Vergiye Gönüllü Uyumu Etkileyen Faktörlerin Lojistik Regresyon Analizi ile Belirlenmesi

Yıl 2021, Cilt: 29 Sayı: 48, 541 - 561, 28.04.2021

Gülin Tabakan Orçun Avcı

https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2021.02.25

Cited By: 3

Öz

Devletlerin artan ihtiyaçları neticesinde vergi gelirlerini arttırabilmesinin en önemli aracı vergiye gönüllü uyumun sağlanmasıdır. Bu noktada vergiye gönüllü uyumun ölçülmesi büyük önem arz etmektedir. Söz konusu önem doğrultusunda çalışmanın amacı, mükelleflerin vergiye gönüllü uyumu üzerinde etkili olan faktörlerin belirlenmesidir. Bu amaçla çalışmada lojistik regresyon analizi kullanılmıştır. Elde edilen sonuçlara göre; referans grupları, vergi affı, vergi oranları, vicdan azabı, vergi denetimi, dini duyarlılık ve vergi bilgisi değişkenlerinin mükelleflerin vergiye gönüllü uyumu üzerinde istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi varken; vergi cezaları, vergi idaresinin etkinliği ve adaleti ile gelir değişkenlerinin ise istatistiksel olarak anlamlı bir etkisi bulunmamıştır.

Anahtar Kelimeler

Vergi, Vergiye Gönüllü Uyum, Lojistik Regresyon Analizi

Determination of Variables Affecting Voluntary Tax Compliance by Using Logistic Regression Analysis

Öz

The most important tool for states to increase tax revenues for their increasing expenditure is to maintain voluntary tax compliance. At this point, measuring voluntary tax compliance is significantly essential. In line with this importance, the purpose of the study is to determine the factors that affect taxpayers’ voluntary tax compliance. For this purpose, logistic regression analysis is used in the study. According to the results, the variables of reference groups, tax amnesty, tax rates, remorse, tax audit, religious sensitivity, and tax information have statistically significant effects on taxpayers’ voluntary tax compliance. Tax penalties, efficiency, and fairness of tax administration, and income variables do not have a statistically significant effect.

