Post-Fordizm ve Kamu Yönetimine Yansımaları

Yıl 2020, Cilt: 28 Sayı: 45, 327 - 352, 30.07.2020

Uğur Sadioğlu Sencer Altay

https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2020.03.19

Öz

1970’li yıllardan sonra kamu kurumlarının çalışma düzeni Post-Fordizm’den etkilenerek yatay ve esnek iş ilişkileri kamu sektöründe güçlenmeye başlamıştır. Devletin üretici rolünün düzenleyici olarak geliştiği Post-Fordist dönüşüm, devleti yönetişim mekanizmasına uygun bir şekilde tasarlamakta, üretimin talep yönünden uzaklaştırarak sosyal devleti zayıflatmakta, arz yönlü sorunlarla ilgilenen, rekabeti ve yenilikçi kapasiteyi geliştiren bir devlet modeli ortaya çıkarmaktadır. Bu çalışmada, literatür taraması yöntemi kullanılarak, Post-Fordist üretim tarzının genel olarak iş yaşamına, kamu hizmetlerine, sosyal devlete, kalkınma politikalarına, kamu yönetiminin yapısına ve kamu istihdamına etkileri analiz edilmiştir. Sonuç olarak, yeni dönemde kamu yönetiminde makro ve mikro düzeylerde esneklik, yerelleşme, çok aktörlülük, katılımcılık ilkeleri öne çıkmıştır.

Anahtar Kelimeler

Fordizm, Post-Fordizm, Kamu Yönetimi, Reform

The Reflections of Post-Fordism on Public Administration

Öz

After 1970s, the working order of public institutions was affected by Post-Fordism therefore horizontal and flexible business relations started to strengthen in the public sector. The Post-Fordist transformation, in which the state's productive role develops as a regulator, designs the state in accordance with the governance mechanism, weakens the social welfare state by diverting production from the demand, and creates a state model that deals with supply-side problems, competition and innovative capacity. In this study, by using the literature review method, the effects of Post-Fordist production style on business life, public services, social welfare state, development policies, structure of public administration and public employment is analysed. As a result, in the new Post-Fordist era, the principles of flexibility, decentralization, multi-actorism and participation have come to the fore in public administration at macro and micromanagement levels.

