BURUN ESTETİĞİ OPERASYONLARINI ETKİLEYEN SOSYAL FAKTÖRLER VE BURUN ESTETİĞİNİN TIBBİLEŞTİRİLMESİ

Yıl 2021, Sayı: 87, 217 - 240, 21.09.2021

Hilal Akman Dömbekci Yunus Emre Öztürk

Öz

Bu çalışma günümüzde arttığı gözlemlenen burun estetiği operasyonlarını etkileyen
toplumsal faktörlerin neler olduğunun belirlenmesi ve nasıl tıbbileştirildiğinin
açıklanması amacıyla gerçekleştirilmiştir.
Bu doğrultuda insan burnunun şekillendirilmesinde etkili olan unsurlar, güzel burnun nasıl olduğu ya da olması gerektiği ve
burnun görüntüsünün sağlık ile ilişkilendirilmesi
üzerinde durulmuştur. Modern tıp sağlık ve güzellik uygulamaları kapsamında
en önemli role sahiptir. Estetik kusurlu bir organın düzeltilmesi ya da güzelleştirilmesi amacıyla kullanılan
yöntemin adıdır. Burun estetiği/rinoplasti operasyonu burun şeklinin değiştirilmesine ve güzelleştirilmesine yönelik olarak
gerçekleştirilen estetik operasyondur. Tıbbileştirme ise önceleri tıbbi bir konu olarak
değerlendirilmeyen durum ya da olayın tıbbi bir durum haline gelmesidir. Tıbbileştirme/
medikalizasyon kavramsal, kurumsal ve etkileşimsel olmak üzere üç yolla gerçekleşebilmektedir.
Bu çalışma için nitel araştırma yönteminden yararlanılmıştır. Araştırma deseni
olarak olgubilim tercih edilmiştir. Amaçlı örneklem yöntemlerinden ölçüt örneklem ile
belirlenen ölçütler doğrultusunda 11 Plastik, Reskontrüktif ve Estetik Cerrahi hekim ile
derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Görüşmeler hekimlerin müsait olduklarını
belirttikleri zamanda kendi ofislerinde gerçekleştirilmiştir. Görüşmelerin eksiksiz kaydedilmesi
için katılımcıların onayıyla ses kaydı yapılmıştır. Sonrasında elde edilen veriler
yazıya aktarılarak tematik analiz yoluyla değerlendirilmiştir. Analizler MAXQDA 2020 nitel
veri analizi programı üzerinden gerçekleştirilmiştir. Araştırma sonucunda burun
estetiğini etkileyen sosyal faktörlerin; sosyal medya, sosyal çevre, ruhsal sağlık problemleri,
estetik cerrahlar, kültürel değişim ve tıbbi imkanların artması olduğu bulgulanmıştır.
Ayrıca rinoplastinin kavramsallaştırma ve hasta hekim etkileşimi düzeylerinde
tıbbileştirildiği sonucuna ulaşılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Estetik, Güzellik, Rinoplasti, Tıbbileştirme, Sağlık Yönetimi, Sağlık Sosyolojisi

Kaynakça

• Aksakal, İ. A., Keles, M. K., Engin, M. S., Aydoğdu, İ. O. ve Küçüker, İ. (2017). Preoperative simulation in planning rhinoplasty: Evaluation from ‘Patients and Surgeons' Perspectives. Facial Plastic Surgery, 33(03), 324-328.
• Araslı, O. (2017). Medyadan “estetik-güzellik” uygulamalarına “merdiven üstü” bir bakış: “Adana’daki sahte estetik iddiaları” hakkındaki haberlerin değerlendirmesi. Atatürk İletişim Dergisi 14, Sağlık İletişimi Özel Sayı, 61-80.
• Arıdaşır, O. (2019). 3K burun, küçük, kalkık, kavisli, hastamız böyle istedi, İnstagram Hesabı, Web: https://www.instagram.com/p/BvlsSz7AU_C/ adresinden 07 Ocak 2021’de alınmıştır.
• Arslan, A. (2006). Rhinoplasti yapılan hastalarda iki farklı sütür materyalinin uzun dönem sonuçlarının yeni bir yöntem ile analizi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Malatya: İnönü Üniversitesi Tıp Fakültesi Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Anabilim Dalı.
• Balakrishnan, J. ve Griffiths, M. D. (2018). An exploratory study of “selfitis” and the development of the selfitis behavior scale. Int J Ment Health Addiction, 16, 722–736.
• Barlas, G. Ü., Karaca. S., Onan, N., Öz, Y. C., Gürkan, A., Işık, I. ve Sümeli, F. (2014). Estetik cerrahi hastalarında beden imajı, işlevsel olmayan tutumlar ve depresyon. Türk Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Dergisi (Turk J Plast Surg), 22(3),108-113.