Anahtar Kelimeler

Tax, Voluntary Tax Compliance, Logistic Regression Analysis

Kaynakça

• Adimassu, N. A. & W. Jerene (2016), “Determinants of Voluntary Tax Compliance Behavior in Self Assessment System: Evidence from SNNPRS, Ethiopia”, International Journal of Science and Research, 5(12), 967-973.
• Akbulut, A. R. (2003), “Tax Compliance (Vergiye Gönüllü Uyum)”, Vergi Dünyası Dergisi, (266), 90-96.
• Aktan, C. C. & H. Çoban (2012), “Vergileme Ekonomisi ve Vergileme Psikolojisi Perspektiflerinden Vergiye Karşı Tutum ve Davranışları Belirleyen Faktörler”, “Yeni” Maliye Değişim Çağında Kamu Maliyesi: Yeni Trendler, Yeni Paradigmalar, Yeni Öğretiler, Yeni Perspektifler, Ed. C. C. Aktan & A. Kesik & D. Dileyici, Ankara: T.C. Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı, Yayın No. 2012/420, 199-223.
• Allingham, M. G. & A. Sandmo (1972), “Income Tax Evasion: A Theoretical Analysis”, Journal of Public Economics, 1, 323-338.
• Alpar, R. (2011), Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistiksel Yöntemler, 3. Baskı, Ankara: Detay Yayıncılık.
• Andreoni, J. & B. Erard & J. Feinstein (1998), “Tax Compliance”, Journal of Economic Literature, 36(2), 818-860.
• Arlı, E. (2012), “Müşterilerin Kulaktan Kulağa İletişime Bağlı Satın Alma Kararları Üzerinde Referans Gruplarının Etkisi: Deniz Turizm İşletmeciliği Üzerine Bir Araştırma”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 8(17), 155-170.
• Ashman, S. & B. Fine & S. Newman (2011), “Amnesty International? The Nature, Scale and Impact of Capital Flight from South Africa”, Journal of Southern African Studies, 37(1), 7-25.
• Benk, S. & T. Budak & B. Yüzbaşı & R. Mohdali (2016), “The Impact of Religiosity on Tax Compliance among Turkish Self-Employed Taxpayers”, Religions, 7(37), 1-10.
• Beron, K. J. & H. V. Tauchen & A. D. Witte (1988), “A Structural Equation Model for Tax Compliance and Auditing”, National Bureau of Economic Research, NBER Working Paper No. 2556.
• Büyüköztürk, Ş. (2018), Sosyal Bilimler İçin Veri Analizi El Kitabı, 24. Baskı, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
• Clotfelter, C. T. (1983), “Tax Evasion and Tax Rates: An Analysis of Individual Returns”, The Review of Economics and Statistics, 65(3), 363-373.
• Çetin Gerger, G. (2012), “Tax Amnesties and Tax Compliance in Turkey”, International Journal of Multidisciplinary Thought, 2(3), 107-113.
• Çiçek, S. & H. G. Çiçek & E. A. Şahin İpek (2019), “Vergiye Uyum Sürecinde Davranışsal Yaklaşım: Mükellef Davranışları ve Tipolojileri”, Sosyoekonomi Dergisi, 27(39), 223-244.
• Çokluk, Ö. (2010), “Lojistik Regresyon Analizi: Kavram ve Uygulama”, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi, 10(3), 1357-1407.
• Çolak, E. (2002), “Koşullu ve Sınırlandırılmış Lojistik Regresyon Yöntemlerinin Karşılaştırılması ve Bir Uygulama”, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir: Osmangazi Üniversitesi.
• Damajanti, A. & A. Karim (2017), “Effect of Tax Knowledge on Individual Taxpayers Compliance”, Economics & Business Solutions Journal, 1(1), 1-19.
• Deyganto, K. O. (2018), “Factors Influencing Taxpayers’ Voluntary Compliance Attitude with Tax System: Evidence from Gedeo Zone of Southern Ethiopia”, Universal Journal of Accounting and Finance, 6(3), 92-107.
• Djajanti, A. (2020), “Developing the Voluntary Taxpayer Compliance: The Scale of the Tax Authority’s Power, Trust and the Fairness of the Tax System”, Indonesian Journal of Business and Entrepreneurship, 6(1), 86-96.
• Dolbun, M. (2019), “Vergi Uyumu Kapsamında Kurumlar Vergisi Mükelleflerinin Davranışları”, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul: İstanbul Üniversitesi.
• Dubin, J. A. (2007), “Criminal Investigation Enforcement Activities and Taxpayer Noncompliance”, Public Finance Review, 35(4), 500-529.
• Eisenhauer, J. G. (2008), “Ethical Preferences, Risk Aversion, and Taxpayer Behaviour”, The Journal of Socio-Economics, 37(1), 45-63.
• Eiya, O. & O. J. Ilaboya & A. F. Okoye (2016), “Religiosity and Tax Compliance: Empirical Evidence from Nigeria”, Igbinedion University Journal of Accounting, 1, 27-41.
• Erdem, M. & D. Şenyüz & İ. Tatlıoğlu (2020), Kamu Maliyesi, Gözden Geçirilmiş 15. Baskı, Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım.
