Kolektif Hafıza Bağlamında Fransız Dili ve Kültürünün Gazi Mustafa Kemal Atatürk’ün Entelektüel ve Devrimci Kişiliğinin Oluşumuna Etkisi

Yıl 2020, Cilt: 5 Sayı: 2, 438 - 458, 29.12.2020

Pınar Sezgintürk

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.757284

Cited By: 1

Öz

Fransız Dilinin yıllarca Türklerin dış dünyayı keşfetmelerine olanak sağlayan bir araç olduğu yadsınamaz bir gerçektir. Fransız aydınlarının düşünceleri, XIX. yüzyılın ortasından itibaren Türkiye’de ortaya çıkan çeşitli devrimci hareketlere önemli bir esin kaynağı olmuş; Türkler, Fransızca kaynaklar ve Fransız basın aracılığıyla dönemin büyük problemlerinden haberdar olmanın yanı sıra Anadolu’ya gelip kendi gözlem ve deneyimlerini kaleme alan Fransızlar sayesinde kendilerini Batı dünyasına tanıtma imkânı bulmuştur. Fransız Diline oldukça hâkim Jön Türklerin (Jeunes Turcs) çağdaşlaşma mücadeleleri ve en önemlisi de bağımsız ve çağdaş bir Türkiye için yola koyulan Ulu Önderimiz Mustafa Kemal Atatürk’ün gerçekleştireceği önemli devrimlerin temel taşları Fransızca kaynaklardan edinilen bilgiler ışığında olmuştur. Gerek Fransız aydınlar tarafından kaleme alınmış yapıtlar, gerekse de Fransa’ya gerçekleştirdiği yolculuk ve Fransızlarla olan yakın ilişkisi sayesinde edindiği kazanımların Atatürk’ün entelektüel ve devrimci kişiliğinin oluşumuna etkisi bu makalenin ana konusunu oluşturmaktadır. 10 Mayıs 2018 tarihinde “mezun-istihdam ilişkisi” ve Fransa ile “mütekabiliyet” hususunu gerekçe göstererek YÖK’ün Türkiye'deki yükseköğretim kurumları bünyesinde yer alan ve henüz öğrencisi olmayan Fransız Dili ve Edebiyatı ve Fransızca öğretmenliği bölümlerine yeni bir karar alınıncaya kadar kapatma kararı alması, geçmişten günümüze değin Batı uygarlığına erişmemizde en önemli anahtar sayılan Fransızca’nın ülkemizde öğrenilmesinin önüne geçilmesi bu çalışmayı yapmamızı gerekli kılmıştır. Tıp, hukuk, sanat, askeri bilimler ve sosyoloji alanlarında bize yol gösteren dil her zaman Fransızca olmuş; bunun en güzel örneği de kuşkusuz bağımsızlık ve uygarlık mücadelesinde her zaman Fransızca kaynaklara başvuran Mustafa Kemal Atatürk’tür. Okul sıralarından itibaren bitmek bilmeyen bilgi açlığıyla yazınsal yapıtlardan siyasi-politik ve felsefi yapıtlara kadar çoğu Fransız yazarlar tarafından kaleme alınan yapıtları saatlerce okuyan, önemli gördükleri satırların altını çizen, etrafına notlar düşen Mustafa Kemal Atatürk için Fransız dili dış dünyaya açılan bir pencere olmuştur. Bunun yanında, Milli Mücadele döneminde bizzat ülkemize gelip Yeni Türkiye’nin verdiği Diriliş Mücadelesine ve gerçekleştirilen sosyal, siyasal, moral ve ekonomik tüm devrimlere tanıklık eden, kendi gözlem, inceleme ve araştırmalarına dayanarak kaleme aldığı yapıtlarla, Batı’da sesimizi duyuran çok sayıda Türk dostu Fransız devlet adamı, tarihçi, yazar ve gazeteci vardır. Bu sebepledir ki günümüz ve gelecek kuşaklar için zengin bir kültür dili olan Fransız Dilinin Yükseköğretim kürsülerinde öğrenilmesinin sekteye uğramaması hem uygar Türk toplumu için hem de asırlardır süregelen Türk-Fransız dostluğuna leke düşürmemek için önemlidir.
Bu çalışmada, Mustafa Kemal Atatürk tarafından titizlikle okunan Fransız yazarların yapıtları ile Milli Mücadele ve Cumhuriyet Dönemine tanıklık etmiş Fransızların gözünden Yeni Türkiye konulu yapıtlar, kolektif hafıza bağlamında incelenerek tarihimizin en sancılı dönemi ile ilgili kolektif hafızanın korunmasına ve kuşaklar boyunca aktarılmasına katkı sağlamayı amaçlamaktayız.
Anahtar Sözcükler: Mustafa Kemal Atatürk, Yeni Türkiye, Fransa, Fransız Dili ve Kültürü, Milli Mücadele ve Cumhuriyet Dönemi, Kolektif Hafıza

