EĞİTİMDE CİNSİYET TEMELLİ FIRSAT EŞİTSİZLİĞİ

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 2, 112 - 144, 30.12.2021

Emine Meliha Kurtdaş

Öz

Toplumsal yaşamın her alanında çeşitli eşitsizlik biçimleri görülmektedir. Biyolojik ve kültürel temelli olan bu eşitsizlikler bireyleri ve grupları kaynaklara ulaşma ve kaynakları kullanma noktasında avantajlı ve dezavantajlı hale getirir. Var olan eşitsizlik biçimlerinin en önemlilerden biri de cinsiyet eşitsizlikleridir. Geçmişten günümüze her toplumda var olan cinsiyet temelli eşitsizliklerde kaynakları kullanma ve kaynaklara ulaşma noktasında erkekler kadınlara göre daha avantajlı olmuş ve bu durum toplumda kadının erkeğe göre daha aşağıda konumlanmasına neden olmuştur. Kadın ve erkek arasında var olan eşitsizlik ve ayrımcılığın yaşandığı alanlarından biri de eğitimdir. Diğer alanlarda olduğu gibi eğitimde de eşitsizliğin ve ayrımcılığın ortadan kalkması için fırsat eşitliğinin yaratılması gerekmektedir. Ancak bunun gerçekleşebilmesi cinsiyet temelli fırsat eşitsizliğinin temel nedeninin ortaya konması ile mümkün olabilir. Eşitsizliği yaratan temel faktör ise toplumsal cinsiyet olgusudur. Bu bağlamda çalışma eğitimde var olan fırsat eşitsizliğinin toplumsal cinsiyet kavramı üzerinde ele alınmasını amaçlayan derleme niteliği taşıyan bir çalışmadır.

Anahtar Kelimeler

eğitim, fırsat eşitliği, toplumsal cinsiyet

GENDER-BASED INEQUALITY OF OPPORTUNITIES IN EDUCATION

Öz

Various forms of inequality are seen in all areas of social life. These inequalities, which are biologically and culturally based, make individuals and groups advantageous and disadvantageous in terms of accessing and using resources. One of the most important forms of inequality that exists is gender inequalities. There are gender-based inequalities in every society from past to present. This situation has made men more advantageous than women in terms of using and reaching resources. As a result, women are positioned lower than men in society. Education is one of the areas where inequality and discrimination exist between men and women. As in other fields, equality of opportunity must be created in order to eliminate inequality and discrimination in education. However, this can only be achieved by revealing the root cause of gender-based inequality of opportunity. The main factor creating inequality is the phenomenon of gender. In this context, the study is a compilation study aiming to deal with the inequality of opportunity in education on the concept of gender.