• Fauziati, P. & A. F. Minovia & R. Y. Muslim & R. Nasrah (2016), “The Impact of Tax Knowledge on Tax Compliance Case Study in Kota Padang, Indonesia”, Journal of Advanced Research in Business and Management Studies, 2(1), 22-30.
• Feldstein, M. (1995), “The Effect of Marginal Tax Rates on Taxable Income: A Panel Study of the 1986 Tax Reform Act”, Journal of Political Economy, 103(3), 551-572.
• Fisman, R. & S-J. Wei (2004), “Tax Rates and Tax Evasion: Evidence from “Missing Imports” in China”, Journal of Political Economy, 112(2), 471-496.
• Garcia-Valinas, M. A. & A. Macintyre & B. Torgler (2012), “Volunteering, Pro-Environmental Attitudes and Norms”, The Journal of Socio-Economics, 41(4), 455-467.
• Gelir İdaresi Başkanlığı (GİB) (2007), Mükellef Hizmetleri Temel Teknikleri Katılımcı Ders Kitabı, Ankara: Mükellef Hizmetleri Daire Başkanlığı, Yayın No: 40.
• Goldacre, M. J. & K. Taylor & T. W. Lambert (2010), “Views of Junior Doctors About Whether Their Medical School Prepared Them Well For Work: Questionnaire Surveys”, BMC Medical Eduction, 10(78), 1-9.
• Graetz, M. J. & L. L. Wilde (1985), “The Economics of Tax Compliance: Fact and Fantasy”, National Tax Journal, 38(3), 355-363.
• Grasmick, H. G. & W. J. Scott (1982), “Tax Evasion and Mechanisms of Social Control: A Comparision with Grand and Petty Theft”, Journal of Economic Psychology, 2(3), 213-230.
• Güngör Göksu, G. & K. İzgi Şahpaz (2015), “Comparison of Tax Morale of Turkish and Spanish Higher Education Students: The Samples of Sakarya University and the Universty of Zaragoza”, Procedia- Social and Behavioral Sciences, (186), 222-230.
• Gürler Hazman, G. (2009), “Vergi Bilincini Etkileyen Muhtemel Dışsal Etkenlerin Lojistik Regresyon Analizi ile Tespiti”, Akademik İncelemeler Dergisi, 4(1), 53-71.
• İpek, S. & İ. Kaynar (2009), “Vergiye Gönüllü Uyum Konusunda Çanakkale İline Yönelik Ampirik Bir Çalışma”, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 16(1), 173-190.
• İyit, N. & A. Genç (2005), “Lojistik Regresyon Analizi Yardımıyla Denekte Menopoz Evresine Geçişe İlişkin Bir Sınıflandırma Modelinin Elde Edilmesi”, Selçuk Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Fen Dergisi, (25), 19-27.
• Jackson, B. R. & P. R. Jaouen (1989), “Influencing Taxpayer Compliance through Sanction Threat or Appeals to Conscience”, Advances in Taxation, (2), 131-147.
• James, S. & C. Alley (2004), “Tax Compliance, Self-Assessment and Tax Administration”, Journal of Finance and Management in Public Services, 2(2), 27-42.
• Kirchler, E. & E. Hoelzl & I. Wahl (2008), “Enforced Versus Voluntary Tax Compliance: The “Slippery Slope” Framework”, Journal of Economic Psychology, 29(2), 210-225.
• Kirchmaier, I. & J. Prüfer & S. T. Trautmann (2018), “Religion, Moral Attitudes and Economic Behavior”, Journal of Economic Behavior and Organization, (148), 282-300.
• Kubar, Y. & G. Kıral (2019), “Lise Öğrencilerinin Şiddet Algısı Üzerine Bir Araştırma: Elazığ Merkez İlçe Örneği”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 28(2), 354-374.
• Kumluca, İ. (2003), “Vergiye Gönüllü Uyumu Etkileyen Faktörler”, Vergi Sorunları Dergisi, (180), 91-97.
• Lemoine, J. & C. Roland-Levy (2013), “Are Taxpayers, Who Pay Their Taxes, All Cooperative Citizens?”, Citizenship Teaching & Learning, 8(2), 195-213.
• Lerman, A. H. (1986), “Tax Amnesty: The Federal Perspective”, National Tax Journal, 39(3), 325-332.
• Luitel, H. S. & R. S. Sobel (2007), “The Revenue Impact of Repeated Tax Amnesties”, Public Budgeting & Finance, 27(3), 19-38.
• Mas’ud, A. & A. A. Aliyu & E-M. J. Gambo (2014), “Tax Rate and Tax Compliance in Africa”, European Journal of Accounting Auditing and Finance Research, 2(3), 22-30.
• Mikesell, J. L. & J. M. Ross (2012), “Fast Money? The Contribution of State Tax Amnesties to Public Revenue Systems”, National Tax Journal, 65(3), 529-562.
• Mohdali, R. & J. Pope (2014), “The Influence of Religiosity on Taxpayers’ Compliance Attitudes Empiricial Evidence from a Mixed-Methods Study in Malaysia”, Accounting Research Journal, 27(1), 71-91.
