Kariyer Tercihi Probleminin Yapısal bir Modeli ve Riske Karşı Tutumlar: Olasılıklı DEMATEL Yöntemi Temelli Bütünleşik bir Yaklaşım

Yıl 2013, Cilt: 19 Sayı: 19, - , 01.06.2013

Yetkin Çınar

Öz

Bu çalışmada olasılıklı DEMATEL ve basit ağırlıklandırma yöntemlerini kullanan bütünleşik bir yaklaşımla, üniversite öğrencileri ve mezunlardan oluşan örneklem içindeki bireylerin kariyer veya çalışma alanlarını belirlemede karşılaştıkları çok kriterli karar problemi yapısal olarak modellenmiş, sonuçlar kişilerin riske karşı tutumları ile ilişkilendirilmiştir. Bunun için öncelikle kişilerin beş farklı alanda riske karşı tutumları ölçülmüş, bu alanlardan türetilen ve kariyer alternatiflerini değerlendirmede kullanılan beş faktör arasındaki ilişkisel yapı ortaya çıkarılmıştır. Faktörlerin önem dereceleri ve aralarındaki ilişkilerden hareketle, birleşik önem derecelerine ulaşılmıştır. Bu dereceler kişilerin üç temel kariyer alanı arasından tercih yapma probleminin çözümlenmesinde kullanılmıştır. Sonuçlar, kişilerin tercihleri ile risk tutumları, cinsiyet farkları ve öğrenci-mezun olma durumları arasındaki ilişkiler açısından değerlendirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• Akazawa, K., H. Tamura (2005), “Proposal of Stochastic DEMATEL and Structural Modeling of Uneasy Factors”, Transactions, 41(4), 358–365.
• Aksakal, E., M. Dağdeviren (2010), “ANP ve DEMATEL Yöntemleri ile Personel Seçimi Problemine Bütünleşik Bir Yaklaşım”, Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 25 (4): 905-913.
• Aytaç, S., N. Bayram (2001), “Üniversite gençliğinin iş ve eş seçimindeki etkin kriterlerin analitik hiyerarşi süreci (AHP) ile analizi”, İş-Güç Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 3(1).
• Chiu, Y.J., H.C. Chen, G.H. Tzeng, J.Z. Shyu (2006), “Marketing strategy based on customer behaviour for the LCD-TV”, International Journal and Decision Making, 7(2/3): 143– 165.
• Fontela, E., A. Gabus (1974), “DEMATEL, innovative methods. Report no. 2 structural analysis of the world problematique”, Battelle Geneva Research Institute, 67–69.
• Fontela, E., A. Gabus (1976), “The DEMATEL observer: Battelle Institute”, Geneva Research Center, 56-61.
• Gabus, A., E. Fontela (1972), “World problems an invitation to further thought within the framework of DEMATEL”, Switzerland Geneva: Battelle Geneva Research Centre.
• Kalaycı, Ş. (2008), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri, Asil Yayınevi, Ankara.
• Keeney, R.L., H. Raiffa (1976), Decisions with Multiple Objectives: Preferences and Value Tradeoffs, John Wiley, New York.
• Goodwin P., G. Wright (1991), Decision Analysis for Management Judgement, John Wiley and Sons Ltd., Chichester.
• Kahneman, D., A. Tversky (1979), “Prospect theory: An analysis of decision under risk”, Econometrica: Journal of the Econometric Society, 263–291.
• Pekkaya, M., N. Çolak (2013), “Üniversite Öğrencilerinin Meslek Seçimini Etkileyen Faktörlerin Önem Derecelerinin AHP İle Belirlenmesi”, International Journal of Social Science, 6 (2), 797-818.
• Saaty, L.T. (2001), The Analytic Network Process, RWS Publications, Pittsburg, USA.
• Saaty, T.L. (1980), The Analytic Hierarchy Process, McGraw-Hill, New York.
• Tamura, H., K. Akazawa (2005), “Stochastic DEMATEL for structural modeling of a complex problematique for realizing safe, secure and reliable society”, Journal of Telecommunications and Information Technology, 4, 139–146.
• Tamura, M., H. Nagata, K. Akazawa (2002), “Extraction and systems analysis of Factors that prevent safety and security by structural models”, Proceedings of the 41st SICE Annual Conference, Osaka, Japan, 1752–1759.
• Tsai W.H., W.C. Chou (2009), “Selecting management systems for sustainable development in SMEs:A novel hybrid model based on DEMATEL, ANP, and ZOGP”, Expert Systems with Applications, 36, 1444–1458.
• Tzeng, G.H., C.H. Chiang, CW. Li (2007), “Evaluating intertwined effects in e-learning programs: A novel hybrid MCDM model based on factor analysis and DEMATEL”, Expert Systems with Applications, 32(4), 1028–1044.
• Warfield, J.N. (Eds.) (1976), Societal Systems, Planning, Policy and Complexity, John Wiley and Sons, New York.
• Weber, E.U., A.R. Blais, N.E. Betz (2002), “A domain specific risk attitude scale: Measuring risk perceptions and risk behaviors”, Journal of behavioral decision making, 15(4), 263–290.
• Wu, W.W., Y.T. Lee (2007), “Developing global managers’ competencies using the fuzzy DEMATEL method”, Expert Systems with Applications, 32(2): 499–507.
• Yang, Y.P.O., H.M. Shieh, J.D. Leu, G.H. Tzeng (2008), A novel hybrid MCDM model combined with DEMATEL and ANP with applications. International Journal of Operations Research, 5(3), 160–168.