LAW NO. 4688 ON PUBLIC OFFICIALS AND COLLECTIVE BARGAINING IN TERMS OF SOCIAL POLICY

Yıl 2024, Sayı: 25, 1299 - 1325, 19.08.2024

Cumhur Havan

https://doi.org/10.21441/sosyalguvence.1497153

Öz

Social policy emerged in response to labor issues caused by industrialization, progressively encompassing all societal segments. It adopted two primary approaches: narrow and broad. In a narrow sense, it safeguards civil servants' rights, fosters labor peace, and pursues social justice. This study focuses on "Public Servants' Unions and Collective Agreement Law No. 4688" through a narrow social policy lens. It scrutinizes the law's articles and justifications, evaluating their alignment with social policy objectives. Despite Constitutional Court rulings and global critique, restrictions on public servant union memberships in Turkey fail to meet international standards, indicating a broad scope. Collective bargaining relies on the harmony of bargaining and striking rights. However, limiting public servants' striking rights undermines collective bargaining, hindering democratic principles and impeding social justice, a right workers possess but civil servants lack. Thus, ensuring equitable treatment in labor rights remains a significant challenge.

Anahtar Kelimeler

Social Policy, Public Unionism, Law No. 4688

SOSYAL POLİTİKA AÇISINDAN 4688 SAYILI KAMU GÖREVLİLERİ VE TOPLU SÖZLEŞME KANUNU

Öz

Sanayileşmenin sebep olduğu işçi sorunlarına tepki olarak ortaya çıkan sosyal politika, zaman içinde toplumun her kesimini kapsayacak şekilde fonksiyonlar geliştirmiştir. Bu süreçte sosyal politikada dar ve geniş anlamda iki temel yaklaşımda kabul görmüştür. Çalışmamızın konusu bakımından dar anlamda sosyal politika, memurların haklarını koruyan, çalışma barışını sağlayan, sosyal adaleti amaçlayan politika alanıdır. Bu araştırmada, ‘’4688 sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları ve Toplu Sözleşme Kanunu’’ dar anlamda sosyal politika perspektifinden ele alınmıştır. Kanun madde ve gerekçeleri bu bağlamda incelenmiş, sosyal politika ile kanun hedefleri arasındaki ilişki değerlendirilmiştir. Türkiye'de, kamu görevlisi sendikalarına getirilen üyelikle ilgili kısıtlamalar, uluslararası sözleşmelerin gerekliliklerini tam olarak karşılamamaktadır. Anayasa Mahkemesi kararları ve uluslararası eleştirilere rağmen, bu yasakların kapsamı hala geniştir. Toplu pazarlık açısından ise toplu sözleşme hakkı ile grev hakkı birbirini tamamlamalıdır. Ancak, ülkemizde kamu görevlilerinin grev hakkının sınırlanması, toplu sözleşme sürecini etkisiz kılmakta ve demokratik bir hakkın kullanımını engelleyerek işçilerde var olan bu hakkın memurlarda olmaması dolayısıyla sosyal adaleti zedelemektedir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal Politika, Kamu Sendikacılığı, 4688 Sayılı Kanun

