İktisat Fizik Etkileşimi Bağlamında Ekonofizik ve Gelir Dağılımı

Yıl 2021, Cilt: 29 Sayı: 48, 377 - 405, 28.04.2021

Mehmet Özyiğit İsmail Mazgit

https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2021.02.18

Cited By: 1

Öz

18. yüzyıl Klasik ekonomi politiğin modern temellerinin atıldığı ve kurumsallaştığı dönem olarak kabul edilirse, özellikle 18. ve 19. yüzyıl klasik fiziğinin iktisat üzerinde önemli etkilere sahip olduğu söylenebilir. İktisat ile Fizik bilimleri arasındaki bu tarihsel etkileşim, fizik biliminin kavramsal ve matematiksel gelişmelerinden ve doğal fenomenleri tanımlama, tahminleme ve açıklama biçimlerinin iktisat tarafından içerilmesiyle gerçekleşmektedir. Bu bağlamda son yıllarda disiplinlerarası bir alan olarak ekonofizik, fizikçiler tarafından geliştirilmiş olan yasa, teori ve metotları, belirsizlik, stokastik (olasılıksal) süreçler ve doğrusal olmayan/sapmalı (nonlineer) dinamiklere sahip iktisadi sorunların incelenmesi/açıklanması amacıyla kullanılmasına dayanmaktadır. Çalışmanın amacı özellikle gelir dağılımıyla ilgili ekonofizik çalışmalarının yöntemleri ve ortaklıklarının açıklanmasıdır. Böylece Türkçe literatürdeki bu alana dair eksiklik doldurulmaya çalışılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İktisat ve Fizik Etkileşimi, Ekonofizik, Gelir Dağılımı

Econophysics and Income Distribution in the context of Economics and Physics Interaction

Öz

Suppose the 18th century is considered when the modern foundations of classical political economics were laid, and institutionalization of economics has occurred. In that case, it can be said that classical physics especially had essential effects on economics, the 18th and 19th centuries. This historical interaction between economics and the physical sciences is realized through the conceptual and mathematical developments of physics and the economics of defining, predicting, and explaining natural phenomena. In this context, as an interdisciplinary field emerged in recent years, economics is based on the use of laws, theories, and methods developed by the physicists such as uncertainty, stochastic (probabilistic) processes, and economical solutions problems with nonlinear/nonlinear dynamics. The study aims to explain the methods and partnerships of the econophysics studies primarily related to income distribution. Thus, it is attempted to fill the gap in this field in Turkish literature.