• Başaran, M. M. ve Kuzucu, İ. (2019). Hekim internet sayfalarındaki rinoplasti bilgilendirmelerinin okunabilirlik açısından farklı branşlar bazında karşılaştırılması. Türkiye Klinikleri, Tip Bilimleri Dergisi, 39(3), 304-309.
• Baumgarten, A. G. (2007). Ästhetik. Latin-German edition. Translate, preface, notes, indexes by Dagmar Mirbach (2 vols.), Hamburg: Felix Meiner Verla. Bell, S. E. (1987). Changing ideas: The medicalization of menopause. Sci. Med., 24(6),535-542.
• Bilişli, Y. (2019). İnternet sağlık haberlerinde tıbbileştirmenin inşaası: Sağlık haber söylemine eleştirel bir bakış. Manas Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8 (4), 3608-3629.
• Bingöl, O. (2015). Estetik cerrahi müdahaleler ve modern beden: Samsun ili örneği. Yayımlanmamış doktora lisans tezi, Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E.K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2014). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
• Can, İ. (2019). Sağlık olsun: Sağlığın toplumsal görünümleri, Konya: Çizgi Kitabevi. Cash, T. F. ve Horton, C. E. (1983). Aesthetic surgery: Effects of rhinoplasty on the social perception of patients by others. Plastic and Reconstructive Surgery, 72(4), 543- 550.
• Chen,H.C.,Karri,V.,Yu,R.L.,Chung,K.P.,Lu,Y.T. veYang,M.Ç.(2010).Psychological profile of taiwanese female cosmetic surgery candidates: Understanding their motivation for cosmetic surgery. Aesthetic Plastic Surgery, 34(3), 340-9.
• Clapham, P. J., Pushman, A. G. ve Chung, K. C. (2010). Aesthetic surgery performed by plastic surgery residents: An analysis of safety and patient satisfaction, Plast Reconstr Surg., 125(6),1826-33.
• Conrad, P. (2007). Medicalization of society. USA: The Johns Hopkins Universty Press.
• Çelik, R. ve Erdem, R. (2016). Hekimin değişen kimliği çerçevesinde sağlığın kültürleşmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 7(16), 61 – 74.
• Çınarlı, İ. (2016). ‘Stratejik’ sağlık iletişiminin sağlığın tıbbileştirilmesindeki rolü. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi, Gazi Üniversitesi İletişim Fakültesi Süreli Elektronik Dergi, 4, 203-18.
• Danış, M. Z. (2006). Davranış bilimlerinde ekolojik sistem yaklaşımı. Aile ve Toplum, 3(9), 45-55.
• Dean, N. R., Foley, K. ve Ward, P. (2018). Defining cosmetic surgery. Australasian Journal of Plastic Surgery, 1(1),95-103.
• Demez, G. (2012). Medyada yeni sağlık anlayışları ve kadın bedeninin temsili. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 9 (1), 512-533.
• Demirbaş, H. (2019). İnsanlar neden estetik müdahalelere yönelmektedir? Gerisindeki güdülenme. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 7(99), 81-91.
• Durmuş, M. (2015). Güncel bireysel anlatılar üzerinden burun estetiği hevesini anlamak ve anlamlandırmak: 21. yüzyıl dönemecinde burun buruna gelen toplum ve rinoplasti. Yayımlanmamış doktora lisans tezi, İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Eryılmaz, T., Küçüködük, İ., Camgöz, N., Güngör, İ., Yavuzer, R., ve Atabay, K. (2006). Rinoplasti: Ağrılı bir girişim midir? Türk Plastik, Rekonstrüktif ve Estetik Cer- rahi Dergisi (Turk J Plast Surg), 14(3), 178-81.
• Featherstone, M. (2005). Postmodernizm ve tüketim kültürü. (Çev. Mehmet Küçük). İstanbul: Ayrıntı.
• Ferraro, G.A., Rossano, F. ve D'Andrea, F. (2005). Self-perception and self-esteem of patients seeking cosmetic surgery. Aesthetic Plastic Surgery, 29(3), 184–189.
• Fiske, J. (1999). Popüler kültürü anlamak. (Çev. Süleyman İrvan). Ankara: Ark Yayınları.
• Gibson,M. veConnaly, F.(1975).The incidcnce ofschizophrenia and severe psychological disorders in patients 10 years after cosmetik rhinoplasty, Br. J. Plast. Surg, 28, 125.
• Göksu, Ö. (2019). Estetik cerrahi olan kadınların toplumsal cinsiyet rol tutumları ile fonksiyonel olmayan tutumlarının belirlenmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Ankara: Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Güner Küçükkaya, P. (2011). Estetik cerrahide ameliyat öncesi psikososyal değerlendirmede hemşirenin rolü, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(2), 94-99.