Anahtar Kelimeler

Fordism, Post-Fordism, Public Administration, Reform

Kaynakça

• Alaszewski A. and Manthorpe J. (1993), ‘’Quality and the Welfare Services: A Literature Review’’. Jill, Br.j.Social Wk. 23, pp. 653-665.
• Albayrak S.O. (2015), Türkiye’de Kamu Personel Rejiminden Kopuş ve Kariyer Uzmanlık Sistemi. Doktora Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara.
• Amin A. (1994), Post-Fordism: Models, Fantasies and Phantoms of Transition. Ash Amin (Ed.), Post- Fordism A Reader (p. 1-39). Oxford: Blackwell Publishers.
• Amin A. ve Malmberg A. (1994), Competing Structural and Institutional Influences on the Geography of Production in Europe. Ash Amin (Ed.), Post- Fordism A Reader (p. 227-248). Oxford: Blackwell Publishers.
• Arın T. (2013), Kriz, Devlet, İktisat ve Sosyal Güvenlik Politikaları. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Aslan O.E. (2005), Devlet Bürokrasi Kamu Personel Rejimi. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 2.Baskı.
• Ateş H. ve Çöpoğlu M. (2015), ‘’Kamu Yönetimi ve Çalışma hayatında Esneklik’’. Bilgi Ekonomisi ve Yönetimi Dergisi, Cilt: X, Sayı: I, ss. 97-113.
• Aydınlı H.İ. (2004), ‘’Sosyo-Ekonomik Dönüşüm Süreci (Post-Fordizm) ve Sanayi Ötesi Yaklaşımlar’’. Kamu-İş, cilt: 7, Sayı: 4.
• Aytaç Ö. (2006), ‘’Memurluk Zihniyeti ve Memuriyen Toplum: Prens Sabahattin’in Görüşleri Işığında Bir Çözümleme’’. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 8, Sayı:1, ss. 1-28.
• Bayramoğlu S. (2005), ‘’Yönetişim Zihniyeti: Türkiye’de Üst Kurullar ve Siyasal İktidarın Dönüşümü’’. Aytemur, J.Ö. (İnceleyen), Akdeniz İ.İ.B.F. Dergisi (10), ss. 264-273.
• Beaud M. (2003), Kapitalizmin Tarihi. Ankara: Dost Yayınevi, 1.baskı.
• Belek İ. (1999), Post-kapitalist Paradigmalar. İstanbul: Sorun Yayınları, 2.baskı.
• Bıçkı D. ve Sobacı M.Z. (2011), ‘’Yerel Yönetimden Yerel Yönetişime: Post-Fordizm Bağlamında Yerel Yönetimleri Anlamak’’. Yönetim Bilimleri Dergisi (9: 2), ss. 215-233.
• Clarke E.S. and Gaile G.L. (1997), ‘’Local Politics in a Global Era: Thinking Locally, Acting Globally’’. The Annals of the American Academy of Political and Social Science, Vol: 551, Globalization and the Changing U. S. City (May, 1997), pp. 28-43.
• Cohen S.A. (1993), ‘’Defining and Measuring Effectiveness in Public Management’’. Public Productivity & Management Review, Vol: 17, No: 1 (Autumn, 1993), pp. 45-57.
• Demirel D. (2006), ‘’Küresel Eksende Devletin Yeni Kimliği: Etkin Devlet’’. Sayıştay Dergisi, Sayı: 60, Ocak-Mart.
• Dikmen A.A. (2015), Makine İş Kapitalizm ve İnsan. Ankara: Nota Bene Yayınları, 3.Baskı.
• Dunford M. (1995), ‘’Towards a Post-Fordist Order?’’. Review of International Political Economy, Vol: 2, No: 1 (Winter, 1995), pp. 185-196.
• Evren S. (2004). ‘’Kamu Yönetimi Temel Kanunu Tasarısı ve Kamu Personel Rejimi’’. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi, sayı: 48, ss. 351-373.
• Farazmand A. (2001). Privatization or Public Enterprise Reform?. Westport: Greenwood Press.
• Farazmand, A. (2006). “The New World Order and Global Public Administration: A Critical Essay”. Eric E. Otenyo & Nancy S. Lind (Ed.), Comparative Public Administration: The Essential Readings (p.701-728), Amsterdam: Elsevier.
• Forstater M. (1998). ‘’Flexible Full Employment: Structural Implications of Discretionary Public Sector Employment’’. Journal of Economic Issues, Vol: 32, No: 2 (Jun. 1998), pp. 557-563.
• Gertler M.S. (1988), ‘’The Limits of Flexibility: Comments on the Post-Fordist Vision of Production and Its Geography’’. Transactions of the Institute of British Geographers, Vol. 13, No. 4 (1988), pp. 419-432.