Kaynakça

• Altan, Ö. Z. (2003). Sosyal Politika, Anadolu Üniversitesi Yayın No:1477, Eskişehir: Açıköğretim Fakültesi Yayınları.
• Altan, Ö. Z. (ed.), (2007). Sosyal Politika, Eskişehir, Anadolu Üniversitesi Yayını, 1. Baskı, 3-82.
• Arıcı, K. (2006). Sosyal Politika Araçlarından Biri Olarak İş Hukuku, 1936 Tarih ve 3008 Sayılı İş yasasının 70. Yılında Ekonomik ve Sosyal Boyutlarıyla İş Yasalarımız. Sosyal Devlet ve Sosyal Politika Semineri, Ankara: Ankara Üniversitesi SBF ve Türk-İş Yayını, 77-83.
• Bülbül, O. (2009). Uluslararası Belgeler Karsısında 4688 Sayılı Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu ve Türkiye’de Kamu Görevlileri Sendikacılığı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Cindemir, H. (2017). Establishment and Organization of Public Servants Trade Unions in Turkey. Gaziantep University Journal of Social Sciences, 16(1), 99-113. https://doi.org/10.21547/jss.272973
• Çelik, A. (2010). Vesayetten siyasete Türkiye’de sendikacılık: Parti-Devlet ilişkileri (1946-1967). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Çubuk, A. (1983). Sosyal Politika ve Sosyal Güvenlik, İ.İ.B.F Yayın No:18, Ankara: Gazi Üniversitesi Yayınları.
• Demir, F. (2006). Bir Sosyal Politika aracı Olarak 70. Yılında 1936 Tarihli İş Kanunu ve Çalışma Hayatımıza Yansımaları, Sosyal Devlet ve Sosyal Politika Semineri, Ankara: Ankara Üniversitesi SBF ve Türk-İş Yayını, 84-99.
• Duyuş, E. S. (2010). Kamu Sendikaları, Türkiye’de Kamu Sendikalarının Karşılaştığı Sorunlar ve Çözüm Önerileri, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Beykent Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Erdut, Z. (2004). Liberal Ekonomi Politikaları ve Sosyal Politika. Çalışma Ve Toplum, 2(2), 11-37.
• Eren, H. (2002). Kamu Görevlileri Sendikaları Kanunu’nun Öngördüğü Memur Sendikacılığı. Erzincan Binali Yıldırım Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, VI(1-4), 105–132. https://dergipark.org.tr/tr/pub/ebyuhfd/issue/63548/969956#article_cite
• Görmüş, A. (2012). Kamuda Grevsiz Toplu Sözleşmenin ILO Normlarına Uyumu Ve Grev Hakkı Kapsamında Asgari Hizmetler Yaklaşımı. Sosyal Bilimler Metinleri, 2012(1), 1-28.
• Gülez, M. (1990). Memurlar ve Sendikalar, Ankara: İmge Yayınları
• Havan, C. (2023). Sosyal, Beşeri ve İdari Bilimler Alanında Gelişmeler–4, Kutlu (Ed). Kamuda Sendika-Siyaset İlişkisinin Sendikal Tercihe Etkisi: Bağımsız Yerel Haksen Örneği, içinde (359-387). Platunus Yayınevi. DOI:10.5281/zenodo.10017830
• Koray, M. (2007). Sosyal Politikanın Anlamı ve İşlevini Tartışmak. Çalışma Ve Toplum, 4(15), 19-56.
• Kutal, M. (2006). Sosyal Politika Araçlarından Biri Olarak İş Hukuku 1936 Tarih ve 3008 Sayılı İş yasasının 70. Yılında Ekonomik ve Sosyal Boyutlarıyla İş Yasalarımız, Sosyal Devlet ve Sosyal Politika Semineri, Ankara: Ankara Üniversitesi SBF ve Türk-İş Yayını, 100-115.
• Lordoglu, K. ve Özkaplan, N. (2005). Çalısma İktisadı, İkinci Basım, İstanbul: Der Yayınevi.
• Mahiroğulları, A., (2006). Gelişim Süreci ve Yasal Çerçevesiyle Türkiye de Memur Sendikacılığı. İktisat Fakültesi Mecmuası , 55, (1), 143-189.
• Makal, Ahmet (1999) Türkiye’de Tek Partili Dönemde Çalışma İlişkileri:1920- 1946, Ankara: İmge Yayınları.
• Özbudun, E. (2012). 1924 Anayasası, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Sayın, K. E. ve Gümüş, C. (2023). Anayasa Mahkemesi Kararlarında Kamu Görevlilerinin Grev Hakkı. Türk-Alman Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 5(2), 567-622. https://doi.org/10.59933/tauhfd.1411610
• Soysal, M. (1997). 100 Soruda Anayasanın Anlamı, İstanbul: Gerçek Yayınevi.
• Şenkal, A., Doğan, M. (2012). Sosyal Politika Ve Sosyal Haklar; Vatandaşlık Haklarının Yeniden Kavramsallaştırılması Arayışı, Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, C.9, S.17, 63-80
• Şişman, Yener, (2013). Sosyal Politika Cilt-1, Eskişehir: Açık öğretim Fakültesi Yayınları.
• Talas, C. (1992). Türkiye’nin Açıklamalı Sosyal Politika Tarihi, Ankara: Bilgi Yayınevi.
• Tokol, A., Alper, Y. (2012). Sosyal Politika, (2. Baskı), Bursa: Dora yayıncılık.
• Tuncay, C. (2007). Kamu Görevlilerinin Sendikalaşması ve Toplu Pazarlık Hakkı. Dokuz Eylül Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 9, 157–175.
• Türkoğlu, İ. (2013). Sosyal Devlet Bağlamında Türkiye'de Sosyal Yardım ve Sosyal Güvenlik. Akademik İncelemeler Dergisi, 8(3): 275-305.
• Uçkan Hekimler, B. (2023). Türkiye’de Kamu Görevlileri Sendikacılığı Paradoksu: Güçlü Sendikacılık mı, Bağımlı Sendikacılık mı? Journal of Social Policy Conferences (84), 43-57. https://doi.org/10.26650/jspc.2023.84.1288455
• Yalın, M. (2023). Osmanlı-Türk Anayasal Gelişmelerinde Sosyal Politika. Adalet Dergisi (71), 341-387. https://doi.org/10.57083/adaletdergisi.1391692
• Yorgun, S. (2013). Sosyal Politika Açısından 6356 Sayılı Sendikalar ve Toplu İş Sözleşmesi Kanunu. Çalışma Ve Toplum, 4(39), 357-380.