EKONOMİK KARMAŞIKLIK VE BÜYÜME: BRICS-T ÜLKELERİ ÜZERİNE KARŞILAŞTIRMALI BİR ANALİZ

Yıl 2025, Cilt: 7 Sayı: 17, 13 - 32, 01.05.2025

Rümeysa Buket Öner , Levent Kösekahyaoğlu

Öz

BRICS ülkeleri, ihraç ettiği ürünlerde sahip olduğu bilgi ve çeşitlilikten kaynaklı olarak son dönemde büyüme literatüründe önemli bir konuma sahip olmuştur. Bu durum, yükselen ekonomiler arasında yer alan BRICS ülkeleri ile Türkiye ekonomisini karşılaştırmalı incelemeyi gerektirmiştir. Bu çalışmanın amacı, BRICS ülkeleri ve Türkiye’nin 1995-2022 arası dönemde, ekonomik karmaşıklık düzeyi ile büyüme değerleri arasındaki ilişkiyi incelemektir. Çalışmada, ekonomik karmaşıklık endeksi (EKE) ve kişi başına düşen gelir (KBDG) değişkenleri kullanılarak panel veri analiz yöntemi uygulanmıştır. İlgili çalışmada; Breusch-Pagan (1980) LM testi ile yatay kesit bağımlılık durumu, Pesaran Yamagata (2008) delta testi ile homojenlik durumu ve Pesaran (2007) CADF ikinci nesil birim kök testi ile durağanlık durumu sınanmıştır. I(1) seviyede durağan seriler arasındaki eşbütünleşme durumu, Gengenbach, Urbain ve Westerlund (GUW) (2016) eşbütünleşme testi ile belirlenmiştir. Uzun dönemde eşbütünleşme katsayıları ise Ortak İlişkili Etkiler (CCE) tahmincisi ile tespit edilmiştir. Son olarak panel nedensellik ilişkisi, panel Vektör Hata Düzeltme Modeli (VECM) testi ile belirlenmiştir. Çalışmanın sonucunda; BRICS-T ülkeleri örneğinde, kısa dönemde ekonomik karmaşıklıktan büyümeye doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi olduğu; uzun dönemde ise büyümeden ekonomik karmaşıklığa doğru tek yönlü nedensellik ilişkisi olduğu görülmektedir. Sonuç olarak, Türkiye, gelecek dönemde BRICS ülkelerinin iktisadi birliğine dâhil edilirse, ekonomik olarak uyum sağlayabilecektir.

Anahtar Kelimeler

Ekonomik Büyüme , Ekonomik Karmaşıklık Endeksi , Panel Veri Analizi , BRICS Ülkeleri , Türkiye

Etik Beyan

-

Destekleyen Kurum

-

Proje Numarası

-

Teşekkür

-

Kaynakça

• Baltagi, B., H., Feng, Q. ve Kao, C., (2012), “A Lagrange Multiplier Test For Cross-Sectional Dependence in A Fixed Effects Panel Data Model”, Journal of Econometrics, 170 (1), 164-177.
• Bayar, İ., (2022), “Ekonomik Karmaşıklık İndeksi ve Ekonomik Büyüme: CIVETS Ülkelerinden Ampirik Kanıtlar”, Uluslararası İktisadi ve İdari İncelemeler Dergisi, 36, 237-251.
• Boğa, S., (2019), “Ekonomik Karmaşıklık Seviyesinin Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: Geçiş Ülkeleri İçin Bir Panel Zaman Serisi Analizi”, Akademik Hassasiyetler, 6 (12), 357-386.
• Breusch, T., S. ve Pagan, A., R., (1980), “The Lagrange Multiplier Test and Its Application to Model Specification in Econometrics”, Review of Economic Studies, 47, 239-253.
• Çeştepe, H. ve Çağlar, O., (2017), “Ürün Sofistikasyonu ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Panel Veri Analizi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, ICMEB17 Özel Sayısı, 992-1000.
• Çınar, M. (2021). Panel Veri Ekonometrisi Stata ve Eviws Uygulamalı, Bursa: Ekin Yayınevi.
• Doğan, D., (2021), Demokrasi Göstergelerinin Ekonomik Büyüme Üzerine Etkisi: BRICS-T Ülkelerinden Ampirik Bulgular, Yüksek Lisans Tezi, Tekirdağ Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Edirne.