• Goodwin M. and Painter J. (1996). ‘’Local Governance, the Crises of Fordism and the Changing Geographies of Regulation’’. Transactions of the Institute of the British Geographers, Vol: 21, No: 4 (1996), pp.635-648.
• Güler B.A. (2005). Devlette Reform Yazıları. Ankara: Paragraf Yayınları, 1.Baskı.
• Güler B.A. (2005). Yeni sağ ve Devletin Değişimi: Yapısal Uyarlanma Politikaları 1980-1985. Ankara: İmge Kitabevi Yayınları, 2.baskı.
• Güney A. ve Ataay F. (2004). ‘’Yerelleşme ve Kalkınma Sorunu: Kamu Yönetimi Reformu Üzerine Değerlendirme’’. Mülkiye Dergisi, 28 (243), ss. 131-146.
• Hartley D. (2006), ‘’Excellence and Enjoyment: the Logic of a ‘Contradiction’’. British Journal of Educational Studies, vol: 54, No: 1, March 2006, pp. 3-14.
• Harvey D. (2012). Postmodernliğin Durumu. İstanbul: Metis Yayınları 6.baskı.
• Hindess B. (1990). ‘’The Post-Fordist Persuasion’’. Australian Left Review, 1(117), 1990, 32-36.
• Hirst P. ve Zeitlin J. (1989), ‘’Esnek Uzmanlaşma ve İngiliz İmalat Sektörünün Rekabetçi Başarısızlığı’’. Yıldırım Kırgöz (Çev.), Toplum ve Bilim Dergisi, Bahar 1993, ss. 115-129.
• Holloway J. (1991), ‘’The State and Everyday Struggle’’. Atilla Güney (Çev.), Praksis Dergisi, (2003) sayı: 9, ss. 411-442.
• İnsel A. (2005), Neo-liberalizm: Hegemonyanın Yeni Dili. İstanbul: Birikim Kitapları, 4.Baskı.
• Jessop B. (2005), Kapitalist Devletin Geleceği. Ankara: Epos Yayınları.
• Jessop B. (2005). Hegemonya, Post-Fordizm ve Küreselleşme Ekseninde Kapitalist Devlet. İstanbul: İletişim Yayınları, 1.Baskı.
• Jessop B. (1994). Post-Fordism and the State. Ash Amin (Ed.), Post- Fordism A Reader (p. 251-279). Oxford: Blackwell Publishers.
• Jessop B. (1991). ‘’The Welfare State in the Transition From Fordism to Post-Fordism’’. Bob Jessop (Ed.), the Politics of Flexibility: Restructuring State and İndustry in Britain, Germany and Scandinavia (p. 82-105). Cheltenham: Edward Elgar.
• Kara B. (2009), ‘’Sosyal Devletten Küresel Devlete: Türkiye’de Kamu Çalışanları ve Temel Haklar’’. Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, Cilt:14, S:1, ss. 369-386.
• Kaymak M. (2016). ‘’Hegemonya Tartışmaları Işığında İngiliz ve Amerikan Hegemonyaları: Yönlendirici Hegemonyadan Kural Koyucu Hegemonyaya’’. Hacettepe İİBF Dergisi, Cilt:34, Sayı:1, ss. 63-92.
• Kellough J.E. and Selden S.C. (2003). ‘’The Reinvention of Public Personnel Administration: An Analysis of the Diffusion of Personnel Management Reforms in the States’’. Public Administration Review, March/April 2003, Vol. 63, No. 2, pp. 165-176.
• Köroğlu Ö.T. (2010), ‘’Türkiye’de Personel Yönetiminden İnsan Kaynaklarına Geçişte Esneklik ve Memurluk Statüsü’’. Türk İdare Dergisi, Sayı: 469, Aralık, ss. 139-164.
• Kuhlmann, S. and Wollmann (2014). Introduction to Comparative Public Administration. UK: Edward Elgar.
• Kumral N. (2008), ‘’Bölgesel Rekabet Gücünü Artırmaya Yönelik Politikalar’’. Ege University Working Papers in Economics, Working Paper No: 08/02.
• Lipietz A. and Cameron A. (1997), ‘’The Post-Fordist World: Labour Relations, İnternational Hierarcy and Global Ecology’’. Review of İnternational Political Economy, Vol: 4, No: 1 (Spring, 1997), pp. 1-41.
• Lipietz A. (1994), Post-Fordism and Democracy. Ash Amin (Ed.), Post- Fordism A Reader (s. 338-357). Oxford: Blackwell Publishers.
• Mayer M. (1994), Post-Fordist City Politics. Ash Amin (Ed.), Post- Fordism A Reader (s. 316-337). Oxford: Blackwell Publishers.
• Memişoğlu D. ve Gül H. (2012). Kamu Politikalarında Yaşanan Dönüşüm ve Sağlık Alanındaki Yansımaları: Sağlıkta Dönüşüm Programı Örneği. Bekir Parlak (Ed.), Kamu Politikalarında Dönüşüm, KAYFOR 2012 Bildiriler Kitabı, TODAİE, 1.Basım.
