DÜNYA-SİSTEM TEORİSİ BAĞLAMINDA SOSYAL BİLİMLERİN BİLİMSELLİĞİNİ SORGULAMAK

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 1, 19 - 34, 30.06.2020

Erkan Dikici

https://doi.org/10.37991/sosdus.733192

Öz

Sosyal bilimlerin pozitivist bir kimliğe bürünmesi beraberinde bir takım metodolojik sorunları getirmiştir. Sosyal gerçekliği açıklamada yetersiz kalması, sosyal bilimlerin yaşadığı sorunların genel bir tanımlanması olarak kabul edilebilir. Sosyal bilimlerin yaşadığı sorunlar ve beraberinde ortaya çıkardığı kriz, sosyolojiyi de etkilemiştir. Bu durum, birçok sosyal bilimci/sosyolog tarafından eleştirilmiştir. Bu eleştirmenlerin başında Immanuel Wallerstein gelmektedir. 1970’li yıllarda önem kazanan Dünya-Sistem Teorisi ile adından söz ettiren Wallerstein, sosyal bilimlerde/sosyolojide yaşanan sorunları ve krizi, kapitalizme yönelik eleştirileri ile açıklama gereği duymuştur. Artık sosyal bilimlerde yeniden yapılandırmanın gerekliliğine işaret eden Wallerstein, Dünya-Sistem Teorisine yönelik görüşleri ve eleştirileri ile sosyal bilimlerin bilimselliğini sorgulamıştır. Tarihsel sosyal bilimlere dikkat çeken Wallerstein, bunun için bir mücadelenin çağrısını yapmıştır. Bu bağlamdan hareketle çalışmada, Wallerstein’ın modern-kapitalist dünya-sistemine yönelik eleştirilerine yer verilirken, ortaya attığı Dünya-Sistem Teorisi incelenmiştir. Çalışmanın amacı, Wallerstein’ın Dünya-Sistem Teorisi’nden hareketle, sosyal bilimlerde yaşanan krizi ele alarak sosyal bilimlerin bilimselliğini sorgulamaktır.

