizm Eleştirisi: İktidar, Yönetimsellik ve Güvenlik. FLSF Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, (14), 65-78.
• Becerra, M. B., Hassija, C. M. ve Becerra, B. J. (2017). Food insecurity is associated with unhealthy dietary practices among US veterans in California. Public Health Nutrition, 20(14), 2569–2576.
• Becker, C. B., Middlemass, K., Taylor, B., Johnson, C. ve Gomez, F. (2017). Food insecurity and eating disorder pathology. International Journal of Eating Disorders, 50(9), 1031–1040.
• Bordo, S. (1995). Unbearable Weight, Feminism, Western Culture, and the Body. Berkeley and Los Angeles: University of Caliornia Press.
• Bray, B., Bray, C., Bradley, R. ve Zwickey, H. (2022). Mental health aspects of binge eating disorder: A cross-sectional mixed-methods study of binge eating disorder experts’ perspectives. Frontiers in Psychiatry, 13.
• Bunton, R., & Petersen, A. (2002). Introduction: Foucault’s Medicine. R. Bunton ve A Peterson (Ed.). Foucault, health and medicine içinde (ss. 1-11). Londra ve New York: Routledge.
• Busfield, J. (2017). The concept of medicalisation reassessed. Sociology of Health and Illness, 39(5), 759–774.
• Conrad, P. (1992). Medicalization and Social Control. Annual Review of Sociology, 18, 209–232.
• Conrad, P. (2007). The Medicalization of Society: On The Transformation of Human Conditions Into Treateable Disorders. Baltimore: The John Hopkins University Press.
• Çetin, A. (2022). Yemeğin “Sıradışı” Gösterisi: Bazı Instagram İçerikleri Üzerine Sosyolojik Bir Değerlendirme, Turkish Studies. 17(4), 517–532.
• Davis, J. E. (2010). Medicalization, Social Control, and the Relief of Suffering. W. A. Cockerham (Ed.), The New Blackwell Companion to Medical Sociology içinde (ss. 211–241). Singapore: Blackwell Publishing.
• Demirer, B. ve Yardımcı, H. (2020). Güncel DSM-V Kılavuzuna Göre Yeme Bozukluklarının İncelenmesi. Sağlık Bilimlerinde Multidisipliner Araştırmalar, 275.
• Dingwall, R. (2008). Peter Conrad, The Medicalization of Society: On the Transformation of Human Conditions into Treatable Disorders. Society, 45(4)
• Doğan, E. ve Yaman, M. (2022). Üniversite öğrencilerinin YouTube’ da ASMR yemek içeriği izleme deneyimleri ve yeme davranışlarına etkisi. Journal of Tourism and Gastronomy Studies, 10(4), 3055–3076.
• Douglas, M. (2021). Saflık ve Tehlike: Kirlilik ve Tabu Kavramlarının Bir Çözümlemesi. (çev. E. Ayhan) İstanbul: Metis Yayınları
• Eren, E. ve Özer, İ. (2018). Eski Anadolu toplumlarında beslenme alışkanlıkları. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 2(Ek1), 308-323.
• Ersoy, G. (1991). Yeme davranışı bozuklukları anoreksiya ve bulimia nevroza. Beslenme ve Diyet Dergisi, 20(1), 95-106.
• Ferreira, F. R., Prado, S. D., Carvalho, M. C. da V. S., & Kraemer, F. B. (2015). Biopower and biopolitics in the field of food and nutrition. Revista de Nutricao, 28(1), 109–119.
• Foucault, M. (1992). Hapishanenin Doğuşu. (M. Kılıçbay, Ed.). Ankara: İmge Kitabevi.
• Foucault, M. (2006). Kliniğin Doğuşu. Ankara: Epos Yayınları.
• Foucault, M. (2007). Cinselliğin Tarihi. İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Foucault, M. (2009). Security, territory, population: lectures at the Collège de France, 1977-78. New York: Picador
• Foucault, M. (2020). İki: Kendini Biçimlendirme Teknikleri. L. H. Martin, H. Gutman ve P. H. Hutton (Ed.), Kendini Bilmek: Bir Michel Foucault Semineri içinde (ss. 26–66). İstanbul: Profil Kitap.
• Fox, N. J. (1998). Foucault, Foucauldians and sociology. London School of Economics and Political Science, 49(3), 415–433.
• Furedi, F. (2006). The End of Professional Dominance. Society, 43(6), 14–18. doi:10.1007/BF02698479
• Galmiche, M., Déchelotte, P., Lambert, G. ve Tavolacci, M. P. (2019). Prevalence of eating disorders over the 2000-2018 period: A systematic literature review. American Journal of Clinical Nutrition, 109(5), 1402–1413. doi:10.1093/ajcn/nqy342
• Galvin, S. (2025). 24-year-old ‘mukbang’ streamer dies from obesity-related issues: report. New York Post. 22 Mart 2025 tarihinde https://nypost.com/2025/03/11/world-news/24-year-old-mukbang-tiktoker-dies-from-obesity-related-issues-report/ adresinden erişildi.
