The Moderating Role of Work-Family Conflict in The Effect of Perceived Social Support on Work and Life Satisfaction of Women Employees

Yıl 2023, Cilt: 31 Sayı: 58, 11 - 41, 26.10.2023

Asiye Gölpek Karababa , Mazlum Çelik

https://doi.org/10.17233/sosyoekonomi.2023.04.01

Öz

This research analyses perceived social support's moderating role on work-family life satisfaction and conflict among female employees during the pandemic (2020) in Gaziantep. Developed in industry and exports, Gaziantep has a high sector representation and employment rate. A survey was conducted in 3 companies with over 500 employees carrying out production/marketing activities in 4 different sectors to reach a sufficient sample size. The data obtained from 523 female employees were evaluated with SmartPLS programs, and the effect was observed. However, the moderator effect of the private friend dimension on both life satisfaction and job satisfaction could not be determined.

Anahtar Kelimeler

Pandemic, Women Employees, Perceived Social Support, Work-Family Life Satisfaction, Work-Family Life Conflict, Smart PLS

Kadın Çalışanlarda Algılanan Sosyal Desteğin İş ve Aileye Etkisinde İş-Aile Çatışmasının Düzenleyici Rolü

Öz

Bu araştırmanın amacı, Gaziantep’te pandemi döneminde (2020) kadın çalışanlarda algılanan sosyal desteğin, iş-aile yaşam doyumları ve iş-aile yaşam çatışması üzerindeki düzenleyici rolünü analiz etmektir. Sanayi ve ihracatta gelişmiş, Gaziantep’in sektör temsil oranı ve istihdam oranı yüksektir. Yeterli örneklem büyüklüğüne ulaşabilmek için 4 farklı sektörde üretim/pazarlama faaliyetleri yürüten 500 üzerinde çalışanı bulunan 3 firmada anket uygulanmış, 523 kadın çalışandan elde edilen veriler, SmartPLS programları ile değerlendirilmiş, kadın çalışanlarda aile desteğinin yaşam ve iş doyumu üzerinde ve arkadaş desteğinin iş doyumu üzerinde düzenleyici etkisinin olduğu görülmüştür. Ancak, özel arkadaş boyutunun hem yaşam doyumu hem de iş doyumu üzerinde düzenleyici etkisi tespit edilememiştir.

Anahtar Kelimeler

Pandemi, Kadın Çalışanlar, Algılanan Sosyal Destek, İş-Aile Yaşam Doyumu, İş-Aile Yaşam Çatışması, Smart PLS

