KADIN TIBBİ SEKRETERLERİN YAŞADIKLARI İŞ-AİLE ÇATIŞMALARI VE İŞ DOYUM SEVİYELERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 25 - 41, 30.12.2019

Mahmut Göktaş Bora Yenihan

Öz

İş-aile
çatışması kavramı, çalışan bireylerin yaşadıkları rol çatışmaları ekseninde
şekillenirken, iş doyumu kısaca çalışanların işlerine karşı hissettikleri
olumlu duygu ve düşünceler olarak tanımlanmaktadır. Bu iki kavram arasındaki
ilişkinin birçok çalışmayla ortaya konmasının yanında, çoğunlukla iş-aile
çatışması düzeylerinde yaşanan artışların, iş doyum seviyelerini azalttığı
görülmektedir. Bu çalışmada kadın tıbbi sekreterlerin yaşadıkları iş-aile
çatışmasının, iş doyum düzeyleri ile olan ilişkisi incelenmiş ve bu çatışmalara
aracılık eden bir faktörün varlığı araştırılmıştır. Çalışmanın evrenini
Kırklareli’nde bulunan kamuya ait devlet hastanelerinde görevli kadın tıbbi
sekreterler oluşturmaktadır. Nitel araştırma yöntemlerinden yarı
yapılandırılmış mülakat tekniği ile toplanan ham haldeki veriler içerik analizi
ile incelenmiş ve sonuçlara ulaşılmıştır. Çalışma sonucunda kadın tıbbi
sekreterlerin iş-aile çatışması yaşadıkları ve bu durumun iş doyum seviyelerini
olumsuz etkilediği görülmüştür. Ayrıca bu duruma aracılık eden faktör olarak
toplumsal cinsiyetin kadınlara dayattığı roller ön plana çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Tıbbi Sekreter, İş-Aile Çatışması, iş doyumu