• Gordon, C. (1991). Governmental Rationality: An Introduction. G. Burchell, C. Gordon ve P. Miller (Ed.), The Foucault Effect: Governmentality Studies içinde (ss. 1–52). Chicago: The University of Chicago Press.
• Gorrell, S., Trainor, C., Grange, D. Le, Francisco, S., Francisco, S. ve Program, E. D. (2020). The Impact of Urbanization on Risk for Eating Disorders. Current Opinion in Psychiatry, 32(3), 242–247.
• Gracia Arnaiz, M. (2009). Learning to eat: Establishing dietetic normality in the treatment of eating disorders. Food, Culture and Society, 12(2).
• Güven, N., Özlü, T., Kenger, E., Tümer, H. ve Ergün, C. (2020). Anoreksiya Nervoza ve Tıkınırcasına Yeme Bozukluğunu Bir Yıl Ara ile Yaşamak; Olgu Sunumu. Süleyman Demirel Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 11(2), 279-281.
• Hesse-Biber, S., Leavy, P., Quinn, C. E. ve Zoino, J. (2006). The mass marketing of disordered eating and Eating Disorders: The social psychology of women, thinness and culture. Women’s Studies International Forum, 29(2), 208–224.
• Hesse-bieber, S. (1991). Women, weight and eating disorders: A Socio-cultural and political-economic analysis. Women’s Studies International Forum, 14(3), 173–191.
• Hoek, H. W. (2006). Anoreksiya nervoza ve diğer yeme bozukluklarının sıklığı, yaygınlığı ve mortalitesi. Current Opinion in Psychiatry, 2(3), 166–173.
• Hoek, H. W. (2016). Review of the worldwide epidemiology of eating disorders. Current Opinion in Psychiatry, 29(6), 336–339.
• Kang, E. K., Lee, J., Kim, K. H. ve Yun, Y. H. (2020). The popularity of eating broadcast: Content analysis of “mukbang” YouTube videos, media coverage, and the health impact of “mukbang” on public. Health Informatics Journal, 26(3), 2237–2248.
• Karadere, M. E. ve Hocaoğlu, Ç. (2018). Kaçıngan/Kısıtlı Yiyecek Alımı Bozukluğu Nedir? Tanı ve Tedavi Yaklaşımları. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 7(4), 110-118.
• Keklik, S. (2023). Kapitalist Toplumsal Ilişkiler ve Sağlıklı Olmanın Ekonomi-Politiği: Türkiye'de Obezite Örneği. Doktora Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Keskin, S. ve Kömür, G. (2022). Kültürel Diplomaside Yeni İçerik Pazarlama Aygıtı: Otonom Duyusal Meridyen Tepkisi (ASMR). İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, 2022(59), 105–127.
• Kim, B. R. ve Mackert, M. (2022). Social media use and binge eating: An integrative review. Public Health Nursing, 39(5), 1134–1141.
• Kim, Y. (2020). Eating as a transgression Multisensorial performativity in the carnal videos of mukbang (eating shows ). International Journal of Cultural Studies, 1–16.
• Kirmikil M. ve Ertaş, B. (2020). Tarım 4.0 ile Sürdürülebilir Bir Gelecek. Icontech International Journal, 4(1), 1-12.
• Lee, D. ve Wan, C. (2023). The impact of mukbang live streaming commerce on consumers’ overconsumption behavior. Journal of Interactive Marketing, 58(2–3), 198–221.
• Lowenberg, J. S. ve Davis, F. (1994). Beyond medicalisation-demedicalisation : the case of holistic health. Sociology of Health & Illness, 16(5), 579–599.
• Morkoç, N. ve Zorlu, A. (2023). Beslenme Modellerinin Eleştirel Söylem Analizi: Damgalanan Bedenler ve Damgalanan Gıdalar. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1), 115-136.
• Mulchandani, M., Shetty, N., Conrad, A., Muir, P., & Mah, B. (2021). Treatment of eating disorders in older people: a systematic review. Systematic Reviews, 10(1), 1–20.
• Muller, B. J. (2011). Governmentality and Biopolitics. Oxford Research Encyclopedia of International Studies, (Jun), 1–23.
• Nakai, Y., Nin, K., Noma, S., Teramukai, S., Fujikawa, K. ve Wonderlich, S. A. (2018). Changing profile of eating disorders between 1963 and 2004 in a Japanese sample. International Journal of Eating Disorders, 51(8), 953–958.
• Oliver, I. J., Minister, P., May, T., Election, G., Rush, S. ve Fearnly-whittingstall, H. (2017). Food , media and space : The mediated biopolitics of eating. Geoforum, 84, 161–168.
• Ourahmoune, N. (2017). Embodied transformations and food restrictions: The case of medicalized obesity. Journal of Business Research, 75, 192–201.
• Öney, B. ve Şişman, Z. (2023). Beslenmede Güncel Bir Yaklaşım: Yeme Farkındalığı. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 7(2), 416–427.
• Pakdemirli, B., Birişik, N., Aslan, İ., Sönmez, B. ve Gezici, M. (2021). Türk Tarımında Dijital Teknolojilerin Kullanımı ve Tarım-Gıda Zincirinde Tarım 4.0. Toprak Su Dergisi, 10(1), 78-87.