Kaynakça

• Akbolat, M. et al. (2016), “Sağlık çalışanlarının iş yaşamında karşılaştıkları iş-aile çatışması örgütsel bağlılıklarını etkiler mi? Sakarya İli örneği”, Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 19(2), 153-169.
• Akduman, G. (2015), “Çalışan mutluluğunun işe ilişkin duyuşsal iyilik algısı ile ilişkisi ve kuşaklar arasındaki farklılıkların incelenmesi”, Doktora Tezi, İstanbul Arel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Allen, T.D. et al. (2000), “İşten aileye çatışmayla ilişkili sonuçlar: gelecekteki araştırmalar için bir inceleme ve gündem”, Sağlık Psikolojisi, 5, 278-308.
• Arslan, M. (2012), “İş-aile ve aile-iş çatışmalarının kadın çalışanların iş doyumları üzerindeki etkisi”, Birey ve Toplum, 2(3), 99-113.
• Atalay, M. (2017), “Submitted to the graduate institute of social sciences in fulfilment of the requirements for the degree of philosophy of doctorate in organizational behavior”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Yeditepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aycan, Z. et al. (2007), Hayat dengesi: İş, Aile ve hayatı dengeleme sanat (1. Baskı), İstanbul: Sistem Yayıncılık.
• Baltacı, Ö. & E. Hamarta (2013), “Üniversite öğrencilerinin sosyal kaygı, sosyal destek ve problem çözme yaklaşımları arasındaki ilişkinin incelenmesi”, Eğitim ve Bilim Dergisi, 38(167), 226-240.
• Baş, M. et al. (2019), “Akademisyenlerde iş doyumunun algılanan sosyal destekle ilişkisinin incelenmesi”, Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9, 345-375.
• Bhasin, K. (2003), Social gender “roles we are assigned”, Istanbul: Kuşak Ofset.
• Bowling, N.A. et al. (2005), “Giving and receiving social support at work: the roles of personality and reciprocity”, Journal of Vocational Behavior, 67(3), 476-489.
• Boylu, A. & G. Günay (2018), “Yaşlı bireylerde algılanan sosyal desteğin yaşam doyumu üzerine etkisi”, İnsan ve Toplum Bilimleri Araştırmaları Dergisi, 7(2), 1351-1363.
• Bozoğlan, B. (2014), “Çatışmanın yordayıcısı olarak sosyal destek ve yaşam doyumu”, Kastamonu Eğitim Dergisi, 22(1), 161-175.
• Carlson, D.S. et al. (2000), “Construction and Initial Validation of a Multidimensional Measure of Work-Family Conflict”, Journal of Vocational Behavior, 56(2), April, 249-276.
• Çavuş, S. & M. Abdildaev (2014), “Kırgızistan devlet üniversitelerinde çalışan öğretim elemanlarının iş doyumu”, TurkishJournal of Education, 3(3), 11-24.
• Çeçen, A.R. (2008), “Üniversite öğrencilerinde yaşam doyumunu yordamada bireysel bütünlük (tutarlılık) duygusu, aile bütünlük duygusu ve benlik saygısı”, Eğitimde Kuram ve Uygulama, 4(1), 19-30.
• Çevik, N. & O. Korkmaz (2014), “Türkiye’de yaşam doyumu ve iş doyumu arasındaki ilişkinin iki değişkenli sıralı probit model analizi”, Niğde Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7(1), 126-145.
• Chen, Z. & G. Powell (2012), “No pain, no gain? A resource-based model of work-to-family enrichment and conflict”, Journal of Vocational Behavior, 81(1), 89-98.
• Çivilidağ, A. (2011), “Üniversitelerdeki öğretim elemanlarının psikolojik taciz (mobbing), iş doyumu ve algılanan sosyal destek düzeyleri”, Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi. Konya.
• Clinton, M.E. et al. (2020), “Self-control during daily work activities and work-to-nonwork conflict”, Journal of Vocational Behavior, 118-April.
• Çoban, H. (2014), “İş-aile çatışması ve tükenmişlik arasındaki ilişki: Bankacılık sektöründe bir araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Denizli.
• Cohen, J. (1988), Statistical power analysis for the behavioural sciences, Mahwah, NJ: Lawrence Erlbaum.
• Deniz, M.E. (2006), “The relationships among coping with stress, life satisfaction, decision making styles and decision self-esteem: An investigation with Turkish university students”, Social Behaviour and Personality, 34(9), 1161-1170.
• Dikmen, A. (1995), “Kamu çalışanlarında iş doyumu ve yaşam doyumu”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Doğan, D. (2019), SmartPLS ile veri analizi, Ankara: Zet Yayınları.
• Dursun, S. & E. İştar (2014), “Kadın çalışanların yaşamış oldukları iş aile yaşamı çatışmasının iş ve yaşam doyumu üzerine etkisi”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 28(3), 127-137.
