Türkiye'de e-İmza Alanındaki Hukuki Düzenlemeler ve Bazı Kamu Kurumlarındaki e-İmza Uygulamaları

Yıl 2011, Cilt: 14 Sayı: 14, - , 01.06.2011

Mustafa Güler Uğur Ömürgönülşen

Öz

“e-dönüşüm” ve “e-Devlet”, teknolojinin getirdiği kolaylıkların kamu yönetimine taşınması ve böylece kamu hizmetlerinin sunumunda performans, kalite ve şeffaflığın arttırılması açısından çok önemli olgular olarak karşımıza çıkmaktadır. “Elektronik İmza” (e-İmza) da bu dönüşümün bir parçasıdır. Bilgisayar ve İnternet sayesinde elektronik ortamda yapılan resmi ve ticari işlemlerin artması ile birlikte, yapılan işlemlerin güvenliği ve kimlik doğrulama sorunları ortaya çıkmıştır. Bu tür sorunları çözmeye yönelik teknik ve yasal altyapının oluşturulması ve korunması amacıyla düzenlemelerin yapılması görevi de devlete düşmektedir. Türkiye'de de, dünyadaki gelişmelere paralel olarak, bu yöndeki altyapının hızla kurulup yaygınlaştırılması ihtiyacı sonucunda 2004 tarih ve 5070 sayılı “Elektronik İmza Kanunu” (EİK) çıkarılmıştır. Bu makalede, ekonomik, toplumsal ve kültürel etkileri dikkate alınarak, “e-İmza”nın Türkiye’deki teknolojik ve hukuki altyapısı ele alınmış ve iki kamu kurumundaki (Dış Ticaret Müsteşarlığı ve Sanayi ve Ticaret Bakanlığı) örnek uygulamaları incelenmiştir. Bu inceleme sonucunda, bu konudaki hukuki düzenlemeler ve örnek uygulamaların e-İmza’dan beklenen faydalara ulaşmadaki başarı derecesi hakkında genel bir yargıya varılmaya çalışılmış; bu alandaki hukuki düzenleme eksiklikleri ile incelenen kamu kurumlarındaki uygulamalar sonucu ortaya çıkan ekonomik, toplumsal, kültürel ve teknolojik sorunlar açığa çıkarılmıştır.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• AB Komisyonu (1999), AB Komisyonu 1999/93 Sayılı e-İmza Direktifi, <http://www.europa.eu.int/eur.lex>, 24.10.2007.
• Avrupa Komisyonu, <www.ec.europa.eu>, 26.02.2008.
• Ahi, M.G. (2003), Hukuki Bakımdan (Dijital) Sayısal İmza, <http://www.hukukcu.com/bilimsel/kitaplar/sayisalimza.htm>, 19.04.2006.
• Akın, B. (2002), “Bilimkurgu Romanları ve Küresel Panoptikon”, I. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, <http://www.izleniyoruz.net>, 10.09.2007.
• Anbar, A. (2004), Veri Transferi ve İşlem Güvenliğinin Sağlanmasında Kullanılan Şifreleme Yöntemleri ve Sayısal İmza, İş Güç, Endüstri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 6(2), <http://www.isgucdergi.org>, 12.08.2007.
• Arslan, M., P. Bayhan Karapınar ve S. Kılıç Akıncı (2007), e-İŞ, e-DEVLET, e-TİK, Ankara: Siyasal Kitabevi.
• Bengshir, T. ve F. Topcan (2008), “Türkiye’de e-İmza Altyapısı ve Kamu Kurumlarında Uygulamalar, Amme İdaresi Dergisi, 41(1), 95–111.
• Bilgi Güvenliği ve Kriptoloji Konferansı (2007), Uluslararası Katılımlı Bilgi Güvenliği ve Kriptoloji Konferansı, Ankara, <www.iscturkey.org/indexen.php?id=isc2007b>, 26.04.2010.
