BENEFITTING FROM COLLECTIVE BARGAINING AGREEMENT BY PAYING SOLIDARITY DUE (A Review of the Decision of Constituonal Court Dated 30.12.2020 and No 57/83)

Yıl 2024, Sayı: 26, 1442 - 1457, 01.10.2024

Gizem Bal

https://doi.org/10.21441/sosyalguvence.1509170

Öz

Benefiting from collective agreement by paying solidarity due without being a member of a trade union parties to a collective agreement is an important problem in labour law. The main source of this problem is the crossroad of collective union freedom and negative union freedom. The regulation in the 4th paragraph of Article 39 of Act No. 6356 named “Benefiting from Collective Agreement”; “…benefiting from the collective agreement by paying solidarity dues is valid from the date of request. Requests made before the signature date shall take effect as of the signature date.” while it reads as follows, the provision “Requests before the signature date shall take effect as of the signature date.” in this article was annulled by the decision of the Constitutional Court dated 30.12.2020, numbered 2020/57, 2020/83. In this study, after briefly addressing the scope of collective bargaining agreements and the utilization of such agreements, the focus will turn to benefiting from collective bargaining agreements by paying a solidarity contribution, the Constitutional Court's decision to annul the last sentence of Article 39/4 of Law No. 6356 regarding benefiting through solidarity contribution, and some potential issues that may arise in practice concerning this matter.

Anahtar Kelimeler

Solidarity Due, Collective Bargaining Agreement Benefits

DAYANIŞMA AİDATI ÖDEYEREK TOPLU İŞ SÖZLEŞMESİNDEN YARARLANMA(ANAYASA MAHKEMESİ’NİN İPTAL KARARININ DEĞERLENDİRİLMESİ)

Öz

Toplu iş sözleşmesine taraf olan işçi sendikasının üyesi olmaksızın dayanışma aidatı ödeyerek yararlanma, iş hukukunda önemli bir sorundur. Bu sorunun ana kaynağı ise, kolektif sendika özgürlüğü ile negatif sendika özgürlüğünün kesişmesidir. 6356 sayılı Kanunu’nun “Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanma” başlıklı madde 39. fıkra 4’teki düzenleme; “…Dayanışma aidatı ödemek suretiyle toplu iş sözleşmesinden yararlanma, talep tarihinden geçerlidir. İmza tarihinden önceki talepler imza tarihi itibarıyla hüküm doğurur.” şeklinde iken bu hükümdeki “...İmza tarihinden önceki talepler imza tarihi itibarıyla hüküm doğurur.” cümlesi Anayasa Mahkemesi’nin 30.12.2020 tarih, 2020/57 E., 2020/83 K. Sayılı kararıyla iptal edilmiştir. Bu çalışmada Anayasa Mahkemesi’nin iptal kararı sonrasında dayanışma aidatına ilişkin uygulamada ortaya çıkan birtakım sorunlar incelenecektir.