Anahtar Kelimeler

Interaction of Economics and Physics, Econophysics, Income Distribution

Kaynakça

• Afşar, K.E. (2013), “Menkul Kıymet Borsalarında Fiyat Dinamikleri: İMKB Örneği”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İzmir.
• Akyüz, Y. (1980), Sermaye Bölüşüm Büyüme, (ikinci Baskı), Ankara Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yayınları, No: 453, Ankara: Ankara Üniversitesi Basımevi.
• Aoyama, H. vd. (2000), Pareto’s Law for Income of Individuals and Debt of Bankrupt Companies, <https://arxiv.org/abs/cond-mat/0006038>, 22.11.2018.
• Arnold, C.B. (2015), Pareto Distributions, (Second Edition), Riverside CA: CRC Press Taylor & Francis Group. Bentes, R.S. (2010), “Econophysics: A New Discipline”, Science and Culture, 76, 1-13.
• Birner, J. (2002), “A conservative approach to progress in Economics, Is There Progress in Economics?”, içinde: S. Boehm & C. Gehrke & H.D. Kurz & R. Sturn (eds.), Knowledge Truth and The History of Economic Thought, Edward Elgar Publishing.
• Blaug, M. (1985), Economic Theory in Retrospect, (4. Baskı), New York: Cambridge University Press.
• Burda, Z. & J. Jukiewicz & M. Nowak (2003), “Is Econophysics a Solid Science?”, Working Paper, Institute of Physics, Jagellonian University, Krakow, arXiv:cond-mat/0301096v1, 5.11.2018.
• Carbone, A. & G. Kaniadekis & A.M. Scarfone (2007), “Where Do We Stand On Econopysics”, Physica A, 382(1), xi-xiv, Elsevier, 09.05.2018.
• Chakrabarti, B.K. vd. (2013), Econophysics of Income and Wealth Distribution, UK: Cambridge University Press.
• Chakraborti, A. vd. (2011), “Econophysics review: I. Empirical facts”, Quantitative Finance, 11(7), 991-1012.
• Clementi, F. & M. Gallegati (2005), “Pareto’s Law of Income Distribution: Evidence for Germany, the United Kingdom, and the United States”, içinde: A. Chatterjee & S. Yarlagadda & B. K. Chakrabarti (eds.), Econophysics of Wealth Distributon, Econophys-Kolkata I, Italy: Springer, 3-14.
• Cockshott, W. Vd. (2009), Classical Econophysics, London: Routledge, Taylor & Francis Group.
• Coelho, R. (2007), Applications of Statistical Physics to Problems in Economics, Trinity College Dublin, Transfer Report, April, <https://www.maths.tcd.ie/~coelhor/Transfer_Book.pdf>, 06.02.2018.
• Çakır, N. (1998), Physics and Economics, Capital Markets Board of Turkey, Publication No: 114.
• Eren, E. & H. Kırer (2017), “Eski Fizik - Eski İktisat ve Yeni Fizik - Yeni İktisat”, içinde: Ç. Boz & K. Öğüt & A. Deniz (eds.), İktisat ve Diğer Bilimler, İstanbul: İletişim Yayınları, 95-130.
• Eren, E. (2011), “Yeni İktisatta Ortak Noktalar”, içinde: E. Eren & M. Sarfati (eds.), İktisatta Yeni Yaklaşımlar, İstanbul: İletişim Yayınları, 13-46.
• Eren, E. (2018), “İktisadi Modellemede Gelişmeler: Evrim Modellenebilir Mi?”, Efil Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 1(1), 58-87.
• Ertuğrul, A. (2014), Ekonomik Teori ve Analizin Tarihi, Ankara: Efil Yayınevi.
• Fisher, I. (1925), Mathematical Investigations in the Theory of Value and Prices, New Haven: Yale University Press.
• Fujiwara, Y. (2005), “Pareto-Zipf, Gibrat’s Laws, Detailed-Balance and their Breakdown”, içinde: A. Chatterjee & S. Yarlagadda & B.K. Chakrabarti (eds.), Econophysics of Wealth Distributon, Econophys-Kolkata I, Italy: Springer, 24-33.
• Gallegati, M. vd. (2006), “Worrying Trends in Econophysics”, Physica A: Statistical Mechanics and Its Applications, 370(1), 1-6.
• Gilles, D. & D. Sornette (2008), “Econophysics: Historical Perspectives”, The Encyclopedia of Quantitative Finance, <https://arxiv.org/ftp/arxiv/papers/0802/0802.1416.pdf>, 15.03.2020.