• Ömürgönülşen U. (1997). ‘’The emergence of a new approach to the public sector: the new public management’’. Ankara Üniversitesi SBF Dergisi 52.01, pp. 517-565.
• Ömürgönülşen U. ve Sadioğlu U. (2014), Türkiye’de Yakın Dönemdeki Yönetsel Reform Çalışmalarının İl Belediyeleri Personel Yönetimi Üzerindeki Etkileri. Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Peck J. ve Tickell A. (1994), Searching for a New Institutional Fix: the After-Fordist Crisis and the Global-Local Disorder. Ash Amin (Ed.), Post- Fordism A Reader (p. 280-315). Oxford: Blackwell: Publishers.
• Riggs, F. W. (2006), “Global Perspective on Comparative and International Administration”. Eric E. Otenyo & Nancy S. Lind (Ed.), Comparative Public Administration: The Essential Readings (p.729-734), Amsterdam: Elsevier.
• Sadioğlu U. (2013), Yerelleşme Politikaları ve Türkiye Örneği. Mete Yıldız ve Mehmet Zahid Sobacı (Ed.), Kamu Politikası: Kuram ve Uygulama (s. 636-669). Ankara: Adres Yayınları, 1.Baskı.
• Saklı A. R. (2013). ‘’Fordizm’den Esnek Üretim rejimine Dönüşümün Kamu Yönetimi Üzerine Etkileri’’. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, Cilt: 12, Sayı: 44, ss. 107-131.
• Sarıtürk, M. (2009). Kamu Yönetiminde Esneklik ve Bağımsız İdari Otoriteler: Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu Örneği. Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, İzmir.
• Savran S. (2007). ‘’Yalın Üretim ve Esneklik: Taylorizmin en yüksek Aşaması’’. Devrimci Marksizm 3, ss. 131-173.
• Savran S. (2009). ‘’Keynesçilik, Fordizm,’Refah Devleti’ : Bir Efsaneye Reddiye’’. Devrimci Marksizm, Sayı: 10-11-Kış 2009/2010, ss. 86-12.
• Sayan İ.Ö. ve Küçük A. (2012), ‘’Türkiye’de Kamu Personeli İstihdamında Dönüşüm: Sağlık Bakanlığı Örneği’’. SBF Dergisi, Cilt: 67, No: 1, ss. 171-203.
• Schumpeter J.A. (2010), Kapitalizm Sosyalizm ve Demokrasi. Ankara: Alter Yayınları.
• Sönmez, S. (2016),‘’Bretton Woods, Fordizm ve Hegemonya’’. Hacettepe Üniversitesi İ.İ.B.F Dergisi, Cilt: 34, Sayı: 1, ss. 43-62.
• Steinmetz G. (1994),‘’Regulation Theory, Post-Marxism, and the New Social Movements’’. Comparative Studies in Society and History, Vol: 36, No: 1 (Jan., 1994), pp. 176-212.
• Şafak C. (2008). ‘’Taşeron (Alt İşveren) Uygulamaları ve Bir Mücadele Aracı Olarak Sendika Politikaları: Türkiye’de Cam Sektörü Örneği’’. TES-İŞ Dergisi, Mayıs, ss. 131-137.
• Tarhan A.B. ve Ezici E. (2011), ‘’Kamu Hizmetlerinin Üretiminde Yeni Kamu Yönetimi Anlayışı ve Toplam Kalite Yönetimi’’. Sosyal ve Beşeri Bilimler Dergisi, Cilt: 3, No: 2, ss. 13-21.
• Thorpe C. (2010), ‘’Participation as Post-Fordist Politics: Demos, New Labour, and Science Policy’’. Minerva (2010) 48: 389–411.
• Tiyek R. (2014), ‘’Devletin Endüstri İlişkilerindeki Rolü ve Taşeron Çalışma’’. HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, Cilt: 3, Yıl: 3, Sayı: 7, ss. 8-31.
• Topak O. (2003), ‘’Esnekliğin Ötesi: Yeni İş Kanunu Tasarısı’’. Petrol-İş Yıllıkları 2000-2003.
• Vallas S.P. (1999), ‘’Rethinking Post-Fordism: The Meaning of Workplace Flexibility’’. Sociological Theory, Vol: 17, No: 1 (Mar.,1999), pp. 68-101.
• Vidal M. (2011), ‘’Reworking Postfordism: Labor Process Versus Employment Relations’’. Sociology Compass 5/4 (2011): 273–286.
• Yıldırım M. (2010), ‘’Modernizm, postmodernizm ve kamu yönetimi’’. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, Cilt: 7, Sayı: 1, ss. 703-719.
• Yılmaz B. (2011), ‘’Bölgesel Politikaların Tarihsel Gelişimi ve Yeni Bir Model Olarak Kalkınma Ajansları’’. Yönetim ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, ss. 29-41.