Anahtar Kelimeler

DAYANIŞMA AİDATI, ANAYASA MAHKEMESİ İPTAL KARARI, YARARLANMA

Kaynakça

• Akçaylı, N. (1996). Dayanışma Aidatı. Çınar Matbaası.
• Aktay, A. N. (2015). Toplu İş Hukuku. Ankara: Gazi Kitabevi.
• Aktay, A. N., Arıcı, K. ve Senyen-Kaplan, T. E. (2013). İş Hukuku (Yenilenmiş 6. Baskı). Ankara: Gazi Kitapevi.
• Akyiğit, E. (2020). Toplu İş Hukuku (2. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Andaç, F. (1989). Dayanışma Aidatının Türk Sendikal Faaliyetleri İçindeki Yeri ve Önemi. EÜSBE Dergisi, 3, 47-58.
• Bal, G. (2024). Toplu İş Hukukunda Yetki Tespiti (1. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Baskan, E. (2021). Toplu İş Sözleşmesinin Geriye Etkisinden Yararlanma ve Konuya İlişkin Anayasa Mahkemesi’nin 30.12.2020 Tarihli İptal Kararının Değerlendirilmesi. Necmettin Erbakan Hukuk Kongresi.
• Berki, N. (1978). Dayanışma Aidatı. Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 1(4), 447- 455.
• Bosna, B. (2022). Türk Hukukunda Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanma (1. Baskı). Ankara: Yetkin Yayınevi.
• Canbolat, T. (1998). Toplu İş Sözleşmesinin Kişiler Bakımından Uygulama Alanı. Marmara Üniversitesi.
• Caniklioğlu, N. (2006). Henüz İmzalanmamış Toplu İş Sözleşmesinden Dayanışma Aidatı Ödeyerek Yararlanma Talebi Talebin Geçersizliği. Sicil İş Hukuku Dergisi, 2 122-128.
• Çelik, N. (1986). Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanma. TÜHİS Dergisi, 10(1), 3-12.
• Çelik, N., Caniklioğlu, N., Canbolat, T. ve Özkaraca, E. (2023). İş Hukuku Dersleri (36. Baskı). İstanbul: Beta Yayınları.
• Ekmekçi, Ö. (1996). Toplu İş Sözleşmesiyle Düzenleme Yetkisi. İstanbul: Banksis Yayınları.
• Ekmekçi, Ö. (2023). Anayasa Mahkemesi’nin İptal Kararından Sonra- Yeni Yargı Kararları Çerçevesinde Toplu İş Sözleşmesinden Dayanışma Aidatı Ödeyerek Yürürlük Tarihinden İtibaren Yararlanma. Sicil İş Hukuku Dergisi, 2(50), 43-73.
• Ekmekçi, Ö. ve Yiğit, E. (2023). Anayasa Mahkemesi’nin İptal Kararından Sonra- Yeni Yargı Kararları Çerçevesinde Toplu İş Sözleşmesinden Dayanışma Aidatı Ödeyerek Yürürlük Tarihinden İtibaren Yararlanma. Sicil İş Hukuku Dergisi, 2(50), 43-73.
• Ekmekçi, Ö. ve Yiğit, E. (2024). Toplu İş Hukuku Dersleri (6. Baskı). İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Elbir, N. (2021). Toplu İş Sözleşmesinden Dayanışma Aidatı Ödemek Suretiyle Yararlanma: Anayasa Mahkemesi’nin 30.12.2020 Tarihli ve 57/83 Sayılı Kararı Işığında Bir İnceleme. Terazi Hukuk Dergisi, 16(182), 1937-1947.
• Gerek, N. (2009). Dayanışma Aidatı Ödeyerek Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanma. Sicil İş Hukuku Dergisi, 16, 137-145.
• Göktaş, S. (2023). Türk Hukukunda Toplu İş Sözleşmesinin Kişi Bakımından Uygulanma Alanı (1. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Gürsel, İ. (2023). Toplu İş Sözleşmesinin Zaman Bakımından Uygulanması (1. Baskı). Ankara: Adalet Yayınevi.
• Kandemir, M. (2013). Toplu İş Sözleşmesinin Uygulama Alanı. Çalışma ve Toplum Dergisi, 4(39), 167-214.
• Karabacak, E. ve Yıldız, M. E. (2021). Dayanışma Aidatı ile Yararlanmanın Başlangıcına İlişkin Anayasa Mahkemesi Kararının Düşündürdükleri. Ankara Hacı Bayram Veli Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 15(4), 271-299.
• Karademir, A. (2023). Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanma. İstanbul: On İki Levha Yayıncılık.