• Güven, S. (2014). Türkiye’de sağlık sosyolojisi çalışmaları. Sosyoloji Dergisi, 29(3), 127-53.
• Holliday,R. veTaylor,J.S.(2006).Aesthetic surgery asfalse beauty.Feminist Theory, 7(2), 179-195.
• Ishigooka, J., Iwao, M., Suzuki, M., Fukuyama, Y., Murasaki, M. ve Miura, S. (1998). Demographic features of patients seeking cosmetic surgery. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 52(3), 283-87.
• Keskin, G. (2018). Baumgarten felsefesinde estetik ve mantık. Felsefe Arkivi, (49), 13-22.
• Klüppel, L., Marcos, R. B., Shımızu, I. A., Sılva, M. A. D. ve Sılva, R. D. (2018). Complications associated with the birchectomy surgery. RGO - Revista Gaúcha de Odontologia, 66(3), Web: https://www.scielo.br/scielo.php?pid=S1981-8637 2018000300278&script=sci_arttext adresinden 06 Ocak 2021’de alınmıştır.
• Koulaxouzidis, G., Momeni, A., Simunovic, F., Lampert, F., Bannasch, H. ve Stark, G. B. (2014). Aesthetic surgery performed by plastic surgery residents: An analysis of safety and patient satisfaction. Ann Plast Surg, 73(6), 696-700.
• Kucur, C., Kuduban, O., Öztürk. A., Gozeler, M.S., Özbay, İ., Deveci, E., Simsek, E. ve Kaya, Z. (2016). Rinoplasti talebi ile başvuran hastaların psikolojik değerlendirilmesi. Eurasian Journal of Medicine, 48(2), 102-06.
• Kurmuş, G. I. ve Koç, E. (2018). Polidioksanon iplerle yüz germe ve otolog yağ enfeksiyonları. Z. Erbağcı (Ed.). Postmenopozal Dönemde Deri, Saç ve Tırnak Bakımı ve Uygun Dermatokozmetik Yaklaşımlar. (1. Baskı), Ankara: Türkiye Klinikleri, 70-76’daki gölüm.
• Kurt, A. (2016). Tüketim toplumunda kusursuzlaş(tır)ma ayinlerinin kurbanı olarak beden. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(4), 1301-19.
• Kurtdaş, M. Ç. (2017). Medikalizasyon süreci, sağlığın ticarileşmesi ve bedenin denetlenmesine sosyolojik bir bakış. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 10(27) 984-1012.
• Lester, S. (1999). An introduction to phenomenological research. Web: https://www. researchgate.net/profile/Stan_Lester/publication/255647619_An_introduction_ to_phenomenological_research/links/545a05e30cf2cf5164840df6.pdf adresinden 09 Ocak 2021’de alınmıştır.
• Merianos, A. L., Vidourek, R. A. ve King, K. K. (2013). Medicalization of female beauty: A content analysis of cosmetic procedures. The qualitative report, 18(46), 1-14. Web: http://nsuworks.nova.edu/tqr/vol18/iss46/1 adresinden 08. Ocak 2021’de alınmıştır.
• Mohammadshahi, M., Pourreza, A., Orojlo, P.H., Mahmoodi, M. ve Akbari, F. (2014). Rhinoplasty as a medicalized phenomenon: A 25-center survey on quality of life before and after cosmetic rhinoplasty. Aesthetic plastic surgery, 38(4), 615-619.
• Naraghi, M. ve Atari, M. (2017). Interest in aesthetic rhinoplasty scale. Facial Plastic Surgery, 33(02), 217-224.
• Neto, P. P. ve Caponi, S. N. C. (2007). The medicalization of beauty, Interface (Botucatu), 11 (23). Web:http://www.scielo.br/scielo.php?pid=S1414-32832007000300012 &script=sci_arttext&tlng= adresinden06 Ocak 2021’de alınmıştır. .
• Okumuş, A. (2019). Günümüzde kadınların estetik uygulamalara bakışı nasıldır? Sanal estetik algısı ve sosyal medya reklamlarının estetik müdahale kararı alırken etki- si ne kadardır?. KBB-Forum, 18(3), 238-49.
• Patton, M. Q. (1987). How to use qualitative methods in evaluation. Newbury Park, CA: Sage.
• Resmi Gazete (2015). Ticari reklam ve haksız ticari uygulamalar yönetmeliği, 10 Ocak 2015, Sayı: 29232. Web: https://www.resmigazete.gov.tr/ adresinden 08 Ocak 2021’de alınmıştır.