• Newman, W. & M. Nokhu (2018), “Evaluating the Impact of Tax Knowledge on Tax Compliance among Small Medium Enterprises in a Developing Country”, Academy of Accounting and Financial Studies Journal, 22(6), 1-14.
• Niu, Y. (2011), “Tax Audit Impact on Voluntary Compliance”, Journal of Economic and Social Measurement, 36(4), 237-251.
• Okoye, F. (2019), “The Influence of Tax Amnesty Programme on Tax Compliance in Nigeria: The Moderating Role of Political Trust”, Journal of Accounting and Taxation, 11(7), 120-129.
• Ömür, Ö. M. & U. Bellikli (2019), “Vergiye Gönüllü Uyumu Etkileyen Sosyal Faktörlerin Vergi Tahsilat Oranları ile İlişkisi: Doğu Karadeniz Bölgesindeki Seçilmiş İllerde Bir Araştırma”, Manisa Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 17(2), 241-265.
• Öz Yalama, G. & E. Gümüş (2013), “Vergi Kaçırma Eğilimini Etkileyen Faktörler: Eskişehir’den Bulgular”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 9(20), 77-97.
• Özdamar, K. (2004), Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi 1, Eskişehir: Kaan Kitabevi.
• Palil, M. R. & M. R. Akir & W. Ahmad (2013), “The Perception of Tax Payers on Tax Knowledge and Tax Education with Level of Tax Compliance: A Study the Influences of Religiosity”, ASEAN Journal of Economics, Management and Acoounting, 1(1), 118-129.
• Plumley, A. H. (2002), “The Impact of the IRS on Voluntary Tax Compliance: Preliminary Empirical Results”, National Tax Association Proceedings, 95, 355-363.
• Rajagukguk, S. M. & F. Sulistianti (2012), “Religiousity Over Law and Tax Compliance”, Prosiding Seminar Nasional, 1-6.
• Saad, N. (2014), “Tax Knowledge, Tax Complexity and Tax Compliance: Taxpayers’ View”, Procedia- Social and Behavioral Sciences, (109), 1069-1075.
• Scott, W. J. & H. G. Grasmick (1981), “Deterrence and Income Tax Cheating: Testing Interaction Hypotheses in Utilitarian Theories”, The Journal of Applied Behavioral Science, 17(3), 395-408.
• Serim, N. (2015), “Gönüllü Vergi Uyumunu Arttırmada Kamu Otoritesinin Düzenleyici Rolünün ve Mükellef Çevresinin Önemi: Sıralı Probit Model Yaklaşımı”, Afyon Kocatepe Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 17(1), 141-156.
• Sigle, M. & S. Goslinga & R. Spekle & L. van der Hel & R. Veldhuizen (2018), “Corporate Tax Compliance: Is a Change Towards Trust-Based Tax Strategies Justified?”, Journal of International Accounting, Auditing and Taxation, 32, 3-16.
• Song, Y-D & T. E. Yarbrough (1978), “Tax Ethics and Taxpayer Attitudes: A Survey”, Public Administration Review, 38(5), 442-452.
• Tekin, A. & Ö. Sökmen Gürçam (2017), “Vergi Affı Uygulamalarının Vergiye Gönüllü Uyum ile İlişkisi: Iğdır İli Üzerine Bir Araştırma”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 6(6), 116-126.
• Toraman, C. & C. Karaca (2016), “Kimya Endüstrisinde Faaliyet Gösteren Firmalar Üzerinde Mali Başarısızlık Tahmini: Borsa İstanbul’da Bir Uygulama”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, 111-127.
• Torgler, B. (2002), “Speaking to Theorists and Searching for Facts: Tax Morale and Tax Compliance in Experiments”, Journal of Economic Surveys, 16(5), 657-683.
• Torgler, B. (2004), “Cross-Culture Comparison of Tax Morale and Tax Compliance: Evidence from Costa Rica and Switzerland”, International Journal of Comparative Sociology, 45(1-2), 17-43.
• Torgler, B. & C. A. Schaltegger (2005), “Tax Amnesties and Political Participation”, Public Finance Review, 33(3), 403-431.
• Tuay, E. & İ. Güvenç (2007), Türkiye’de Mükelleflerin Vergiye Bakışı, Gelir İdaresi Başkanlığı, Mükellef Hüzmetleri Daire Başkanlığı, Yayın No: 51.
• Türkay, İ. (2019), “Vergi Bilinci/Vergi Ahlakı/Vergiye Gönüllü Uyum ve Vergiye Gönüllü Uyumu Etkileyen Faktörler”, Vergi Raporu Dergisi, (232), 161-203.
• Uyanık, A. (2019), “Vergi Bilinci ve Vergiye Gönüllü Uyumun Vergi Gelirlerine Etkilerinin Değerlendirilmesi”, Maliye Dergisi, (177), 354-386.
• Yorubulut, S. & F. Erdugan (2018), “Hastanenin Tekrar Tercih Edilebilirliğinin Lojistik Regresyon ile İncelenmesi”, Turkish Journal of Clinics and Laboratory, 9(3), 185-190.
• Yurdadoğ, V. & R. Gökbunar & B. Tunçay (2016), “Vergi Uyumunu Belirleyen Faktörlere Genel Bir Bakış”, Yönetim ve Ekonomi: Celal Bayar Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 23(3), 805-816.