Çeviri Göstergebilimi Işığında Bir İnceleme: Edgar Allan Poe’nun The Masque of the Red Death Başlıklı Öyküsü ve Türkçe Çevirileri

Yıl 2023, Sayı: Çeviribilim Özel Sayısı, 164 - 189, 25.02.2023

Kubra Celik

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1184874

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmanın amacı Edgar Allan Poe’nun The Masque of the Red Death (1842) başlıklı öyküsü ve Türkçe çevirilerini, çeviri göstergebiliminin sunduğu bakış açısıyla inceleyerek çeviri göstergebiliminin çevirmene ve çeviri sürecine sunabileceği katkıları ortaya koymaktır. Edgar Allan Poe’nun 1842 yılında yayımlanan The Masque of the Red Death adlı öyküsü ve bu öykünün Tomris Uyar (1991), Nebiha Şentürk (2016), Nazire Ersöz (2017) ve Hasan Fehmi Nemli (2018) tarafından Türkçeye yapılan çevirileri bu çalışmanın bütüncesini oluşturmaktadır. Özgün metnin göstergebilimsel çözümlenmesinde Öztürk Kasar’ın (2009) Paris Göstergebilim Okulu’nun sunduğu metin çözümleme adımlarını çeviri göstergebilimi kapsamında derlediği göstergebilimsel çözümleme modeli esas alınmıştır. Eserin Türkçede yayımlanan dört farklı çevirisi ise Öztürk Kasar’ın ortaya koyduğu Çeviride Anlam Evrilmesi Dizgeselliği (2021) odağında bir çeviri değerlendirmesine tabi tutulmuştur. “Öyküdeki sembollerin çevirisi”, “Alımlayan özneye yönelik hitapların çevirisi”, “Metinlerarası öğelerin çevirisi” ve “Anlam evirici eğilimlere farklı örnekler” başlıklarıyla ele alınan çeviri değerlendirmesinde, toplam on altı söylemde anlam evirici eğilim saptanmıştır. Yapılan çeviri değerlendirmesinde hata avcılığından kaçınılarak çevirmen kararları dizgeselliğin sunduğu veriler odağında betimleyici bir yaklaşımla ele alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Çeviri, Çeviri göstergebilimi, Edebî çeviri, Edgar Allan Poe, The Masque of the Red Death

Destekleyen Kurum

ICASTIS ÖZEL SAYI

An Examination in the Light of Semiotics of Translation: The Masque of the Red Death by Edgar Allan Poe and its Turkish Translation

Öz

This study aims to present the contributions of semiotics of translation to translators and translation process by analyzing Edgar Allan Poe’s short story The Masque of the Red Death (1842) and its Turkish translations within the scope of semiotics of translation. The corpus of this study comprises Edgar Allan Poe’s short story, The Masque of the Red Death, published in 1842 and its Turkish translations by Tomris Uyar (1991), Nebiha Şentürk (2016), Nazire Ersöz (2017) and Hasan Fehmi Nemli (2018). In the semiotic analysis of the story, the semiotic analysis model propounded by Sündüz Öztürk Kasar (2009) based on the text analysis steps of Paris School of Semiotics was utilized. Four Turkish translations of the story were analyzed in line with the “the Systematics of Designification in Translation” by Öztürk Kasar (2021) through a descriptive approach. As a result of the translation evaluation which was conducted under the headings of “Translation of symbols”, “Translation of the utterances towards the subject”, “Translation of Intertextual elements” and “Various examples of designificative tendencies”, it was found out that 16 examples in total included designificative tendencies. During the translation evaluation process in which Öztürk Kasar’s “the Systematics of Designification in Translation” was utilized, the translators’ decisions were analyzed within a descriptive approach by refraining from error-hunting.

Anahtar Kelimeler

Translation, Semiotics of translation, Literary Translation, Edgar Allan Poe, The Masque of the Red Death

