GÖRSEL İMGELEMİN CANLILIĞI ÖLÇEĞİ’NİN TÜRKÇEYE UYARLAMA, GEÇERLİK VE GÜVENİRLİK ÇALIŞMASI

Yıl 2021, Sayı: 87, 525 - 536, 21.09.2021

Öznur Eker Bayram Özer

Öz

Gözünüzü kapatın ve en sevdiğinizin kişinin yüzünü gözünüzün önüne getirmeye çalışın.
Görüntü ne kadar net? Yoksa karanlıktan başka hiçbir şey görmüyor musunuz?
Çoğumuz tüm insanların hayal kurabildiklerini sanırız fakat görsel canlandırma veya imgelem
düzeyinin herkeste farklılaştığı yapılan çalışmalarda ortaya çıkmıştır. Kimisi hayal
kurma esnasında zihin gözünde görsel oluşturabiliyorken kimisi bunu yapamamaktadır.
Bu farklılık üzerinde çalışmalar yapan Zeman “Aphantasia” kavramını literatüre kazandıran kişidir.
Zeman nüfusun %2-3’lük kısmının zihninde görsel imge oluşturamadığını
belirtmiştir. Zeman afantazya üzerine yaptığı çalışmasında görsel imgeleme değerlendirmesi için
Marks’ın 1973 yılında geliştirdiği Görsel İmgeleme’nin Canlılık Ölçeğini
kullanmıştır. Bu ölçeğe göre 16 puan alan kişiler tamamıyla afantazik olarak adlandırılmaktadır. Görsel
canlandırıp canlandıramadığımızı veya hangi düzeyde canlandırabildiğimizi ölçebilmek önemli bir konudur ve
bu gereksinimi karşılamak üzere gerçekleştirilen bu çalışma, Görsel İmgeleme’nin Canlılığı Ölçeği’nin Türkçeye uyarlamasını ve
geçerliğini ve güvenirliğini belirlemeyi amaçlamaktadır. 101 internet kullanıcısı üzerinde
uygulanan ölçeğin güvenirliği .899 Cronbach Alpha değeri olarak bulunmuştur. Yapılan
bu çalışmanın sonucunda Görsel İmgeleme’nin Canlılığı Ölçeği’nin Türk toplumu için
geçerli ve güvenilir olduğu belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Görsel Canlandırma, İmgeleme, Canlılık, Afantazya, Ölçek.

Kaynakça

• Burbridge, D. (1994). Galton's 100: An exploration of Francis Galton's imagery studies. The British Journal for the History of Science, 27, 443-463.
• Büyüköztürk, Ş. (2018). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı. Pegem Atıf İndeksi, 001-214.
• Çokluk, Ö., Şekercioğlu, G. ve Büyüköztürk, Ş. (2012). Sosyal bilimler için çok değişkenli istatistik: SPSS ve LISREL uygulamaları (2. baskı), Ankara: Pegem Akademi.
• Eton, D., Gilner, F. and Munz, D. (1998). The measurement of imagery vividness: A test of the reliability and validity of the Vividness of Visual Imagery Questionnaire and the Vividness of Movement Imagery Questionnaire. Journal of Mental Imagery, 22, 125-136.
• Faw, B. (2009). Conflicting intuitions may be based on differing abilities: Evidence from mental imaging research. Journal of Consciousness Studies, 16, 45-68.
• Farah, M., Levine, D., ve Calvanio, R. (1988). A case study of mental imagery deficit. Brain and Cognition, 8, 147-164.
• Galton, F. (1880). Statistics of mental imagery. Mind, 5, 301-318.
• Keogh, R., & Pearson, J. (2018). The blind mind: No sensory visual imagery in aphantasia. Cortex; a journal devoted to the study of the nervous system and behavior, 105, 53–60. https://doi.org/10.1016/j.cortex.2017.10.012
• Marks, D. F. (1973). Visual imagery differences in the recall of pictures. British journal of Psychology, 64(1), 17-24.
• McKelvie, S. (1995). The VVIQ as a psychometric test of individual differences in visual imagery vividness: A critical quantitative review and plea for direction. Journal of Mental Imagery, 19, 1-106.
• Phillips, L., Norris, S., & Macnab, J. (2010). Visualization in Mathematics, Reading and Science Education, 5, 19-34
• Presmeg, N. (2006). Research on Visualization in Learning and Teaching Mathematics. In Handbook of Research on the Psychology of Mathematics Education. Leiden, The Netherlands:Brill.doi: https://doi.org/10.1163/9789087901127_009
• Seçer, İ. (2017). SPSS ve LISREL ile pratik veri analizi. Ankara: Anı Yayıncılık.
• Zeman,A., Della Sala, S., Torrens, L., Gountouna, V., McGonigle, D., ve Logie, R. (2010). Loss of imagery phenomenology with intact visuo-spatial task performance: A case of ‘blind imagination’. Neuropsychologia, 48, 145-155.
• Zeman, A., Dewar, M. and Della Sala, S. (2015). Lives without imagery–congenital aphantasia. Cortex, 73, 378-80.