• CeBIT Bilişim Eurasia Fuarı, <www.turk.internet.com>, 02.11.2007.
• Demirel, İ. (2002), “Hukuk, Elektronik Yaşam ve Ticaretin Hizmetinde veya Siber Uzayda Hukukun Yükselişi”, DTM Dış Ticaret Dergisi, 26 (Ekim).
• DPT (2006a), e-Dönüşüm Türkiye Projesi 2003-2004 KDEP Uygulama Sonuçları ve 2005 Eylem Planı, Ankara: DPT, s. 43, <htpp://www.bilgitoplumu.gov.tr/yayin/KDEPUygulamaSonuclari_2005EylemPlani.pdf>, 22.11.2007.
• DPT (2006b), Bilgi Toplumu Strateji (2006–2010), <http://www.mevzuat.dpt.gov.tr/ypk/2006/20060728-7-1.doc>, 27.04.2010.
• DPT (2006c), Bilgi Toplumu Stratejisi Eylem Planı (2006–2010), <http://www.mevzuat.dpt.gov.tr/ypk/2006/20060728-7-2.doc>, 27.04.2010.
• DPT (2006d), Dokuzuncu Beş Yıllık Kalkınma Planı (2007–2013), Ankara: DPT.
• DTM DİR Projesi, <www.dtm.gov.tr>, 24.12.2007.
• Elektronik İmza Ulusal Koordinasyon Kurulu Hukuk Çalışma Grubu İlerleme ve Sonuç Raporu (2004), <http://bthukuku.bilgi.edu.tr/documents/e-imza_hukuk_calisma_grubu_raporu.pdf>, 06.04.2010.
• Elektronik Ticaret Koordinasyon Kurulu Hukuk Çalışma Grubu Raporu (1998), <http://www.e-ticaret.gov.tr>, 26.04.2010.
• Elektronik Ticaret Terimler Sözlüğü, <http://www.trd-online.net>, 26.02.2008.
• Erdem, P. (2005), Dahilde İşleme Rejiminde e-İmza Uygulaması, Ankara: Dış Ticaret Müsteşarlığı.
• Ermiş, K. (2006), “Sayısal İmza ve Elektronik Belge Yönetimi”, Bilgi Dünyası Dergisi, 7(1), 121–146.
• Gupta, A., Y.A. Tung ve J.R. Marsden (2004), Digital Signature: Use and Modification to Achieve Success in Next Generationla e-Business Process, Information&Management, 41, 561-575.
• Gülgör, M. (2007), Sanayi ve Ticaret Bakanlığı Tüketici ve Rekabetin Korunması Genel Müdürlüğü Projesi, Proje hakkında M. Gülgör ile 4.12.2007 tarihinde yapılan görüşme notları.
• Internet Usage Statistics: The Big Picture, <http://www.internetworldstats.com/stats.htm>, 04.02.2010.
• Kamu Sertifikasyon Merkezi, <www.kamusm.gov.tr>, 2.05.2008.
• Kets, <www.kets.com/tr>, 08.03.2008.
• Kırçova, İ. (2003), E-devlet uygulamaları ve Ekonomiye Etkileri, İstanbul: İTO.
• Kobitek, <www.kobitek.com>, 26.02.2008.
• Memoğlu, C. (2007), Dış Ticaret Müsteşarlığı Dahilde İşleme Rejimi (DİR) Otomasyon Projesi, Proje hakkında C. Memoğlu ile 20.11.2007 tarihinde yapılan görüşme notları.
• Mind2biz informatics, <www.mind2biz.com>, 26.02.2008.
• Nohutçu, A. ve D. Demirel (2005), “Dünyada e-Devlet Uygulamaları”, Türk İdare Dergisi, 477(Haziran), 35–56.
• Sağıroğlu, Ş. (2006), “İnternet ve Elektronik İmza (e-imza), Gazi Üniversitesi İnternet Etkinlikleri, <http://www.e-imza.gen.tr/templates/resimler/File/sunumlar/SerefSagıroglu/GaziDisHekim/17Nisan2006pdf>, 27.12.2007.
