Beyşehir Ağızlarında Bir Şimdiki Zaman

Yıl 2019, Cilt: 4 Sayı: 2, 566 - 573, 30.12.2019

Fatma Gülşah Ekizoğlu , Ali Akar

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.621803

Cited By: 1

Öz

    Şimdiki zaman, eylemin gösterdiği oluş
ve kılışın içinde bulunulan zamanda gerçekleştiğini bildirir. Harezm
Türkçesinden itibaren görülen şimdiki zaman çekimi, Türkçenin tarihî ve çağdaş
lehçelerinde çeşitli şekillerde karşımıza çıkar. Bugüne dek Türkçede kullanılan
şimdiki zaman ekleriyle ilgili pek çok çalışma yapılmıştır.

            Konya
ilinin Beyşehir ilçesinde Türkiye Türkçesi yazı dilinde kullanılan {-(X)yor} şimdiki zaman ekinin yanı sıra
Damlapınar, Doğanbey ve Üçpınar mahallelerinde tespit edilen {-(X)vIr(I)} şeklinde yapılan şimdiki
zaman çekimi de kullanılmaktadır. Damlapınar ve Doğanbey mahallelerinde ön ve
art sıradan ünlü bulunduran kelimelerde düzenli olarak {-(X)vir(i)} biçimindeyken Üçpınar mahallesinde ön sıradan ünlü
bulunduran kelimelerde {-(x)vir(i)}
art sıradan ünlü bulunduran kelimelerde {-(x)vır(ı)}
biçimindedir. Bu kullanım şimdiki zaman çekiminin -(i)ver- tezlik fiiliyle yapıldığını düşündürmektedir.

            -(i)ver- tezlik fiili şimdiki zaman eki olarak
kullanılabilir mi? ver- fiili nasıl
bir fiildir? Beyşehir ağızlarında görülen bu çekim gerçekten ver- fiili midir yoksa var- fiiliyle bir ilgisi olabilir mi? Bu
makalede bu soruların cevaplandırılması amaçlanmıştır.

 

Anahtar Kelimeler

Ağız, Anadolu Ağızları, Şimdiki Zaman, Beyşehir Ağızları, ver- fiili

Destekleyen Kurum

MUĞLA SITKI KOÇMAN ÜNİVERSİTESİ BİLİMSEL ARAŞTIRMA PROJELERİ BİRİMİ

Proje Numarası

17/265

Kaynakça

• ADAMOVİÇ, M. (1985), Konjugationsgeschichte der Türkischen sprache, Leiden: E. J. Brill Yayınevi.AKAR, Ali (2001), “Muğla ve Yöresi Ağızlarında Şimdiki Zaman Biçimleri”, Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Bahar, 2001, ss. 1-10.AKAR, Ali (2009), “Bodrum Ağızlarında Şimdiki Zamanda Süreklilik Bildiren Bir Tasvir Fiili: -I gat-” Türkiye Türkçesi Ağız Araştırmaları Çalıştayı Bildirileri, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. AKAR, Ali (2010) “Türk Lehçeleri Arasında Ortaklık Morfemleri: I Tasvir Fiiller”, Volga Bölgesi Haklarının Filoloji Sorunları 1-2 Nisan 2010, Moskova-Yaroslav Remder, 4. Baskı. AKAR, Ali (2013), Muğla ve Yöresi Ağızları, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. AKAR, Ali (2018), “Diyalektoloji Çalışmalarının Türk Dil Birliğine Katkıları Üzerine”, Yeni Türkiye 99- Türk Dili Özel Sayısı, 1. Cilt, ss. 610-614.BACANLI, Eyüp (2014), Kılınış Kategorisi ve Altaycada Kılınış Belirleyicisi Olarak Art Fiiller, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları.
• BAŞTÜRK, Şükrü (2018), “-iver(i) Şimdiki Zaman, Gönen-Fındıklı Köyü Ağzı Örneği”, Turkish Studies, V. 13/20, Summer, ss. 171-204. CAFEROĞLU, Ahmet (1994), Anadolu Ağızlarından Toplamalar, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. DEMİR, Nurettin (1994), “Birleşik Fiiller ve Vurgu: -iver- Şeklinin Görevlerini Tespitte Vurgunun Rolü”, Türk Dili Araştırmaları Yıllığı-Belleten, Ankara., ss. 83-94.DEMİR, Nurettin. (2014). “Derleme Sözlüğü'nde Şimdiki Zamanla İlgili Veriler”, İlmi Araştırmalar, ss. 19-27.DOĞAN, Muammer (2012), Aksaray ve Yöresi Ağızları, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Kayseri. EKİZOĞLU, Fatma Gülşah (2016), Doğanbey Mahallesi (Beyşehir/KONYA) Ağız Metinleri, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Türk Dili ve Edebiyatı Bölümü (Yayımlanmamış Lisans Bitirme Çalışması), Muğla.EKİZOĞLU, Fatma Gülşah (2018), Beyşehir ve Yöresi Ağızları, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Muğla. ERCİLASUN, Ahmet Bican (2007), Türk Lehçeleri Grameri, Ankara: Akçağ Yayınları. EREN, M. Emin (1997), Zonguldak-Bartın-Karabük İlleri Ağızları, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. ERGİN, Muharrem (1993), Türk Dil Bilgisi, İstanbul: Bayrak Yayınları, (20. baskı).GABAİN, A. von. (1988), Eski Türkçenin Grameri (Çev.: M. Akalın), Ank. 1988.GÖKÇE, Faruk (2013), Gramerleşme Teorisi ve Türkçe Fiil Birleşmeleri, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları. GÜLENSOY, Tuncer (1985) "Anadolu Ağızlarında Şimdiki Zaman Eki", Türk Kültürü Araştırmaları (İbrahim Kafesoğlu Armağanı), Ankara.GÜNŞEN, Ahmet (2008), “Doğu Trakya Ağızlarının Şekil Bilgisini Belirleyen Temel Özellikler”, Turkish Studies, Volume 3/3, ss. 402-470. İLKER, Ayşe (2017), Manisa Ağızları, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. JOHANSON, Lars [çev. Nurettin Demir] (2016), Türkçede Görünüş, Ankara: Grafiker Yayınları. KALAY, Emin (1998), Edirne İli Ağızları (İnceleme-Metin), Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. KARADOĞAN, Ahmet (2009), Türkiye Türkçesinde Kılınış, Ankara: Divan Kitap.KAYILAN, Fatma (2018), Çal ve Yöresi Ağızları, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Muğla. KORKMAZ, Zeynep (1994), Güney-Batı Anadolu Ağızları Ses Bilgisi Fonetik, Ankara: Türk Dil Kurumu Yayınları. MENGES, Karl H. ve diğerleri [Çev. Mehmet Akalın] (1988), Tarihi Türk Şiveleri, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.TULU, Sultan (2008), “Anadolu ve Rumeli Ağzında (-i verir) Yapısı”, Karadeniz Araştırmaları, S. 19, ss. 129-136. TÜRK, Vahit (1996), “Türkçede Şimdiki Zaman Kavramı, Çekimleri ve Ekleri”, TDAY Belleten, ss. 291-340.UĞURLU, Mustafa (2003), “Türkiye Türkçesinde “Bakış” (Aspektotempora”)”, Türkbilig, 2003/5, s. 124-133.