Kaynakça

• Adams, Gary A., King Lynda A. and King, Daniel W. (1996). “Relationships of Job and Family Involvement, Family Social Support, and Work-Family Conflict With Job and Life Satisfaction”, Journal of Applied Psychology, Vol. 81.Agho, Augustine O., Mueller, Charles W. and Price, James L (1993). “Determinants of Employee Job Satisfaction: An Empirical Test of A Causal Model”, Human Relations, Vol. 46, No. 8.Akıncı, Zeki (2002). “Turizm Sektöründe İşgören İş Tatminini Etkileyen Faktörler: Beş Yıldızlı Konaklama İşletmelerinde Bir Uygulama”, Akdeniz İİBF Dergisi, Cilt 4, Antalya.Allen, Tammy D., Herst, David E. L., Bruck, Carly, S. and Sutton, Martha (2000). “Consequences Associated With Work-to-Family Conflict: A Review and Agenda for Future Research”, Journal of Occupational Health Psychology, Vol. 5, No. 2.Arlı, Seçkin ve Nazik, Mahmut Hamil (2001). “Bilimsel Araştırmaya Giriş”, Gazi Kitabevi, Ankara. Arslan, Mustafa (2012). “İş-Aile ve Aile-İş Çatışmalarının Kadın Çalışanların İş Doyumları Üzerindeki Etkisi”, Birey ve Toplum, Bahar Dönemi, Cilt 2, Sayı 3.Aşık, Nuran Akşit (2010). “Çalışanların İş Doyumunu Etkileyen Bireysel ve Örgütsel Faktörler ile Sonuçlarına İlişkin Kavramsal Bir Değerlendirme”, Türk İdare Dergisi, Sayı 467, Cilt 6.Ataklı, Aylanur ve DİKMETAŞ, Elif (2003). “The Job Satisfaction of the Manager and Clinic Secretary”, Manas Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Vol. 4, No. 8.Başak, Suna, Kıngır, Sevgi ve Yaşar, Şehnaz (2013). “Kadının Görünmeyen Emeği: İkinci Vardiya”, Anka Kadın Araştırma Merkezi, Rapor No: 2013/01, Ankara.Baştürk, Şenol (2012). “Çalışma Sosyolojisinde Çağdaş Yaklaşımlar”, Çalışma Sosyolojisi, Edi. Zerrin SUNGUR, T.C. Anadolu Üniversitesi Yayını No: 2702, 5. Baskı, Eskişehir.Berry, Lilly (1997). “Psychology at Work: An Introduction to Industrial and Organizational Psychology”, Mc. Graw Hill Companies Inc., Edition 2, San Francisco, USA.Bozkurt, Veysel (2014). “Endüstriyel & Post-Endüstriyel Dönüşüm - Bilgi, Ekonomi, Kültür”, Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa.Bruck, Carly S., Allen, Tommy D. and Spector, Paul E. (2002). “The Relation Between Work-Family Conflict and Job Satisfaction: A Finer-Grained Analysis”, Journal of Vocational Behaviour, Vol. 60.Cinnamon, R. Gali and Rich, Yisrael (2002). “Gender Differences in the Importance of Work And Family Roles: Implications For Work-Family Conflict”, Sex Roles, Vol. 47, No. 11-12.Davis, Keith (1988). “İşletmelerde İnsan Davranışı”, Çev. Kemal Tosun, İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Yayınları, No 199, İstanbul.Dursun, Salih ve İştar, Emel (2014). “Kadın Çalışanların Yaşamış Oldukları İş Aile Çatışmasının İş ve Yaşam Doyumu Üzerine Etkisi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 28, Sayı 3, Erzurum.Duxbury, Linda, E. Cristopher and A. Hıggıns. (1994). “Work Family Conflict: A Comparison by Gender, Family Type and Received Control”, Journal of Family Issues, Vol. 15, No. 3.Efeoğlu, Efe ve Özgen, Hüseyin (2007). “İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Stresi, İş Doyumu ve Örgütsel Bağlılık Üzerindeki Etkileri: İlaç Sektöründe Bir araştırma”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 16, Sayı 2, Adana.Erdem, Haluk ve Erkan, Gökdeniz Kalkın (2015). “Kamu Çalışanlarının Yaşadıkları İş-Aile ve Aile İş Çatışmasının İş Tatminsizliğine Olan Etkisinde Örgütsel Sinizmin Aracılık Rolü”, The Journal of Academic Social Science Studies, No 37.Fırat, Z. Mehmet ve Cula, Serpil (2016). “İş-Aile Çatışması, Aile-İş Çatışması ve İş Doyumunun Öğretmenlerin Yaşam Doyumu Üzerindeki Etkisi”, Başkent Üniversitesi, Journal of Education, 3(2), Ankara.Göktaş, Mahmut (2019). “Kırklareli’nde Hastanelerde Çalışan Tıbbi Sekreterlerin Yaşadıkları İş-Aile Çatışmalarının İş Doyumuna Etkisi”, Kırklareli Üniversitesi, SBE, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Kırklareli.Greenhaus, Jeffrey H. and Beutell, Nicholas J. (1985). “Sources of Conflict Between Work and Famiy Roles”, The Academy of Management Review, Vol. 10, No. 1.Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü (2014). “2013 Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması”, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.Hamid, Saima, Malik, Asmat U., Kamran, Irum and Ramzan, Musarat (2014). “Job Satisfaction Among Nurses Working İn The Private and Public Sectors: A Qualitative Study İn Tertiary Care Hospitals İn Pakistan” Journal Of Multidisciplinary Healthcare, Vol. 7.Hennessy, Kelly D. (2005). “Work-Family Conflict Self-Efficacy: A Scale Validation Study”, University of Maryland Masters of Arts, USA.ILO (2016). “Çalışma Hayatında Toplumsal Cinsiyet Eşitliği”, https://www.ilo.org/ankara/publications/WCMS_458655/lang--tr/index.htm, Erişim Tarihi 09.03.2019.İşcan, Ö. Faruk, ve Timuroğlu, M. Kürşat (2007). “Örgüt Kültürünün İş Tatmini Üzerindeki Etkisi ve Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, Cilt 21, Sayı 1, Erzurum.Kadının Statüsü Genel Müdürlüğü (2017). “Türkiye’de Kadın”, Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı (Yeni adı ile T.C. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı), http://kadininstatusu.aile.gov.tr/uygulamalar/türkiyede-kadin, Erişim Tarihi 12.11.2018.Karabay, Melisa Erdilek (2015). “Sağlık Personelinin İş Stresi, İş- Aile Çatışması Ve İş-Aile-Hayat Tatminlerine Yönelik Algılarının İşten Ayrılma Niyeti Üzerindeki Etkilerinin Belirlenmesi Üzerine Bir Araştırma”, Yönetim Bilimleri Dergisi, Cilt: 13, Sayı: 26, Çanakkale.Karataş, Zeki (2015). “Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri”, Sosyal Hizmet E-Dergi, Cilt 1, Sayı 1.Keser, Aşkın (2014). “İş Stresi Kaynakları Geleneksel ve Güncel Boyutlarıyla”, Türk Metal Sendikası Yayınları, Ankara.Keser, Aşkın (2006). “Çalışma Yaşamında Motivasyon”, Alfa Aktüel Yayınları İstanbul.Kinnunen, Ulla, Geurts, Sabine and Mauno, Saija (2004). “Work-to-Family Conflict and Its Relationship with Satisfaction and Well-Being: A One-Year Longitudinal Study on Gender Differences”, Work & Stres, 18(1).Krippendorff, Klaus (2004). “Content Analysis: An Introduction To Its Methodology”, Sage Publication, USA - New York.Küçükusta, Deniz (2007). “Konaklama İşletmelerinde İş-Yaşam Dengesi Sorunları ve Çözüme Yönelik Yaklaşımlar”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 9, Sayı 3, İzmir.Memiş, Emel, Öneş, Umut ve Kızılırmak, Burça (2012). “Kadınların Ev-Kadınlaştırılması: Ücretsiz ve Karşılıksız Emeğin Toplumsal Cinsiyet Temelli Bir Analizi”, Edi. Saniye Dedeoğlu ve Adem Yavuz Elveren, “Türkiye’de Refah Devleti ve Kadın”, İletişim Yayınları, İstanbul.Netemeyer, Richard G., Boles, James S. and Mcmurrian, Robert (1996). “Development and Validation of Work-Family Conflict and Family-Work Conflict Scales”, Journal of Applied Psychology, Vol. 81, No. 4.Neuman, Lawrence (2012). “Toplumsal Araştırma Yöntemleri: Nicel ve Nitel Yaklaşımlar: Cilt 2”, 5. Baskı, Yayın Odası, İstanbul.Örücü, Edip ve Esenkal, Füsun (2005). “Konaklama İşletmelerinde İş Gören Tatmini”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 8, Sayı 14, Balıkesir.Özçatal, Elif Özlem (2011). “Ataerkillik, Toplumsal Cinsiyet ve Kadının Çalışma Yaşamına Katılımı”, Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Cilt 1, Sayı 1, Çankırı.Özdevecioğlu, Mahmut ve Doruk, Nihal Çakmak (2009). “Organizasyonlarda İş-Aile ve Aile-İş Çatışmalarının İş ve Yaşam Tatminleri Üzerindeki Etkisi”, Erciyes Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, Sayı 33, Kayseri.Parasuraman, Saroj and Simmers, Claire A. (2001). “Type of Employment, Work-Family Conflict and Well-Being: A Comparative Study”, Journal of Organizational Behavior, Vol. 22, No. 5.Pehlivan, İnayet (1980). “Örgütsel Stres Kaynakları ve Verimlilik”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, Cilt 24, Sayı 2, Ankara.Saari, L.ise M., and Judge, Timothy A. (2004). “Employee Attitudes and Job Satisfaction”, Human Resource Management, Vol. 43, No. 4.Spector, Paul, (1996). “Industrial and Organizational Psychology: Research and Practice USA”, John Wiley & Sons Inc.Şahin, Nesri H. ve Batıgün, Ayşegül Durak (1997). “Bir Özel Hastahane Sağlık Personelinde İş Doyumu ve Stres”, Türk Psikoloji Dergisi, 12/37.Tekingündüz, Sabahattin, Kurtuldu, Aysu ve Öksüz, Sibel (2010). “İş-Aile Yaşam Çatışması, İş Tatmini ve İş Stresi Arasındaki İlişkiler”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, Yıl 3, Cilt 3, Sayı: 4, Sakarya.Turunç, Ömer ve Çelik, Mazlum (2010). “Algılanan Örgütsel Desteğin Çalışanların İş-Aile, Aile-İş Çatışması, Örgütsel Özdeşleşme ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisi: Savunma Sektöründe Bir Araştırma”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, Cilt 14 Sayı 1, Erzurum.Turunç, Ömer ve Erkuş, Ahmet (2010). “İş-Aile Yaşam Çatışmasının İş Tatmini ve Örgütsel Bağlılık Üzerine Etkileri: İş Stresinin Aracılık Rolü”, SÜ İİBF Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, Cilt 10, Sayı 19, Konya.Vallone, Elisa J. and Donaldson, Stewart I. (2001)., “Consequences of Work-Family Conflict on Employee Well-Being Over Time”, Work and Stres, Vol. 15, No. 3.Vieira, Jose Cabral, “Skill Mismatches and Job Satisfaction”, Economic Letters, 2005, (https://www.researchgate.net/publication, Erişim Tarihi 26.02.2019).Wagner, John and Hollenbeck, John, (2010). “Organizational Behavior: Securing Competitive Advantage”, Routledge Published, New York.Watson, David and Slack, Ann Keltner (1993). “General Factors Of Affectivet Emprement And Their Relation to Job Satisfaction Over Time”, Organizational Behavior and Human Decision Process, Vol. 54.Wayne, Julie, Holliday, Nicholas Musisca and fleeson, William (2004). “Considering The Role of Personality in The Work-Family Experience: Relationships of The Big Five to Work-Family Conflict and Facilitation”, Journal of Vocational Behavior, Vol. 64.Yelboğa, Atilla (2007). “Bireysel Demografik Değişkenlerin İş Doyumu İle İlişkisinin Finans Sektöründe İncelenmesi”, Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt 4, Sayı 2.Yıldırım, Ali ve Şimşek, Hasan (2008). “Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri”, Seçkin Yayıncılık, 6. Baskı, Ankara.Yıldırımalp, Sinem, Öner, Mert ve Yenihan, Bora (2014). “Hemşirelerin İş-Aile Çatışması ve Yaşam Tatmini Düzeyleri: Demografik Özellikler Açısından Bir Değerlendirme”, Siyaset, Ekonomi ve Yönetim Araştırmaları Dergisi, Cilt 2, Sayı 2, Sakarya.