• Efeoğlu, İ.E. (2006), “İş-aile yaşam çatışmasının iş stresi, iş doyumu ve örgütsel bağlılık üzerindeki etkileri: İlaç sektöründe bir araştırma”, Doktora Tezi, Çukurova Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. Adana.
• Eğinli, A.T. (2009), “Çalışanlarda iş doyumu: kamu ve özel sektör çalışanlarının iş doyumuna yönelik bir araştırma”, Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 23, 35-53.
• Eker, D. et al. (2001), “Çok boyutlu algılanan sosyal destek ölçeğinin gözden geçirilmiş formunun faktör yapısı, geçerlilik ve güvenirliği”, Türk Psikiyatri Dergisi, 12(1), 17-25.
• Elbir, N. (2000), “Lise 1. sınıf öğrencilerinin sosyal destek düzeylerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ellis, A.M. et al. (2023), “Newcomer work-to-nonwork conflict to withdrawal via work-to-nonwork self-efficacy: The buffering role of family supportive supervisor behavior”, Journal of Vocational Behavior, 144, August, 103895.
• Fan, Y. & K. Potočnik (2021), “The impact of the depletion, accumulation, and investment of personal resources on work-life balance satisfaction and job retention: A longitudinal study on working mothers”, Journal of Vocational Behavior, 131, December, 103656.
• Friedman, S.D. & J.H. Greenhaus (2000), Work and family - Allies or enemies? What happens when business professionals confront life choices, New York: Oxford University Press.
• Geisser, S. (1974), “A predictive approach to the random effect model”, Biometrika, 61(1), 101-107.
• Gökaslan, S. & N. Kanad (2020), “Üçüncü basamak bir üniversite hastanesinde asistan ve uzman doktorların iş doyumu ve motivasyonunu etkileyen faktörler”, Kocatepe Tıp Dergisi, 21(1), 92-97.
• Gong, Y. et al. (2020), “Exploring the nexus between work-to-family conflict, material rewards parenting and adolescent materialism: evidence from Chinese dual-career families”, Journal of Business Ethics, 176(3), 593-607.
• Gong, Y. et al. (2023), “The relationship between work-to-family conflict and conspicuous consumption: an identity theory perspective”, Psychol.Res.Behav.Manag., 16, 39-56.
• Grandey, A. et al. (2005), “A longitudinal and multi-source test of the work-family conflict and job satisfaction relationship”, Journal of Occupational and Organizational Psychology, 78, 305-323.
• Greenhaus, J.H. & N.J. Beutell (1985), “Sources of Conflict Between Work and Family Roles”, Academy of Management Review, 10(1), 76-88.
• Güngör, A (1996), “Üniversite öğrencilerinde sosyal destek, negatif yaşam olayları, öfkenin ifade ediliş biçimi ile kendini suçlamanın fiziksel sağlık ve sosyal uyumla olan ilişkilerinin incelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Güngör, A (1996), “Üniversite öğrencilerinde sosyal destek, negatif yaşam olayları, öfkenin ifade ediliş biçimi ile kendini suçlamanın fiziksel sağlık ve sosyal uyumla olan ilişkilerinin incelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
• Gutek, B.A. et al. (1991), “Rational versus gender role explanations for work-family conflict”, Journal of Applied Psychology, 76(4), 560-568.
• Hagqvist, E. et al. (2017), “Work-family conflict and well-being across Europe: The role of gender context”, Social Indicators Research, 132(2), 785-797.
• Hair, J.F. et al. (2017), A primer on partial least square sstructural equation modeling (PLS-SEM) (2nd ed.), Los Angeles: Sage Publications.
• Hair, J.F. et al. (2019), “When to use and how to report the results of PLS-SEM”, European Business Review, 31(1), 2-24.
• Henseler, J. et al. (2016), “Using PLS path modeling in new technology: Updated guidelines”, Industrial Management & Data Systems, 116(1), 2-20.
• Higgins, C. et al. (1994), “Impact of life-cycle stage and gender on the ability to balance work and family responsibilities”, Family Relations, 43(2), 144-150.
• Hochschild, A. & A. Machung (2003), The second shift, New York: Penguin.
• Huang, Y. et al. (2023), “Spillover and crossover from work overload to spouse-rated work-to-family conflict: the moderating role of cross-role trait consistency”, Fundamental Research, <https://doi.org/10.1016/j.fmre.2023.02.027>, 09.04.2023.
• Hwang, I. & J. Kuo (2006), “Effects of job satisfaction and perceived alternative employment opportunities on turnover intention - an examination of public sector organizations”, Journal of American Academy of Business, 8(2), 254-259.