• Goodacre, H. (2012), “Klasik Ekonomi Politik”, (çev. Ç. Dölek), içinde: F. Ben & A.S. Filho (eds.), Marksist İktisat Klavuzu, Ankara: Dipnot Yayınları, 85-95.
• Hetherington, S. (1983), “Isaac Newton’s Influence on Adam Smith’s Natural Laws in Economics”, Journal of the History of Ideas, 44(3), 497-505.
• Hollingsworth, R. & K. Müller (2008), “Transforming Socio-Economics With a New Epistemology”, Socio-Economic Review, 6(3), 395-426.
• Jenkins, P.S. (2016), “Pareto Models, Top Incomes, and Recent Trends in UK Income Inequality”, Economica, Special Issue on Inequality, 84(334), 261-289.
• Jevons, W.S. (1871), The Theory of Political Economy, Palgrave Macmillian.
• Kabakçıoğlu, A. (2007), İleri İstatistik Mekanik ve Karmaşıklık Çalıştayı Ders Notları, Marmaris Kuramsal ve Uygulamalı Fizik Araştırma Enstitüsü (ITAP), 01.07.2018.
• Kazgan, G. (2010), İktisadi Düşünce veya Politik İktisadın Evrimi, (15. Basım), İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Kırer, H. & E. Eren (2012), “Türkiye ve Almanya’nın Kişisel Gelir Dağılımına Ekonofizik Yaklaşım”, Marmara Üniversitesi İ.İ.B. Dergisi, XXXIII(2), 19-46.
• Kırer, H. (2011), “Türkiye ve Almanya’nın Kişisel Gelir Dağılımına Ekonofizik Yaklaşım”, Yıldız Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
• Koppl, R. (1992), “Price theory as physics: The Cartesian influence in Walras”, Methodos, 4(2), 17-28.
• Lux, T. (2008), “Aplications of Statistical Physics in Finance and Economics”, WP, Kiel Institute, No:145, 21.10.2018. Mandelbrot, B. (2004), The Misbehavior of Markets, NY: Basic Books.
• Mantegna, N.R. & E.H. Stanley (2000), An Introduction to Econophysics, Correlations and Complexity in Finance, UK: Cambirdge University Press.
• Marx, K. (2005), Ekonomi Politiğin Eleştirisine Katkı, Ankara: Sol Yayınları.
• Menger, C. (1871), Principles of Economics, Alabama: Ludwig Von Mises Institute.
• Mielants, E. (2007), “Tepki ve Direniş: Doğa Bilimleri ve Beşerî Bilimler,1789-1945”, (çev. Aysun Babacan), içinde: R.E. Lee & I. Wallerstein (eds.), İki Kültürü Aşmak Modern Dünya Sisteminde Fen Bilimleri ile Beşerî Bilimler Ayrılığı, İstanbul: Metis Yayınları.
• Mill, J.S. (1848), Principles of Political Economy, New York: D. Appleton and Company.
• Mirowski, P. (1984), “Physics and the Marginalist Revolution”, Cambridge Journal of Economics, 8(4), 361-379.
• Mirowski, P. (1995) More Heat Than Light, Economics as Social Physics: Physics as Nature’s Economics, Cambridge University Press, USA.
• Montroll, E.W. & M.F. Shlesinger (1983), “Maximum Entropy Formalism, Fractals, Scaling Phenomena, and 1/f Noise: A Tale of Tails”, Journal of Statistical Physics, 32, 209-230.
• Öziş, M. (2016), “Leon Walras’ta İktisat ve Mekanik İlişkisi”, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 71(4), 1241-1266.
• Pereira, E.J. De A.L. & M.F. Da Silva & H.B.B. Pereira (2017), “Econophysics: Past and Present”, Physica A, 473, 251-261.
• Prigogine, I. & I. Stengers (1998), Kaostan Düzene, İstanbul: İz Yayıncılık.
• Reed, W.J. (2003), “The Pareto Law of Income - an Explanation and an Extension”, Physica A: Statistical Mechanics and its Applications, Elsevier, 319, 469-486.
• Ribeiro, B.M. (2020), Income Distribution Dynamics of Economic Systems An Econophysical Approach, Cambridge, UK: Cambridge University Press.
• Ricardo, D. (1817/2008), Siyasal İktisadın ve Vergilendirmenin Temel İlkeleri, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Richmond, P. vd. (2005), “Econophysics of Wealth Distributions: Workshop Summaries”, içinde: A. Chatterjee & S. Yarlagadda & B.K. Chakrabarti (eds.), Econophysics of Wealth Distributon, Econophys-Kolkata I, Italy: Springer, 239-245.