• Sargın, M. ve Çiftçi, H. (2017). Vajinal estetik operasyonlarının kadınlar için anlamı nedir? III. Kadın Hekimlik ve Kadın Sağlığı Kongre Kitabı, Ankara Türk Tabipleri Birliği Yayınları, 194-199. ISBN 978-605-9665-20-9.
• Sarı, E. (2016). Kliniğimize başvuran rekonstrüktif ve estetik hastaların sosyokültürel özellikleri ve memnuniyet seviyeleri. Türk Plastik Rekonstrüktif ve Estetik Cerrahi Dergisi (Turk J Plast Surg), 24(2), 76-82.
• Sezgin, D. (2011). Tıbbileştirilen yaşam bireyselleştirilen sağlık. İstanbul: Ayrıntı yayınları.
• Sezgin, D. (2013). Tıbbileştirme, Toraks Bülteni, Aralık 2013, 27-29.
• Slevec, J. ve Tiggemann, M. (2010). Attitudes toward cosmetic surgery in middle-aged women: Body image, aging anxiety, and the media, Psychology of Women Quarterly, 34(1), 65-74.
• Soest, T., Kvalem, I. L., Roald, H. E. ve Skolleborg, K. C. (2009). The effects of cosmetic surgery on body image, self-esteem, and psychological problems. Journal of Plastic, Reconstructive & Aesthetic Surgery, 62(10), 1238-44.
• Storrer, C. L. M., Muller, L. L., Pissaia, J. F., Andrade, C. F., Trevisani, C.R.T. ve Deliberador, T. M. (2019). Treatment of miller class ı gingival recession with using nonpe adipose tissue after birchectomy surgical technique: A case report. Case Report, Volume 2019, Article ID 104945, Web: https://www.hindawi. com/journals/crid/2019/1049453/#conflicts-of-interest adresinden 06 Ocak 2021’de alınmıştır.
• Şahin, A. (2019). Magazin haberciliğinde muhabir- haber kaynağı ilişkisi. Yayımlanma- mış yüksek lisans tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitü- sü.
• Şen, Z., Ersoy, A., Serel. S., Emiroğlu, M., Gültan, S. ve Soykan, A., (2003). Plastik ve rekonstrüktif cerrahi girişimlerinin psikiyatrik yönleri. Türk P.R.C Dergisi, 11(2),117-122.
• TDK (2020). Türk Dil Kurumu. https://sozluk.gov.tr/ adresinden 13 Kasım 2020’de alınmıştır.
• Tekin, F. (2016). Tıbbın bedene müdahalesi: Hasta bedenden sağlıklı estetik bedene. E. Tecim (Ed.). Sağlık Sosyolojisi Yazıları. İstanbul: Açılımkitap, s.77-102’deki bölüm.
• Tengilimoğlu, D. (2016). Sağlık hizmetleri pazarlaması. (4. Baskı), Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Thorne, C. H. (2016). Grabb ve smith plastik cerrahi (Çeviri Ed. Özmen S.). İstanbul: Güneş Tıp Kitabevi.
• Timurturkan, M. (2015). Tıbbi söylem, gündelik hayat ve iktidar: Şişmanlığın medya aracılığıyla tıbbileştirilmesi. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Antalya: Akdeniz Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Toraman, A. ve Erdem, R. (2016). Kavramsal açıdan tıbbileştirme. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(4), 503-510.
• Torlak, Ö. (2000). Tüketim bireysel eylemin toplumsal dönüşümü. 2. Baskı: İnkılap Yayınları.
• Uzundumlu, Ö. (2015). Bir iletişim unsuru olarak sosyal selfıe uygulamaları. Atatürk iletişim Dergisi, 8, 227- 49.
• Wray, S. ve Deery, R. (2008). The medicalization of body size and women's healthcare. Health Care for Women International, 29(3), 227-243. Web: https://www. tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/07399330701738291?needAccess=true adresinden 12 Aralık 2020’de alınmıştır.
• DSÖ (2020). World Health Organization. Erişim adresi: https://www.who.int/about/who- we-are/constitution adresinden 18 Şubat 2020’de alınmıştır.
• Wessell, L.P. (1972). Alexander Baumgarten's contribution to the development of aesthetics. The Journal of Aesthetics and Art Criticism, 30(3), 333-42.
• Yıldırım, A. (2017). #3K küçük, kalkık ve kavisli burunlarda uzmanlığımız malum, İnstagram Hesabı. Web: https://www.instagram.com/p/BdUiKLBA2a8/ adresinden 07 Ocak 2021’de alınmıştır.
• Zuckerman, D. ve Abraham, A. (2008). Teenagers and cosmetic surgery: Focus on breast augmentation and liposuction. Journal of Adolescent Health, 43, 318–324.