• Irak, D.U. et al. (2020), “Emotional support makes the difference: Work-family conflict and employment related guilt among employed mothers”, Sex Roles, 82(1), 53-65.
• İslamoğlu, E. & S. Yıldırımalp (2014), “Yolcu hizmetleri memurluğu yapan kadınların çalışma hayatında karşılaştıkları sorunlar”, HAK-İŞ Uluslararası Emek ve Toplum Dergisi, 3(6), 150-177.
• Kaçan, S. et al. (2016), “Yaşlı bireylerin algılanan sosyal destek sistemleri ve sağlıklı yaşam biçimi davranışlarını etkileyen faktörler”, Yaşlı Sorunları Araştırma Dergisi, 9(Haziran), 1-12.
• Kanbur, E. & A. Erol (2017), “Havacılık çalışanlarının yaşam doyumunun demografik değişkenler açısından değerlendirilmesi”, Sosyal Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 17(34), 50-64.
• Karaca, A. & N. Dede (2017), “Kamu kurumlarındaki kadın çalışanların iş-aile çatışma düzeyleri ile yaşam doyumları arasındaki ilişki: Tunceli örneği”, Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 150-158.
• Karatepe, O. (2010), “The effect of positive and negative work‐family interaction on exhaustion: Does work social support make a difference”, International Journal Contemporary Hospital Management, 22(6), 836-856.
• Karatepe, O.M. & M. Tekinkuş (2006), “The effects of work-family conflict, emotional exhaustion, and ıntrinsic motivation on job outcomes of front line employees”, International Journal of Bank Marketing, 24(3), 173- 193.
• Kılıç, C. et al. (2008), “Adana İli’ndeki özel sağlık merkezlerinde çalışan personelin iş-aile yaşam çatışmasının örgütsel bağlılık, iş doyumu ve iş stresine etkisi üzerine bir araştırma”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 17(2), 241-254.
• Kılıç, R. & S. Sakallı (2013), “Örgütlerde stres kaynaklarının çalışanların iş-aile çatışması üzerine etkisi”, Uşak Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 6(3), 208-237.
• Kimberly, A.F. et al. (2022), “When does work-family conflict occur?”, Journal of Vocational Behavior, 136(August), 103727.
• Kolbaşı, E. & Z. Bağcı (2019), “İş doyumu ve yaşam doyumu ilişkisi: Bir kamu kurumu üzerinde analitik bir araştırma”, Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 7(4), 19-123.
• Kossek, E.E. & C. Ozeki (1998), “Work-family conflict, policies, and the job-life satisfaction relationship: a review and directions for organizational behavior/ human resources research”, Journal of Applied Psychology, 83, 139-149.
• Kurt, E. (2013), “Algılanan sosyal destek ve iş performansı üzerinde işe bağlılığın aracı etkisi: Turizm işletmelerinde bir araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Lambert, Z. & S. Wang (2022), “Do work-family initiatives improve employee mental health? Longitudinal evidence from a nationally representative cohort”, Journal of Affective Disorders, 297(15- January), 407-414.
• Latan, H. & I. Ghozali (2015), Partial least squares: Concepts, techniques and application using program SmartPLS 3.0. (2nd ed.), Semarang: Diponegoro University Press.
• Li, L.Z. & S. Wang (2022), “Do work-family initiatives improve employee mental health? Longitudinal evidence from a nationally representative cohort”, Journal of Affective Disorders, 297(15), 407-414.
• Lin, W. et al. (2020), “Work stress, family stress, and suicide ideation: A cross-sectional survey among working women in Shenzhen, China”, Journal of Affective Disorders, 277, 747-754.
• Lindorff, M. (2001), “Are they lonely at the top? Social relationships and social support among Australian managers”, Work & Stress, 15(3), 274-282.
• Molina, J.A. (2021), “The work-family conflict: evidence from the recent decade and lines of future research”, Journal Fam Econ, 42(1), 4-10.
• Moustaq, K.K. et al. (2023), “The association between work-life imbalance, employees' unhappiness, work's impact on family, and family impacts on work among nurses: A Cross-sectional Study”, Informatics in Medicine Unlocked, 38, 101226.
• Netemeyer, R.G. et al. (2018), “Conflicts in the work-family interface: links to job stress, customer service employee performance, and customer purchase intent”, Journal Market, 69(2), 30-143.
• Ollo-López, A. & S. Goñi-Legaz (2017), “Differences in work-family conflict: Which individual and national factors explain them?”, The International Journal of Human Resource Management, 28(3), 499-525.
• Ortiz-Bonnin, S. et al. (2023), “Work-life balance satisfaction in crisis times: from luxury to necessity - The role of organization’s responses during COVID-19 lockdown”, Personnel Review, 52(4), 1033-1050.