• Sağıroğlu, Ş. ve M. Alkan, (2005) Her Yönüyle Elektronik İmza, Ankara: Grafiker.
• Sağıroğlu, Ş., D. Kabasakal ve M. Alkan (2006), “Elektronik İmzadan Mobil Elektronik İmzaya Geçiş Sürecinde Türkiye”, 1. Ulusal Elektronik İmza Sempozyumu, 7-8 Aralık 2006, Ankara: Gazi Üniversitesi, 91-98, <http://www.ueimzas.gazi.edu.tr>, 12.10.2007.
• Ş. Sağıroğlu, D. Kabasakal ve M. Alkan (2008), “Mobil Elektronik İmza, Altyapısı ve Türkiye”, Gazi Üniversitesi Mühendislik-Mimarlık Fakültesi Dergisi, 23(1), 49-56.
• Sanayi ve Ticaret Bakanlığı, <www.sanayi.gov.tr>, 10.01.2008.
• Tansuğ, A. (2002), Dijital İmza ve Yasal Düzenleme Yaklaşımları, Türkiye Bilişim Şurası Hukuk Çalışma Grubu Raporu, 1–12 Mayıs 2002, Ankara, <http://bilimsurasi.org.tr/listeler/tbs-hukuk/Mar/att-0000/01tbs/dıjıtalımza/tansugdoc>, 15.03.2006.
• TBD Kamu-BİB Kamu Bilişim Platformu (2005), e-İmzanın Toplumsal Boyutu, VII, 26-29 Mayıs 2005, Antalya, <http://www.e-imza.gen.tr/templates/resimler/File/sunumlar/arastırmadosyaları/doc>, 06.12.2007.
• TBD-Kamu-BİB Kamu Bilişim Platformu (2007), “Bilişim Teknolojilerinin Kullanılmasının Hukuksal Boyutu”, IX, 2. Çalışma Grubu Raporu, 15 Mayıs 2007, <http://www.tbd.org.tr/webler/kamubiby/raporlarPDF/RP2-2007.pdf>, 27.04.2010.
• Tüfekçi, T. (2006), “İki Yılın Sonrasında Elektronik İmzada Neredeyiz?”, 1.Ulusal Elektrik İmza Sempozyumu, 7–8 Aralık 2006, Ankara: Gazi Üniversitesi, <http://www.ueimzas.gaziedu.tr>, 26.10.2007.
• Türkiye’de İnternet Konferansı (2006), <http://inet-tr.org.tr>, 23.03.2008.
• Uçkan, Ö. (2003), e-Devlet, e-Demokrasi ve Türkiye: Kamu Yönetiminin Yeniden Yapılanması için Strateji ve Politikalar, İstanbul: Literatür.
• Ulusal Elektronik İmza Sempozyumu (2006), 7–8 Aralık 2006, Ankara: Gazi Üniversitesi, <http://www.ueimzas.gazi.edu.tr>, 12.10.2007.
• Ulusoy, A. ve B. Karakurt (2002), “Türkiye’de e-Devlete Geçiş Zorunluluğu”, 1. Ulusal Bilgi, Ekonomi ve Yönetim Kongresi, 10–11 Mayıs 2002, İzmit: Kocaeli Üniversitesi, 131–143.
• UNCITRAL, UNECE 26 Sayılı Tavsiye Kararı, <www.uncitral.org>, 02.02.2008.
• Yeşil, S., M. Alkan ve T. Acarer (2006), “E-İmza Uygulamalarında AB ve Türkiye’de Mevcut Durum ve Öneriler, Ulusal Elektronik İmza Sempozyumu, 7-8 Aralık 2006, Ankara: Gazi Üniversitesi, 12-16, <http://www.ueimzas.gazi.edu.tr>, 12.10.2007.
• Webster, Frank vd. (eds.) (2003), The Information Society Reader, London: Routledge.