Mehmet Rauf’un İhtizar Adlı Hikâye Kitabındaki Servet-i Fünûn Dönemi Temaları

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 3, 1430 - 1446, 28.12.2025

Cansu Oral , Mahir Karacar

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1775952

Öz

Mehmet Rauf, Servet-i Fünûn topluluğunun Halit Ziya’dan sonraki ikinci büyük yazarı olarak kabul edilir. Varlıklı bir aileye mensup olmayan yazar, askerlik görevinden atıldıktan sonra ömrünün sonuna kadar yazdıklarıyla geçimini sağlamaya çalışır. Bu süre zarfında zor günler geçiren yazarın inişli-çıkışlı, bohem bir hayatı olur. Gerek sürmüş olduğu yaşam tarzı gerekse dönemin siyasi, sosyal ve kültürel ortamı yazarın edebî anlayışının oluşmasında etkili olur. Rauf, mensup olduğu Servet-i Fünûn topluluğunun edebî anlayışını başarılı bir şekilde sürdürür. Romanlarında ve hikâyelerinde bu neslin rağbet gösterdiği temaları işler ve edebî üslubu devam ettirir. İncelenen İhtizar adlı hikâye kitabında da yazar, dönemin baskın temalarını ön plana çıkarır. Dolayısıyla “hayal-hakikat çatışması”, “hüzün”, “melankoli”, “intihar”, “kaçış”, “aşk” ve “evlilik” temalarının yoğun olarak işlendiği bu eser, Servet-i Fünûn topluluğunun edebî anlayışının bir örneği olarak değerlendirilebilir. Bu çalışmada, Mehmet Rauf’un İhtizar adlı hikâye kitabı tematik olarak incelenmiştir. Çalışma sonunda yazarın, hikâyelerinde özellikle Servet-i Fünûn döneminin baskın temalarını işlediği tespit edilmiştir. Mehmet Rauf’un bu tutumunda hem dönemin edebiyat anlayışının hem de mizacının etkili olduğu kanaatine varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Rauf , Servet-i Fünûn , hikâye , İhtizar , hayal-hakikat , melankoli , aşk , tema

Themes of the Servet-i Fünûn Period in Mehmet Rauf’s Shorts Story Collection Titled İhtizar

Öz

Mehmet Rauf Mehmet Rauf is regarded as the second most important author of the Servet-i Fünûn literary group after Halit Ziya. Not belonging to a wealthy family, the author tried to earn his living through his writings for the rest of his life after being dismissed from military service. During this period, the author went through difficult times and led a turbulent, bohemian life. Both the lifestyle he led and the political, social, and cultural milieu of the period played an influential role in the formation of his literary understanding. Mehmet Rauf successfully preserved the literary understanding of the Servet-i Fünûn group of which he was a member. In his novels and short stories, he engages with the themes valued by this generation and maintains its characteristic literary style. In the short story collection İhtizar analyzed in this study, the author likewise foregrounds the dominant thematic concerns of the period. Accordingly, this work—within which the themes of “the conflict between imagination and reality,” “sorrow,” “melancholy,” “suicide,” “escape,” “love,” and “marriage” are treated with particular intensity—may be considered a representative example of the literary orientation of the Servet-i Fünûn movement. This study undertakes a thematic analysis of Mehmet Rauf’s short story collection İhtizar. At the end of the study, it was identified that the author particularly addressed the dominant themes of the Servet-i Fünûn period in his stories. It has been concluded that this stance is shaped by both the dominant literary understanding of the period and the author’s own temperament.

Anahtar Kelimeler

Mehmet Rauf , Servet-i Fünûn , short story , İhtizar , dream-reality , melancholy , love , theme

Kaynakça

• Akyüz, Kenan (1995). Modern Türk Edebiyatının Ana Çizgileri 1860-1923. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
• Enginün, İnci (2010). Yeni Türk Edebiyatı Tanzimat’tan Cumhuriyet’e (1839-1923). İstanbul: Dergâh Yayınları. Kaplan, Mehmet (2017). Tevfik Fikret Devir, Şahsiyet, Eser. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Korkmaz, Ramazan (2009). “Servet-i Fünûn Edebiyatı”. Yeni Türk Edebiyatı El Kitabı 1839-2000. (Ed. Ramazan Korkmaz). Ankara: Grafiker Yayınları.
• Mehmet Rauf (2020). İhtizar. (Uyarlayan Seval Şahin). İstanbul: Can Yayınları.
• Okay, M. Orhan (2018). Batılılaşma Devri Türk Edebiyatı. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Özbalcı, Mustafa (2006). “Mehmet Rauf”. Servet-i Fünûn Edebiyatı. (Kord. İsmail Parlatır). Ankara: Akçağ Yayınları.
• Özlük, Nuran (2015). “Mehmet Rauf”. Servet-i Fünûn Edebiyatı (Şiir-Roman). (Ed. Özcan Bayrak). İstanbul: Kesit Yayınları.
• Tarım, Rahim (2000). Mehmet Rauf’un Hayatı ve Hikâyeleri Üzerine Bir Araştırma. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Törenek, Mehmet (1999). Roman ve Hikâyeleriyle Mehmet Rauf. İstanbul: Kitabevi.
• Tuncer, Hüseyin (1992). Arayışlar Devri Türk Edebiyatı II Servet-i Fünûn Edebiyatı. İzmir: Akademi Kitabevi.