Türkiye’de Vergi Esnekliği ve Kamu Kesimi Büyüklüğü İlişkisi

Yıl 2022, , 389 - 405, 31.01.2022

Gülsüm Gürler Hazman , Pınar Bengi Kaya

https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2022.01.19

Öz

Vergi gelirlerindeki oransal değişimin, vergi matrahındaki oransal değişime bölünmesi ile hesaplanan vergi esnekliği, kamu gelirlerinde otomatik istikrar sağlanmaya yardımcı olur. Türkiye’de 1990-2019 dönemi için toplam vergi gelirleri esnekliği ile kamu kesimi büyüklüğü arasındaki ilişkinin tespitini amaçladığımız çalışmada, kısa dönemde bir nedensellik tespit edilmemiş, ancak uzun dönemde kamu kesimi büyüklüğünden vergi esnekliğine doğru tek yönlü nedensellik tespit edilmiştir. Ayrıca Türkiye’de nüfus değişimi ve ekonomik büyüme kamu kesimi payını etkilemekte çünkü kamu kesimi büyüklüğüne doğru tek yönlü bir nedensellik tespit edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Vergi Esnekliği, Kamu Kesimi Büyüklüğü, Kamu Harcamaları

Destekleyen Kurum

Afyon Kocatepe Üniversitesi BAP Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

20.SOS.BIL.01

The Relationship Between Tax Elasticity and The Size of Public Sector in Turkey

Öz

Tax elasticity, calculated by dividing the proportional change in tax revenues by the proportional change in the tax base, helps to provide automatic stability in public revenues. In this study, we aimed to determine the relationship between the total tax revenue elasticity and the size of the public sector for the period 1990-2019 in Turkey, there is no causality in the short term, but one-way causality from the size of the public sector to tax elasticity was determined in the long term. Also, population change, and economic growth affect the size of the public sector because one-way causality towards the size of the public sector has been determined.

