Türkiye’nin Asgari Ücret Oranı ‘Seçimi’: Nedenleri ve Olası Sonuçları

Yıl 2016, Cilt: 24 Sayı: 27, 225 - 242, 22.01.2016

Ali Özdemir Melike Dayıoğlu

Öz

Bu çalışmada gelir dağılımda adaletsizlik ve yoksulluk için önemli bir etken olma potansiyeli olan asgari ücret düzeyi seçimi Türkiye örneği üzerinde incelenmiştir. Türk hükümeti son iki seçimde gündeme gelen asgari ücret düzeyi konusunda önemli bir adım atarak bu ücreti %30 (1.000 TL’den 1.300 TL’ye) artırma kararı almıştır. Yakın geçmişe dönüp bakıldığında da asgari ücretin her yıl belli bir oranda (özellikle de 2004 ve 2008’de hızlı bir şekilde) artırılarak Türkiye’de artan ulusal gelirden gerekli payını aldığı ortaya çıkmaktadır. Planlanan artış ise son 14 yıllık artış trendinin üzerinde olacak olmasına rağmen başta Avrupa Birliği, OECD üye ülkeleri olmak üzere belli başlı ülke grupları ile Türkiye verileri karşılaştırıldığında yetersizliğin devam edeceği anlaşılmaktadır. Karşılaştırmalar Türkiye’de asgari ücretin satın alma gücü paritesi de dikkate alındığı halde üç kat daha düşük olduğunu ve bu düşük ücrete maruz kalanların ise üç kattan da daha fazla olduğunu göstermektedir. Bu nedenle, bir yandan ücret artışlarının işgücü piyasasına ters etkileri dikkate alınıp ücret farklılaştırmasına gidilmesi, diğer yandan asgari ücret üzerinden vergi ve benzeri yüklerin indirilmesi ve asgari ücretlinin yaşam düzeyini artıracak diğer kamu yardımlarının koordineli bir şekilde artırılması gereği ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

-

Türkiye’nin Asgari Ücret Oranı ‘Seçimi’: Nedenleri ve Olası Sonuçları

Öz

Bu çalışmada gelir dağılımda adaletsizlik ve yoksulluk için önemli bir etken olma potansiyeli olan asgari ücret düzeyi seçimi Türkiye örneği üzerinde incelenmiştir. Türk hükümeti son iki seçimde gündeme gelen asgari ücret düzeyi konusunda önemli bir adım atarak bu ücreti %30 (1.000 TL’den 1.300 TL’ye) artırma kararı almıştır. Yakın geçmişe dönüp bakıldığında da asgari ücretin her yıl belli bir oranda (özellikle de 2004 ve 2008’de hızlı bir şekilde) artırılarak Türkiye’de artan ulusal gelirden gerekli payını aldığı ortaya çıkmaktadır. Planlanan artış ise son 14 yıllık artış trendinin üzerinde olacak olmasına rağmen başta Avrupa Birliği, OECD üye ülkeleri olmak üzere belli başlı ülke grupları ile Türkiye verileri karşılaştırıldığında yetersizliğin devam edeceği anlaşılmaktadır. Karşılaştırmalar Türkiye’de asgari ücretin satın alma gücü paritesi de dikkate alındığı halde üç kat daha düşük olduğunu ve bu düşük ücrete maruz kalanların ise üç kattan da daha fazla olduğunu göstermektedir. Bu nedenle, bir yandan ücret artışlarının işgücü piyasasına ters etkileri dikkate alınıp ücret farklılaştırmasına gidilmesi, diğer yandan asgari ücret üzerinden vergi ve benzeri yüklerin indirilmesi ve asgari ücretlinin yaşam düzeyini artıracak diğer kamu yardımlarının koordineli bir şekilde artırılması gereği ortaya çıkmaktadır.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• ALEC (2014), “Raising the Minimum Wage: The Effects on Employment, Businesses and Consumers”, American Legislative Exchange Council, <www.alec.org>.
• Bakış, O. & M. Hisarcıklılar & A. Filiztekin (2015), “The Impact of a Minimum Wage Increase on Employment and School Enrollment: Evidence from Turkey”, <http://eaf.ku.edu.tr/sites/eaf.ku.edu.tr/files/conference_files/2015-10-16_bakis.pdf>, 02.12.2015.
• Erdoğdu, S. (Nisan 2014), “Türkiye’de Asgari Ücret Tespit Komisyonu Kararlarında İşçi ve İşveren Temsilcilerinin Yaklaşımları (1969-2013)”, “İş-Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 16(2), <http://www.isguc.org/?p=article&id=544&cilt=16&sayi=2&yil=2014>, 25.11.2015.
• Gök, M. & A.Z. Yalçın (2015), “Türkiye’de Asgari Ücretliler Üzerindeki Vergi Yükünün Diğer Yükümlü Gruplarınki ile Karşılaştırılması”, Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 13(1), Ocak, 219-255.
• OECD (2007), “Special feature: The tax treatment of minimum wages”, Taxing Wages, Paris: OECD Publishing.
• OECD (2015a), “Minimum Wages after the Crisis: Making Them Pay”, May 2015.
• OECD (2015b), OECD Employment Outlook 2015, OECD Publishing, Paris.
• Rani, U. & P. Belser & M. Oelz & S. Ranjbar (2013), “Minimum Wage Coverage and Compliance in Developing Countries”, International Review, Vol. 152, No. 3-4, 381-410.
• Yılmaz Eser, B. & H. Terzi (2006), “Türkiye ve Avrupa Birliği Ülkelerinde Asgari Ücretin Karşılaştırmalı Bir Analizi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(2), 121-137.
• Yılmaz Eser, B. & H. Terzi (2008), “Türkiye’de Asgari Ücret: Sorunlar Öneriler”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 22(1), Ocak, 129-143.