Anahtar Kelimeler

Mustafa Kemal Atatürk, Yeni Türkiye, Fransız Dili ve Kültürü

Kaynakça

• Akay, O. (2005). Atatürk’ün Sofrası (3. Basım). İstanbul: Truva Yayınları Akyüz, Y. (1975). Türk Kurtuluş Savaşı ve Fransız Kamuoyu 1919-1922 (1. Basım). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Atatürk, M. K. (2010). Mektuplarım (1. Basım). İstanbul: Bildik Basın Yayın. Atatürk, M. K. (2017). Gençler için fotoğraflarla nutuk (21. Basım). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Baldaş, F. (2011). Kanunların ruhu üzerine (1. Basım). İstanbul: Hiperlink. Benoist-Méchin, J. (1999). Mustafa Kemal Bir İmparatorluğun Ölümü (3. Basım). Ankara: Bilgi Yayınevi. Chambrun, C. (1939). Atatürk et la Turquie nouvelle (1. Basım). Paris: Fernand Sorlot Chambrun, C. (1981). “Un homme Extraordinaire”. Atatürk pensées et témoignages (2. Basım). Ankara: Ajans-Türk Matbaacılık. Chantitch-Chandan, K.S. (1981). “Le miracle turc”. Atatürk pensées et témoignages, Ankara: Ajans-Türk Matbaacılık. Connerton, P. (1999). Toplumlar nasıl anımsar? (1. Basım). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Duhamel, G. (1998). Yeni Türkiye: Bir Batı Devleti (1. Basım). İstanbul: Yenigün Haber ajansı Farrère, C. (1930). Turquie Ressuscité (1. Basım). Paris: Editions des Cahiers Libres. Farrère, C.(1973). Türklerin Manevi Gücü (1. Basım). İstanbul: Tercüman Gazetesi. Fouillé, A. (2012). Avrupa Milletlerin Karakter ve Psikolojileri (1.Basım). İstanbul: İdil Yayıncılık. Gentizon, P. (2001). Mustafa Kemal ve Uyanan Doğu (4. Basım). Ankara: Bilgi Yayınevi. Georges-Gaulis, B. (1921). Le Nationalisme Turc (1. Basım). Paris: Librairie Plon. Georges-Gaulis, B. (1981). Kurtuluş savaşı sırasında TÜRK MİLLİYETÇİLİĞİ (1. Basım). İstanbul: Radyo yayınları. Georges-Gaulis, B. (2006). Çankaya Akşamları (1. Basım). İstanbul: İlgi Kültür Sanat. Guignes, J. (2018). Hunların Türklerin Moğalların Ve Daha Sair Batı Tatarlarının Tarih-i Umûmisi (1.Basım). İstanbul: Ötüken Neşriyat A.Ş. Gürbüz, D. T. (1983). Atatürk’ün Okuduğu Kitaplar, Özel işaretleri, uyarıları ve düştüğü notlar ile (1.Basım). Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları. Halbwachs, M. (1950). “La mémoire collective”. http://classiques.uqac.ca/classiques/Halbwachs_maurice/memoire_collective/memoire_collective.pdf Erişim tarihi: 22.01.2019 Halbwachs, M. (2016). Hafızanın Toplumsal Çerçeveleri (1. Basım). Ankara: Heretik Yayınları. İnan, A. (2000). Atatürk Hakkında Hatıralar ve Belgeler (3. Basım). Ankara: Türkiye İş bankası Kültür Yayınları. İnan, A.(1999). Düşünceleriyle Atatürk (3. Basım). Ankara: Türk Tarih Kurumu Basımevi. Kocatürk, U. (1969). Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri (1. Basım). Ankara: Edebiyat yayınevi Loti, P. (1973). Can Çekişen Türkiye 1914. Tercüman 1001 Temel Eser. Meslier, J. (2005). SAĞDUYU Tanrısızlığın İlmihali (7. Basım). İstanbul: Kaynak Yayınları. Özverim, M. (2007). Mustafa Kemal ve Corinne Lütfü Bir Dostluğun Öyküsü (3. Basım). İstanbul: Doğan Kitapçılık AŞ. Palenque, M. y Giné, M. (2018). “El poeta hispano-belga Léon van Montenaeken”, Çédille: revista de estudios franceses, 14, 477-507. Ricoeur, P. (2012). Hafıza, Tarih, Unutuş (1. Basım). İstanbul: Metis Yayınları. Şimşir, B. N. (1981). "Atatürk et Ses Amis Français". La Turquie et la France à l’époque d’Atatürk. Editör: Dumont, P., Bacqué-Grammont J-L. Paris: Association pour le développement des études turques. Tansu, S. N. (2011). İki Devrin Perde Arkası Teşkilât-ı Mahsusa Başkanı Hüsamettin Ertürk (2.Basım). İstanbul: İlgi Kültür Sanat Yayıncılık. Tezer, Ş. (2008). Atatürk’ün Hatıra Defteri (6. Basım). Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları, Ünsal, A. (1981). “La Bibliothèque politique française d’Atatürk”. La Turquie et la France à l’époque d’Atatürk. Editör: Dumont, P., Bacqué-Grammont J-L. Paris: Association pour le développement des études turques.