Anahtar Kelimeler

Tax Elasticity, Public Sector Size, Public Expenditures

Proje Numarası

20.SOS.BIL.01

Kaynakça

• Acar, M. (2010), “Serbest Ticaret, Ekonomik Özgürlükler ve Refah”, Ahmet Yesevi Üniversitesi, Bilig Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, 53, 1-28.
• Acheson, J. et al. (2017), “Income Tax Revenue Elasticities in Ireland: An Analytical Approach”, The Economic and Social Research Institute Research Series: Dublin, No: 59.
• Adejare, A.D. & S. S. Akande (2017), “The Impact of Personal Income Tax on Government Expenditure in Oyo State”, Journal of Account and Financial Management, 2(4), 635- 643.
• Boschi, M. & S. d’Addona (2019), “The Stability of Tax elasticities Over the Business Cycle in European Countries”, CAMA Working Paper, 44, 1-43.
• Craig, E.D. & A.J. Heins (1980), “The Effect of Tax Elasticity on Public Spending”, Public Choice, 33, 267-275.
• Debasis, P. & Y. Venkat (2018), “Assessing the Effects of Tax Elasticity on Government Spending”, International Journal of Engeering and Management Research, 8(5), 70- 76.
• Dilorenzo, T.J. (1982), “Tax Elasticity and the Growth of Local Public Expenditure”, Public Finance Quarterly, 10(3), 385-392.
• Dollery, B.E. & A.C. Worthington (1995), “State Expenditure and Fiscal Illusion in Australia: A Test of the Revenue Complexity, Revenue Elasticity and Flypaper Hypotheses”, Economic Analysis and Policy, 25(2), 125-140.
• Erden-Özsoy, C. & B.T. Tosunoğlu (2017), “GSYH'nı̇n Ötesı̇: Ekonomı̇k Gelı̇şmenı̇n Ölçümünde Alternatı̇f Metrı̇kler”, Ç.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 26(1), 285-301.
• Ertekin, Ş. (2020), “Türkiye’de Kamu Kesimindeki Büyümenin İşsizlik Üzerindeki Etkisi: 1980 Sonrası Dönem Analizi”, İzmir İktisat Dergisi, 35(1), 141-154.
• Gelir İdaresi Başkanlığı, <https://gib.gov.tr/yardim-ve-kaynaklar/istatistikler>, 15.02.2021.
• Gujarati, D.N. (1999), Temel Ekonometri, (Çev. Ü. Şenesen & G.G. Şenesen), İstanbul: Literatür Yayınları.
• Güler, A. & C. Karaca (2017), “Türkiye’de Etkin Bir Vergi Sisteminin Kurulmasına İlişkin Politika Önerileri”, içinde: Scientific Cooperation for the Future in Economics and Administrative Sciences International Conference, 6-8 September, Greece, 165-177.
• Güler, H. (2017), “Ücretlilerden Kesilen Gelir Vergisinin Türk Vergi Sistemi Üzerindeki İstikrar Etkisi”, Aksaray Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 9(4), 161-168.
• Haughton, J. (1998), “Estimasting Tax Buoyancy, Elasticity and Stability”, Eager/PSGE- Excise Project Methodological Note, 1, 1-8.
• Havranek, T. et al. (2016), “Dynamic Elasticities of Tax Revenue: Evidence From the Czech Republic”, Applied Economics, 48(60), 5866-5881.
• Hazine ve Maliye Bakanlığı Muhasebat Genel Müdürlüğü, <https://muhasebat.hmb.gov.tr/merkezi-yonetim-butce-istatistikleri>, 15.02.2021.
• Kirmanoğlu, H. (2014), Kamu Ekonomisi, İstanbul: Beta Yayınları.
• Kutbay, H. & E. Aksoy (2020), “Vergi Esnekliğinin Kamu Harcamaları Üzerindeki Etkisi: Seçili OECD Ülkeler İçin Panel Veri Analizi”, Fiscaoeconomia, 4(3), 580-594.
• Mansfield, C.Y. (1972), “Elasticity and Buoyancy of a Tax System: A Method Applied to Paraguay”, IMF Staff Paper, 19(2), 425-446.
• Misiolek, W.S. & H.W. Elder, (1988), “Tax Structure and the Size of Government: An Empirical Analysis of the Fiscal Illusion and Fiscal Stress Arguments”, Public Choice, 57, 233-245.
• OECD (N/A), <https://stats.oecd.org/Index.aspx?DataSetCode=NAAG#>, 15.02.2021.
• Patnaik, D. & V. Yaji (2018), “Assessing the Effects of Tax Elasticity on Government Spending”, International Journal of Engineering and Management Research, 8(5), 70-76.
• Sandalcı, U. & İ. Sandalcı, (2016), “Kamu Kesimi Ekonomik Büyüklüğü ve Kamu Etkinlik Düzeyi İlişkisi”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 25(1), 413-429.
• Sevüktekin, M. & M. Nargeleçekenler (2010), Ekonometrik Zaman Serileri Analizi, Nobel Yayın Dağıtım, 3. Baskı, Ankara.
• Terzi, H. (1998), “Kamu Harcamaları ve Ekonomik Kalkınma İlişkisi Üzerine Ekonometrik Bir İnceleme”, İşletme Finans Dergisi, Ocak, 67-78.
• Wolswjik, G. (2007), “Short- and Long-Run Tax Elasticities The Case of The Netherlands”, European Central Bank Working Paper Series, No: 763, 1-41.
• Yamak, N. & Y. Küçükkale (1997), “Türkiye’de Kamu Harcamaları Ekonomik Büyüme İlişkisi”, İşletme ve Finans Dergisi, 12(131), 5-14.
• Yılancı, V. vd. (2020), “Türkiye’de Kamu Harcamaları ile Vergi Gelirleri Arasındaki İlişki: Frekans Alanda Asimetrik Testinden Kanıtlar”, Sayıştay Dergisi, 31(116), 121-139.