• Kılıçoğlu, M. (2019). 6356 sayılı Sendikalar Toplu İş Sözleşmesi Kanunu Yorumu. Ankara: Bilge Yayınevi
• Kılıçoğlu, M. ve Tüfek, Ö. F. (2023). Toplu İş Hukukundan Doğan Davalar ve Çözüm Yolları. İstanbul: Platon Hukuk Yayınları.
• Kutal, M. (1997). Sosyal Hukuk ve Uygulaması- Dayanışma Ödentisi ile Toplu Sözleşmeden Yararlanan İşçilerle İlgili Bazı Sorunlar. İktisat ve Maliye Dergisi, 231-237.
• Mollamahmutoğlu, H., Astarlı, M. ve Baysal, U. (2019). İş Hukuku (3. Baskı). Ankara: Lykeion Yayınları.
• Oğuzman, M. K. (1984). Hukuki Yönden İşçi-İşveren İlişkileri. Fakülteler Matbaası.
• Özkaraca, E. (2014). Toplu İş Sözleşmesinin Geriye Etkisi. İstanbul: Beta Yayınları.
• Özkaraca, E. ve Koç-Özkan, D. S. (2021). Anayasa Mahkemesi’nin İptal Kararı Sonrası Geçmişe Etkili Yürürlüğe Konan Toplu İş Sözleşmelerinden Dayanışma Aidatı Ödeyerek Yararlanma. Sicil İş Hukuku Dergisi, 2(46), 11-27.
• Reisoğlu, S. (1986). 2822 Sayılı Toplu İş Sözleşmesi Grev ve Lokavt Kanunu Şerhi. Ayyıldız Matbaası.
• Sarıkaya-Bacık, Ö. (2024). Türk İş Hukukunda Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanma (1. Baskı). İstanbul: Aristo Yayınevi.
• Sevim, Ö. (2023). Türk İş Hukukunda Toplu İş Sözleşmesi Yetkisinin Düşmesi (1. Baskı). Ankara: LYKEION Yayınları.
• Soyer, P. M. (2022). Toplu İş Sözleşmesinden Dayanışma Aidatı Ödeyerek Geçmişe Dönük Yararlanma- Anayasa Mahkemesi Kararı Üzerine Düşünceler. Çalışma ve Toplum Dergisi, 1, 93-105.
• Subaşı, İ. (2009). Sendikalı Olmayan veya Taraf Sendika Üyesi Olmayan İşçilerin Toplu İş Sözleşmelerinden Yararlanması. Sicil İş Hukuku Dergisi, 14, 172-207.
• Sur, M. (2022). İş Hukuku Toplu İlişkiler. Ankara: Turhan Kitabevi.
• Sümer, H. H. (2022). İş Hukuku Uygulamaları. Ankara.
• Süzek, S. (2021). İş Hukuku (Yenilenmiş 18. Baskı). İstanbul: Beta Yayınevi.
• Şahlanan, F. (2020). Toplu İş Hukuku: Sendikalar.
• Tokkaş-Bulun, S. (2020). Toplu İş Hukukunda Yetki Tespiti (1. Baskı). Ankara: Seçkin Yayınevi.
• Tuncay, A. C. (1975). İşçi Sendikası Üyeliğinin Kazanılması ve Sona Ermesi. Fakülteler Matbaası.
• Tuncay, A. C., Savaş- Kutsal, B. ve Bozkurt- Gümrükçüoğlu, Y. (2023). Toplu İş Hukuku.
• Tunçomağ, K. (2022). İş Hukukunun Esasları. İstanbul: Beta Yayınları.
• Urhaoğlu, i. ve Köken, H. T. (2023). Şemalarla Bireysel İş Hukuku (Genişletilmiş 2. Baskı). Ankara: Adalet Yayınevi.
• Vischer, F. ve Albrecht, A. C. (2006). Der Arbeitsvertrag, Art. 356-360f OR Kommentar zum schweizerischen Zivilrecht, Obligationenrecht, Kom- mentar zur 1. Und 2. Abteilung (Art.1-529 OR), Vierte Völlig Neu Bearbeitete Auflage.
• Yamakoğlu, E. ve Arslan-Durmuş, S. (2021). Dayanışma Aidatı Ödeyerek Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanma (Anayasa Mahkemesi’nin 30.12.2020 Tarih ve 57/83 Sayılı İptal Kararı Sonrası). Legal İş Hukuku ve Sosyal Güvenlik Hukuku Dergisi, 18(70), 596-605.
• Yaman, E. (2023). Toplu İş Uyuşmazlıklarında Barışçı Çözüm Yolları. Ankara: Yetkin Yayınları.
• Yıldız, G. B. (2021). Türk Toplu İş Hukukunda Toplu İş Sözleşmesinden Yararlanma. Ankara.
• Yılmaz, İ. H. (2021). Toplu İş Sözleşmesinden Dayanışma Aidatı Ödeyerek Yararlanmanın Başlangıcı-Anayasa Mahkemesi Kararının Düşündürdükleri. Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 12(47), 375-390.
• Yılmaz-Erener, E. (2023). İşyerinin Devrinin Toplu İş Sözleşmelerine Etkisi. Ankara: Adalet Yayınevi.