Anahtar Kelimeler

Immanuel Wallerstein, Sosyal Bilim, Dünya-Sistem Teorisi, Modern, Kapitalist

Kaynakça

• AKTAY, Yasin (2006). "Sosyolojinin Yitik İmgelemi", Felsefe ve Sosyal Bilimler (iç.). Ed. Kubilay Hoşgör. Ankara: Vadi. 171-179.
• BERBEROGLU, B. (2012). Klasik ve Çağdaş Sosyal Teoriye Giriş. Çev., Can Cemgil. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi.
• DİKİCİ, Erkan (2018). “Immanuel Wallerstein’ın Günümüz Sosyal Bilimini Yeniden Yapılandırma Girişimleri Üzerine Bir Değerlendirme”, Sosyal Bilimler Üzerine Araştırmalar (iç.). Ed. Bayram Polat vd., Ankara: İKSAD. 50-67.
• ESGİN, Ali (2006). “Sosyal Bilimlerin Krizinden Coğrafyanın Krizine”, Sosyoloji ve Coğrafya (İç), Ed. Ufuk Özcan ve Ertan Eğribel. İstanbul: Kızılelma. 914-930.
• ESGİN, Ali (2007). “Batı Sosyolojisinde Metodolojik Problemler”, Bilim Sosyolojisi (iç.), Ed. Ertan Eğribel ve Ufuk Özcan. İstanbul: Kitabevi. 669-690.
• ESGİN, Ali (2008). Anthony Giddens Sosyolojisi. Ankara: Anı.
• ESGİN, Ali ve ARSLAN, Fatih (2011). “Türkiye’de Sosyal Bilim Algısının Negatifliği ve Üniversitenin Misyonu Üzerine”, Uluslararası Yükseköğretim Kongresi: Yeni Yönelişler ve Sorunlar(UYK-2011) (iç.). Cilt: 1, Bölüm: VI. İstanbul: 375-386.
• FAY, B. (2001). Çağdaş Sosyal Bilimler Felsefesi. Çev., İsmail Türkmen. İstanbul: Ayrıntı.
• GIDDENS, A. (2002). "Hermeneutik ve Sosyal Teori", Retorik Hermeneutik ve Sosyal Bilimler (iç.). Der. ve Çev., Hüsamettin Arslan. İstanbul: Paradigma.
• GIDDENS, A. (2003). Sosyolojik Yöntemin Yeni Kuralları, Çev., Ümit Tatlıcan ve Bekir Belkız. İstanbul: Paradigma.
• HİRA, İsmail (2000). “Sosyal Bilimler: Yasa Koyucu Tasarımdan Yorumcu Tasarıma”. Bilgi, 3: 81-96.
• HİRA, İsmail (2001). “Sosyal Bilimlerde Yeni Bir Paradigma İhtiyacı”, The Journal of Knowledge Economy & Knowledge Management, 6(1): 177-190.
• KIZILÇELİK, Sezgin (2004a). Sosyal Bilimleri Yeniden Yapılandırmak, Ankara: Anı.
• KIZILÇELİK, Sezgin (2004b). Zalimler ve Mazlumlar: Küreselleşmenin İnsani Olmayan Doğası. Ankara: Anı.
• KIZILÇELİK, Sezgin (2019).Çağdaş Sosyal Teorisyenler 2. Ankara: Anı.
• LEE E. R. ve WALLERSTEIN, I. (2007). İki Kültürü Aşmak. Çev., Aysun Babacan. İstanbul: Metis.
• MARSHALL, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü. Çev., Osman Akınhay ve Derya Kömürcü. Ankara: Bilim ve Sanat.
• ÖZLEM, Doğan (1996).Metinlerle Hermeneutik (Yorumbilgisi Dersleri Cilt I-II), İstanbul: İnkılap.
• ÖZTÜRK, Emre (2016). Sosyal Bilimler Metodolojisinde Bir Yaklaşım Olarak Pragmatizm, İstanbul: Doğu.
• RUTH A. W. ve WOLF A. (2012). Çağdaş Sosyoloji Kuramları. Çev., Leyla Elburuz ve M. Rami Ayas. Ankara: Doğu Batı.
• SAĞIR, Adem (2014). Uygulamalı Sosyolojik Çalışmalar: Pratikten Teoriye. Ankara: Siyasal.
• ŞİMŞEK, Lütfü (2011). Sosyal Bilimler ve Felsefe. İstanbul: Kitap.
• TAŞ, Kemaleddin (2011). Sosyal Bilim Paradigmaları Açısından Sosyolojik Metodoloji, İstanbul: Rağbet.
• WALLERSTEIN, I. (2012).Bildiğimiz Dünyanın Sonu: Yirmibirinci Yüzyıl İçin Sosyal Bilim. Çev.,Tuncay Birkan. İstanbul: Metis.
• WALLESTEIN, I. (2005a). 21. Yüzyılda Siyaset. Çev., Taylan Doğan ve Ender Abadoğlu, İstanbul: Aram.
• WALLERSTEIN, I. (2005b). Yeni Bir Sosyal Bilim İçin. Çev., Ender Abadoğlu. İstanbul: Aram.
• WALLERSTEIN, I. (1999). Sosyal Bilimleri Düşünmemek: 19. Yüzyıl Paradigmasının Sınırları, Çev., Taylan Doğan, İstanbul: Avesta.
• WALLERSTEIN, I. (2011). Dünya-Sistemleri Analizi: Bir Giriş. Çev., Ender Abadoğlu ve Nuri Ersoy. İstanbul: BGST.
• WALLERSTEIN, I. (2010). Avrupa Evrenselciliği: Gücün Retoriği, Çev., Aziz Ufuk Kılıç. İstanbul: BGST.
• WALLERSTEIN, I. ve dğ. (2004). Sistem Karşıtı Hareketler, Çev., Celal Kanat vd., İstanbul: Metis.