Recent Travel Writings of Cenap Şahabettin Forgotten Cities of Âfak-ı Irak: Necef and Kerbela

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 1, 104 - 124, 27.04.2023

Seda Özbek

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1230667

Öz

Cenap Şahabettin, one of the leading writers of Servetifünun, has an important place in Turkish literature not only with his poems but also with his prose. The author’s contributions to the genre of travelogue are remarkable, especially in the field of prose. Some of his travel writings (Hac Yolunda, Avrupa Mektupları) that he published in various newspapers and magazines were translated into a book while he was alive, and some of his travel writings (Âfâk-ı Irak, Suriye Mektupları) that remained in serialized newspaper columns were later published by researchers. One of these, Âfâk-ı Irak, which was published in thirteen issues in Tasvir-i Efkâr newspaper between 7 June 1914 and 18 March 1916, was translated into Latin letters by Bülent Yorulmaz and published as a book in 2002 under the name Âfâk-ı Irak Kızıldeniz’den Bağdat’a Hatıralar. Bülent Yorulmaz points out in his analysis that the series of articles “Afâk-ı Irak” feels unfinished and that he does not have any information about its continuation. Indeed, Âfâk-ı Irak gives the impression of being unfinished in the 13th division. Indeed, this impression is not without reason. In this travel book, which is thought to have started in the Kızıldeniz and ended in Bağdat, there are also Necef and Kerbelâ, which remain behind the horizons of Irak and are still waiting to be seen. The articles Necef-i Eşref, published in 1919 in the magazine Servet-i Fünûn with the headline “souvenir-i travel”, and the articles Sahrâ-yı Kerbelâ and Kerbelâ, which were subsequently published in serials, are the last texts of Cenap Şahabettin’s travel memoirs called Âfâk-ı Irak. In this article, information about Âfâk-ı Irak is given in general terms and it is emphasized that the mentioned texts are the continuation texts of Âfâk-ı Irak. It is aimed to contribute to both Cenap Şahabettin’s corpus and Turkish travel literature by transferring the mentioned texts to Latin letters.

Anahtar Kelimeler

Cenap Şahabettin, Âfâk-ı Irak, Necef, Kerbela, Servetifünun, Tasviriefkar

Cenap Şahabettin’in Son Gezi Yazıları Âfâk-ı Irak’ın Unutulmuş Şehirleri: Necef ve Kerbela

Öz

Servet-i Fünûn’un önde gelen yazarlarından olan Cenap Şahabettin sadece şiirleriyle değil nesirleriyle de Türk edebiyatında önemli bir yer edinmiştir. Nesir alanında özellikle gezi yazılarıyla anılan yazarın seyahatname türüne katkıları dikkate değerdir. Çeşitli gazete ve dergilerde yayımladığı gezi yazılarının bazılarını (Hac Yolunda, Avrupa Mektupları) sağlığında kitaplaştırmış, tefrika halinde gazete sütunlarında kalan bazı seyahat yazıları ise (Âfâk-ı Irak, Suriye Mektupları) araştırmacılar tarafından sonradan kitaplaştırılmıştır. Bunlardan Tasvir-i Efkâr gazetesinde 7 Haziran 1914 - 18 Mart 1916 tarihleri arasında on üç sayıda yayımlanan Âfâk-ı Irak adlı yazı dizisi Bülent Yorulmaz tarafından Latin harflerine aktarılarak Âfâk-ı Irak Kızıldeniz’den Bağdat’a Hatıralar adıyla 2002 yılında kitap halinde yayımlanmıştır. Bülent Yorulmaz incelemesinde Âfâk-ı Irak yazı dizisinin bitmemiş hissi verdiğine ve devamı konusunda herhangi bir bilgiye sahip olmadığına dikkat çekmektedir. Hakikaten Âfâk-ı Irak 13. tefrikada yarım kalmış izlenimi vermektedir. Nitekim bu izlenim sebepsiz yere değildir. Kızıldeniz’de başlayıp Bağdat’ta noktalandığı sanılan bu seyahatnamede Irak ufuklarının ardında kalan ve hâlâ görülmeyi bekleyen Necef ve Kerbelâ da vardır. 1919 yılında Servet-i Fünûn dergisinde “hatıra-i seyahat” üst başlığı ile yayımlanan Necef-i Eşref ve devamında tefrika halinde yayımlanan Sahrâ-yı Kerbelâ ve Kerbelâ adlı makaleler Cenap Şahabettin’in Âfâk-ı Irak adlı seyahat hatıralarının son metinleridir. Bu makalede genel hatlarıyla Âfâk-ı Irak hakkında bilgi verilmiş ve adı geçen metinlerin Âfâk-ı Irak’ın devam metinleri olduğu üzerinde durulmuştur. Söz konusu metinler Latin harflerine aktarılarak gerek Cenap Şahabettin külliyatına gerek Türk seyahat edebiyatına katkı sağlamak amaçlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

Cenap Şahabettin, Âfâk-ı Irak, Necef, gezi yazısı., Tasviriefkâr, Servetifünun, Kerbela

Kaynakça

• Asiltürk, Baki (1991). Cenap Şahabettin’in Suriye Mektupları, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul: Marmara Üniversitesi.
• Cenap Şahabettin (1995). Hac Yolunda. (haz. Belkıs Gürsoy). Ankara: Ecdâd.
• Cenap Şahabettin (1996). Hac Yolunda. (haz. Hülya Erdem). İstanbul: Kitabevi.