• Özdevecioğlu, M. & N. Doruk (2009), “Organizasyonlarda iş - aile ve aile - iş çatışmalarının çalışanların iş ve yaşam tatminleri üzerindeki etkisi”, Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 33, 69-99.
• Özen, S. & T. Uzun (2005), “İşyerinde çalışanın yaşadığı çatışmanın azaltılmasında örgütün ve ailenin rolü: Polis memurlarına yönelik bir uygulama”, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(3), 128-147.
• Özer, M. & Ö.Ö. Karabulut (2003), “Yaşlılarda yaşam doyumu”, Geriatri, 6(2), 72-74.
• Polat, Ş. et al. (2018), “Bir üniversite hastanesindeki hemşirelerde iş-aile çatışması ile örgütsel sessizlik ve sosyal destek algısı arasındaki ilişkiler”, Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 9(3), 195-204.
• Polatçı, S. et al. (2014), “Farklı bir bakış açısından iş ve yaşam doyumu algılanan örgütsel destek ve örgütsel bağlılığın etkiler”, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 267-287.
• Popoola, O. & O. Fagbola (2023), “Work motivation, job satisfaction, work-family balance, and job commitment of library personnel in Universities in North-Central Nigeria”, The Journal of Academic Librarianship, 49(4), July, 102741.
• Revicki, D.A. et al. (1991), “Reliability and validity of the work-related strain inventory among health professionals”, Behavioral Medicine, 17(3), 111-120.
• Rose, J. (2017), “Never enough hours in the day: Employed mothers’ perceptions of time pressure”, Australian Journal of Social Issues, 52, 116-130.
• Şahin, E.M. & T. Altınel (2010), “Edirne’de yaşayan kadınların algıladıkları sosyal destek ve etkileyen faktörler”, Türkiye Klinikleri, 30(3), 864-870.
• Şirin, S. & İ. Yücel (2020), “Meslektaş desteği ile ağır iş yükü ilişkisinde iş-aile çatışmasının aracılık rolü”, Atatürk Üniversitesi, İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 34(1), 241-256.
• Ter Hoeven, C.L. & W. Van Zoonen (2015), “Flexible work designs and employee well-being: Examining the effects of resources and demands”, New Technology, Work and Employment, 30, 237-255.
• Tongshuang, Y. et al. (2022), “Age moderates the effect of work-family conflict on life satisfaction among Chinese female employees: A propensity score matching method”, Personality and Individual Differences, 185(February), 111279.
• Triestman, D. (2004), “Work-family conflict and life satisfaction in female graduate students: testing mediating and moderating hypotheses”, <https://drum.lib.umd.edu/handle/1903/1702?show=full>, 09.04.2023.
• Tu, Y.T. et al. (2020), “Work-family conflict and salespeople deviant behavior: the mediating role of job stress”, Heliyon, 8(10), e10881.
• Tüfekçi, N. & Ö.K. Tüfekçi (2006), “Bankacılık sektöründe farklı olma bütünlüğünün ve müşteri sadakatinin yarattığı değer: Isparta ilinde bir uygulama”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(4), 170-183.
• Turgut, E. (2010), “İş doyumu ve yaşam doyumu ilişkisi ve İstanbuldaki devlet üniversite hastanelerinde çalışan ameliyathane hemşirelerine yönelik bir araştırma”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. İstanbul.
• Tüzün, Z. (1997), “Life events, depression, social support systems, reasons for living and suicide probability amon güniversty students”, Yüksek Lisans Tezi, Psikoloji Bölümü, ODTÜ.
• Uygur, S.S. (2018), Yaşam doyumunun yordanmasında kendini açma ve sosyal desteğin rolü”, Ulusal Eğitim Akademisi Dergisi, 2(1), 16-33.
• Wong, K. & K. Kwong (2013), “Least squares structural equation modeling (PLS-SEM) Techniques Using SmartPLS”, Marketing Bulletin, 24, 1-32.
• Xiao, J. et al. (2023), “The impact of work-family conflict on product preferences: The role of self-control”, Research Article, 9(8), E18347, August.
• Yaşar, M. et al. (2014), “Afyonkarahisar İli’nde zorunlu ikamet eden sığınmacı kadınların sosyal destek algılarının incelenmesi”, Sosyal Politika Çalışmaları Dergisi, 14(33), 9-27.
• Zhao, X. & K. Namasivayam (2012), “The relationship of chronic regulatory focus to work-family conflict and job satisfaction”, International Journal of Hospitality Management, 31(2), 458-467.
• Zın, R. (2006), “The relationships between family and career-related factors and organizational commitment: A Malaysian case”, The Business Review, 5(2), 117-121.