Kaynakça

• Carlson, E. C., (1996). A Companion to Poe Studies(ed.). London: Greenwood Press, 1996.
• Choffray, E. ve Coullet P. (2018). Hernani by Victor Hugo (Book Analysis). Brussels: Lemaitre Publishing.
• Collins Online Sözlük: https://www.collinsdictionary.com/dictionary/english/masque. Erişim tarihi: 05.08.22
• Çevrimiçi Sözlük: https://idioms.thefreedictionary.com/out-Herod+Herod. Erişim tarihi: 05. 08. 2022
• Çevrimiçi Sözlük: https://www.merriam-webster.com/dictionary/habiliment. Erişim tarihi: 19. 08.22
• Çevrimiçi Kutsal Kitap: https://www.biblegateway.com/passage/?search=1+Thessalonians+5. Erişim tarihi: 05.08.2022
• Hammond, J. R. (1981) An Edgar Allan Poe Companion, A Guide To The Short Stories, Romances, and Essays. The MacMillan Press LTD.
• Haspel, P. (2012). Bells of Freedom and Foreboding: Liberty Bell Ideology and the Clock Motif in Edgar Allan Poe's" The Masque of the Red Death". The Edgar Allan Poe Review, 13(1), 46-70.
• Gülmüş Sırkıntı, H. (2021). Çeviri göstergebilimi bağlamında çeviri eleştirisi uygulaması: Edgar Allan Poe’nun “The Conqueror Worm” ı̇simli şiiri ve Türkçe çevirileri. International Journal of Languages Education and Teaching, 9 (4),48-63
• İslam Ansiklopedisi: https://islamansiklopedisi.org.tr/kefen. Erişim tarihi: 19.08.22
• İşcan, M. Y., & Konyar, E. (2005). Adli Arkeoloji: Olay yerine arkeolojik yaklaşım. Arkeoloji ve Sanat (İstanbul), 120, 8-12.
• Kitab-ı Mukaddes Eski ve Yeni Ahit (1995). İstanbul: Kitab-ı Mukaddes Şirketi Yayınları.
• Kuleli, M. (2018). “Çeviri Göstergebilimi Yaklaşımının Bir Öykünün Çeviri Değerlendirmesine Uygulanması” Turkish Studies, 13/ 28. 597-638
• Kuleli, M. & Uysal, N. (2021). In pursuit of multi-ethnic feminist signs and their translations in literary feminism: The case of The Color Purple by Alice Walker. International Journal of Language Academy. 38. 233-257.
• Poe, E. A. (1809-1849). Poe’s Masterpieces in Mystery içinde The Masque of the Red Death (1842). New York: Books, Inc. 31-38.
• Poe, E. A. (1991). Kızıl Ölümün Maskesi. (Çev. Tomris Uyar). İstanbul: Nisan Yayınları.
• Poe, E. A. (2016). Kızıl Ölümün Maskesi. (Çev. Nebiha Şentürk). İstanbul: Fantastik Kitap Yayınları. Poe, E. A. (2017). Kuyu ve Sarkaç Seçme Öyküler. (Çev. Nazire Ersöz). İstanbul: Can Yayınları.
• Poe, E. A. (2018). Morgue Sokağı Cinayeti Seçme Öyküler. (Çev. Hasan Fehmi Nemli). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Oxford İngilizce Çevrimiçi Sözlük. https://en.oxforddictionaries.com
• Öztürk Kasar, S. (2009). Pour une sémiotique de la traduction. La Traduction et ses Métiers. ed. C. Laplace, M. Lederer, D. Gile. Caen: Lettres Modernes Minard: 163-167.
• Öztürk Kasar, S., Tuna, D. (2015). Yaşam, Yazın ve Yazın Çevirisi İçin Gösterge Okuma. Frankofoni Fransız Dili ve Edebiyatı İnceleme ve Araştırmaları Ortak Kitabı. (Frankofoni- common book for the study and research of French language and literature). 27, 457-482.
• Öztürk Kasar, S. (2021). Çevirmek, anlamı eğip bükme sanatı mıdır?. ed. Didem Tuna& Mesut Kuleli. Söylem, Anlam ve Çeviri Üzerine Disiplinlerarası Tartışmalar/ Interdisciplinary Debates on Discourse, Meaning and Translation. Ankara: Anı Yayıncılık: 19-44.
• Öztürk Kasar, S. & Çelik, K. (2021). Bir özde çeviri örneği The City of the Sultan and Domestic Manners of the Turks in 1836 ve aslına çevirilerinde kenti temsil eden göstergelerin aktarımı. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (23), 1067-1084.
• Öztürk Kasar, S. & Güzel, O. E. (2022) Ayşe Kulin'in Nefes Nefese adlı romanı ile İngilizce çevirilerinin kent göstergebilimi ve çeviri göstergebilimi odağında çözümlenmesi. RumeliDE Dil ve Edebiyat Araştırmaları Dergisi, (27), 869-890.
• Sevim, A., & Açıkkol, A. (2003). Adli arkeoloji. Adli Bilimler Dergisi, 2(4), 23-29.
• Shakespeare, W. (2008). Hamlet. (çev. Sabahattin Eyüboğlu). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Shakespeare, W. (2010). Hamlet. İstanbul: Dejavu Publishing.
• Tuna, D., Çelik, B. (2021). From wiping out of the meaning to over-interpretation: The translator as covert co-author in the rewriting of Istanbul. Journal of Language and Linguistic Studies, 17(2), 1083-1098.
• Tuna D., Kuleli M. (2017). Çeviri Göstergebilimi Çerçevesinde Yazınsal Çeviri İçin Bir Metin Çözümleme ve Karşılaştırma Modeli. Konya: Eğitim Yayınevi.
• Tureng Çevrimiçi Sözlük: https://tureng.com/tr/turkce-ingilizce/ebony. Erişim tarihi: 10.08.22
• Türk Dil Kurumu Güncel Türkçe Sözlük. http://www.tdk.gov.tr
• Uysal, Y. (2022). Analysis of isotopies and Turkish translations of the short story entitled “How the Camel Got His Hump” from postcolonial perspective through semiotics of translation. Dünya Dilleri, Edebiyatları ve Çeviri Çalışmaları Dergisi, 3(1), 96-117.
• Wilson, J. S. (t.y.) “Poe’s Life”. Erişim adresi: https://woodlawnschool.pbworks.com/f/poeslife.pdf [Erişim tarihi: 05. 09. 22]
• Yaman, B. (2021). Çeviri göstergebilimi bakış açısıyla Reşat Nuri Güntekin’in Yaprak Dökümü romanının çözümlenmesi ve W. D Halsey’e ait İngilizce çevirisinin incelenmesi. Turkish Studies-Language and Literature, 16(2), 909-932.