• Pehlivan, T., Yavaş, G. ve Nassan, M. (2023). İslamiyet’te Beslenme Kültürü ve Kişilik Yapısına Etkisi. İlahiyat Akademi, (17), 57-82.
• Peters, M. A. ve Venkatesan, P. (2010). Biocapitalism and the Politics of Life. Geopolitics, History, and International Relations, 2(2), 100–122.
• Pike, K. M., ve Dunne, P. E. (2015). The rise of eating disorders in Asia: A review. Journal of Eating Disorders, 3(1), 1–14.
• Sarıdağ-Devran, B., ve Kızıltan, G. (2018). Doğu Anadolu bölgesinde yaşayan adölesan ve yetişkinlerin beslenme alışkanlıkları ile yeme tutum ve davranışlarının belirlenmesi. Başkent Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(1), 47–60.
• Sarvananda, L. (2020). A Review of Causing Factors of Sociology Food: Eating Disorder. International Journal of Celiac Disease, 8(1), 5–9. doi:10.12691/ijcd-8-1-2
• Selimoğlu, E., Bektaş, Y., Özkoçak, V. ve Gültekin, T. (2018). Beslenme Şeklinin Zaman İçindeki Tarihsel Yolculuğu. SETSCI-içinde Conference Proceedings (Vol. 3, pp. 390-398).
• Silén, Y. ve Keski-Rahkonen, A. (2022). Worldwide prevalence of DSM-5 eating disorders among young people. Current Opinion in Psychiatry, 35(6), 362–371.
• Solmaz, Y. ve Altıner, D. D. (2018). Türk Mutfak Kültürü ve Beslenme Alışkanlıkları Üzerine Bir Değerlendirme. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 1(3), 108-124.
• Şanlier, N., Yabanci, N. ve Alyakut, Ö. (2008). An evaluation of eating disorders among a group of Turkish university students. Appetite, 51(3), 641–645.
• Şavran, T. G. ve Zaman, A. (2023). Feminist Bir Protesto Olabilir Mi ? Anorektiklere Göre Anoreksinin Anlamı Üzerine Sosyolojik Bir Çalışma, Fe Dergi, 15 (1), 10–38.
• Tenore, J. L. (2001). Challenges in eating disorders: Past and present. American Family Physician, 64(3), 367–368.
• Timurturkan, M. (2020). Biyoiktidar, Beslenme ve Annelik: Emzirmenin Kültürel ve Politik Görünümleri. İstanbul Üniversitesi Sosyoloji Dergisi, 40(1),219-248.
• Tozun, M., Unsal, A., Ayranci, U. ve Arslan, G. (2010). Prevalence of disordered eating and its impact on quality of life among a group of college students in a province of west Turkey. Salud Publica de Mexico, 52(3), 190–198.
• Turan, Ş., Poyraz, C. A. ve Özdemir, A. (2015). Tıkınırcasına Yeme Bozukluğu. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 7(4), 419-435.
• Turner, B. S. (1982a). The Discourse of Diet. Theory Culture … Society, 1(1), 23–32.
• Turner, B. S. (1982b). The Government of the Body : Medical Regimens and the Rationalization of Diet, The British Journal of Sociology, 33(2), 254–269.
• Turner, B. S. (2011). Tıbbi Güç ve Toplumsal Bilgi. (Ü. Çev.Tatlıcan, Ed.). Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Ünal, E., Aydın, R., Gökler, M. E. ve Ünsal, A. (2017). Eating disorders and anxiety amo.ng high school students in Western area of Turkey. International Journal of Research in Medical Sciences, 4(8), 3513–3520.
• Üzülmez, M. ve Onur, M. (2021). Osmaniye Mutfak Kültüründe Yer Alan Yemek Ritüelleri Üzerine Bir Araştırma, Türk Turizm Araştırmaları Dergisi, 5(2): 1349-1368.
• Vardar, E. ve Erzengin, M. (2011). The prevalence of eating disorders (EDs) and comorbid psychiatric disorders in adolescents: A two-stage community-based study. Turk Psikiyatri Dergisi, 22(4), 1–7.
• von Ash, T., Huynh, R., Deng, C. ve White, M. A. (2023). Associations between mukbang viewing and disordered eating behaviors. International Journal of Eating Disorders, 56(6), 1188–1198.
• Welch, M. (1997). Regulating the reproduction and morality of women: The social control of body and soul. Women and Criminal Justice, 9(1), 17–38.
• Worldmetrics. (y.y.). Global Food Industry Statistics. 1 Mayıs 2024 tarihinde https://worldmetrics.org/global-food-industry/ adresinden erişildi.
• Yıldırım, Y. ve Doğan, T. (2022). #Foodporn Kavramı ve Sosyal Medya ile İlişkisi. İmgelem, 6(10), 89-110.
• Zaman, A. (2019). Beden ve Toplumsal İktidar: Anoreksiya Deneyimi (Yüksek Lisans Tezi). Eskişehir: Anadolu Üniversitesi. Sosyal Bilimler Enstitüsü.