Anahtar Kelimeler

Education, inequality of opportunity, gender

Kaynakça

• Akgül, E. A. (2019). "Eğitimde Fırsat Eşitliği - Cinsiyet Ayrımı Faktörü" Üzerine Bir Araştırma. International Journal of Social and Humanities Sciences (IJSHS), 3(1), 127-142.
• Akın, A. vd. (2008). Kadının Statüsü ve Sağlığı İle ilgili Gerçekler. Haz. Ayşe Akın vd., Ankara: T.C. Başbakanlık Kadın Statüsü Genel Müdürlüğü.
• Asan, H. T. (2010). Ders Kitaplarına Cinsiyetçilik ve Öğretmenlerin Cinsiyetçilik Algılarının Saptanması. Fe Dergi. 2(2).
• Blackstone, A. M. (2003). Gender Roles and Society. Human Ecology: An Encyclopedia of Children, Families, Communities, and Environments. Ed. Julia R. Miller, Richard M. Lerner, Lawrence B. Schiamberg. Santa Barbara: ABC-CLIO.
• Celkan, H. Y. (2018). Eğitim Sosyolojisi. Elazığ: Asos Yayınları.
• Cumhuriyetimizin 75. Yılında Türkiye’de Kadının Durumu (1998). T.C. Başbakanlık Kadının Statüsü ve Sorunları Genel Müdürlüğü, Ankara.
• Çeler, Z. (2013). Annenin Serüveni: Kadının Anne Olarak Toplumsal Kurgulanışı, Doğu Batı Toplumsal Cinsiyet. Sayı: 63.
• Çelik, R. (2017). Adalet, Kapsayıcılık ve Eğitimde Hakkaniyetli Fırsat Eşitliği. Fe Dergi. 9 (2). ss.17-29.
• Davidoff, L. (2012). Ev İşinin Rasyonelleşmesi. Feminist Tarih Yazımında Sınıf ve Cinsiyet. Çev. Z.Ateşer ve S. Somuncuoğlu. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Entwistle, J. (2014). Cinsiyet/Toplumsal Cinsiyet. Temel Sosyolojik Dikotomiler. Çev., İlkay Şahin. Ankara: Atıf Yayınları.
• Ferreira, F. H. G. ve Gignoux J. (2010). Eğitimde Fırsat Eşitsizliği: Türkiye Örneği. Türkiye Cumhuriyeti Devlet Planlama Teşkilatı ve Dünya Bankası Refah ve Sosyal Politika Analitik Çalışma Programı Çalışma Raporu. Sayı: 4.
• Giddens, A. ve Sutton, P.W. (2014). Sosyolojide Temel Kavramlar. Çev., Ali Esgin. Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Hesapçıoğlu, M. ve Dündar, S. (2011). Türkiye’de Eğitimde Fırsat Eşitliği ve Postmodernizm. Konya: Eğitim Kitapevi.
• Kılıç, L. K. ve Eyüp B. (2011). İlköğretim Türkçe Ders Kitaplarında Ortaya Çıkan Toplumsal Cinsiyet Rolleri Üzerine Bir İnceleme. ODÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 2(3).
• Klapisch - Zuber, C. (2005). Kadınları Dâhil Etmek. Kadınların Tarihi ve Ortaçağ’ın Sessizliği (2). Ed., G. Dubyand Michelle Perrot. Çev., Ahmet Fethi. İstanbul: İş Bankası Yayınları.
• Lavenda, R. H. ve Schultz, E. A. (2019). Kültürel Antropoloji - Temel Kavramlar. Çev. Dilek İşler – Onur Hayırlı. Ankara: Doğu Batı Yayınları.
• Machionis, J. J. (2013). Sosyoloji. Çev., Vildan Akan. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Marshall, G. (1999). Sosyoloji Sözlüğü (1.baskı). Çev., Osman Akınhay ve Derya Kömürcü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları.
• Mitchell, J. (1998). Kadın ve Eşitlik. Kadın ve Eşitlik. . Mitchell, J and Oakley A., Çev. Ve Yayına Hazırlayan: Fatmagül Berktay. 3. Baskı. İstanbul: Pencere Yayınları.
• Newman, D. M. (2013). Sosyoloji Günlük Yaşamın Mimarisini Keşfetmek. Çev., Ali Arslan. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Oakley, A. (1972). Sex, Gender and Society. London: Temple Smith.
• Polat, S. (2009). Türkiye’de Eğitim Politikalarının Fırsat Eşitsizliği Üzerindeki Etkileri. Ankara: DPT.
• Poloma, M. M. (1993). Çağdaş Sosyoloji Kuramları (1. Baskı). Çev.: Hayriye Erbaş. Ankara: Gündoğan Yayınları.
• Pilcher, J. (2010). Cinsiyet ve Cinsiyet Eşitsizlikleri Üzerine Açıklamalar. Sosyoloji Başlangıç Okumaları. Edt.: Anthony Giddens, Ankara: Say Yayıncılık.
• Richter, R. (2012). Sosyolojik Paradigmalar, Çev. Necmeddin Doğan, İstanbul: Küre Yayıncılık.
• Ritzer, G. (2012). Modern Sosyoloji Kuramları, Çev. Himmet Hülür, Ankara: Deki Yayınları.
• Sayılan, F. (2012). Toplumsal Cinsiyet ve Eğitim: Olanaklar ve Sınırları. Ankara: Dipnot Yayınları.
• Schaefer, R. (2013). Sosyoloji. Çev., Simten Çoşar. Ankara: Palme Yayıncılık.
• Slater, D. (2014). Kamusal / Özel. Temel Sosyolojik Dikotomiler (2.baskı).Çev., İlkay Şahin. Ankara: Atıf Yayınları.
• Slattery, M. (2010). Sosyolojide Temel Fikirler (3.baskı). Çev., Özlem Balkız vd. Bursa: Sentez Yayıncılık.
• Tan, M. G. (2018). Eğitimde Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Haritalama ve İzleme Çalışması. Ankara: Ceid Yayınları.
• Tezcan, M. (2017). Eğitim Sosyolojisi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Thomas, H. (2014). Kültür / Doğa. Temel Sosyolojik Dikotomiler (2.baskı). Çev., İlkay Şahin. Ankara: Atıf Yayınları.
• Ünal, L. I. ve Özsoy, S. (1998). Modern Türkiye’nin Sisyphos Miti: “Eğitimde FırsatEşitliği”.https://www.academia.edu/3305984/e%C4%9Fitimde_f%C4%B1rsat_e%C5%9Fitli%C4%9Fi.
• Yanıklar, C. (2018). Toplumsal Cinsiyet ve Eğitim. Eğitim Sosyolojisi içinde. Ed. N. Avcı – Y. Erjem. İstanbul: Lisans Yayıncılık.
• Yaylı, D. ve Çınar, E. K. (2014). Ortaokul Türkçe Ders Kitapları Görsellerinde Toplumsal Cinsiyet. Turkhish Studies. 9(5).
• Yumuşak, İ.G. (2009). Kadın Eğitiminin İktisadi Analizi. Ankara: Nobel Yayıncılık.