• Richmond, P. vd. (2006), “A Review of Empirical Studies and Models of Income Distributions in Society”, içinde: B.K. Chakrabarti & A. Chakraborti & A. Chatterjee (eds.) Econophysics and Sociophysics, Trends and Perspectives, Weinheim: Wiley-VCH Verlag GmbH & Co.
• Richmond, P. vd. (2006), “A Review of Empirical Studies and Models of Income Distributions in Society”, içinde: B.K. Chakrabarti & A. Chakraborti & A. Chatterjee (eds.), Econophysics and Sociophysics, Trends and Perspectives, Weinheim: Wiley-VCH Verlag GmbH & Co.
• Rosser, J.B. (2008), Econophysics and Economic Complexity, <http://cob.jmu.edu/rosserjb>, 21.10.2018.
• Schinckus, C. & Ç. Akdere (2015), “Towards a New Way of Teaching Statistics in Economics: The Case for Econophysics”, Ekonomi-tek-International Economics Journal, 4(3), 89-108.
• Schinckus, C. (2010), “Is Econophysics a New Discipline? The Neopositivist Argument”, Physica A, 389, 3814-3821.
• Schinckus, C. (2011), “What Can Econophysics Contribute to Financial Economics?”, International Review of Economist, 58, 147-163.
• Sebba, G. (1953), “The Development of the Concepts of Mechanism and Model in Physical Science and Economic Thought”, The American Economic Review, 43(2), 259-268.
• Shaikh, A. (2018), “Some Universal Patterns in Income Distribution: An Econophysics Approach”, Working Paper 08/2018, Department of Economics The New School for Social Research, 06.12.2018.
• Shulz, M. (2003), Statistical Physics and Economics, Concepts, Tolls and Applications, NY.: Springer. Smith, A. (1776/2006), Milletlerin Zenginliği, İstanbul: İş Bankası Kültür Yayınları.
• Sonüstün, B. & S. Gül (2012), “Ekonofizik: Ekonomi ve Fizik İlişkisine Güncel Bir Bakış”, Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 4(1), 35-43.
• Souma, W. & N. Makoto (2005), “Empirical Study and Model of Personal Income”, içinde: A. Chatterjee & S. Yarlagadda & B.K. Chakrabarti (eds.), Econophysics of Wealth Distributon, Econophys-Kolkata I, Italy: Springer, 34-42.
• Stanley H.E. vd. (1996), “Anomalous Fluctuations in the Dynamics of Complex Systems: From DNA and Physiology to Econophysics”, Physica A, 224, 302-321.
• Stremlin, B. (2007), “Otoritenin Kuruluşu: Modern Dünyada Bilimin Yükselişi”, (çev. Aysun Babacan), içinde: R.E. Lee & I. Wallerstein (eds.), İki Kültürü Aşmak Modern Dünya Sisteminde Fen Bilimleri ile Beşerî Bilimler Ayrılığı, İstanbul: Metis Yayınları, 17-50.
• Tong, D. (2012), Statistical Physics, University of Cambridge Part II Mathematical Tripos, <http://www.damtp.cam.ac.uk/user/tong/statphys/one.pdf>, 02.07.2018.
• Ulusoy, T. (2008), “Ekonofizik ve Finans: İMKB Üzerine Görgül Bir Çalışma”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İşletme Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Doktora Tezi, Ankara.
• Walras, L. (1965[1874]), Elements of Pure Economics or The Theory of Social Wealth, (çev. William Jaffé), London: Geprge Allen and Unwin Ltd.
• Yakovenko, V.M. & C.A. Silva (2005), “Two-class Structure of Income Distribution in the USA: Exponential Bulk and Power-law Tail”, içinde: A. Chatterjee & S. Yarlagadda & B.K. Chakrabarti (eds.), Econophysics of Wealth Distributon, Econophys-Kolkata I, Italy: Springer, 15-23.
• Yakovenko, V.M. (2008), “Econophysics, Statistical Mechanics Approach to”, <https://arxiv.org/pdf/0709.3662.pdf>, 07.02.2018.
• Yegorov, Y. (2007), “Econo-Physics: A Perspective of Matching Two Science”, Evolutionary and Institutional Economics Review, 4(1), 143-170.