Discrimination Typology for the Novel

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 387 - 397, 29.08.2023

Türkân Yeşilyurt

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1272653

Öz

Novels are one of the important tools for examining the issue of discrimination. For this, the readers must be able to be understood in order to be brought to the novels. Otherwise, we do not notice that the discriminatory appearances or language and style that are used visually are repeated and proven in the novels. In the context of the novel, discrimination refers to the fact that the narrator and/or the figure belong to a group of figures or individual members of that group; race, ethnicity, color; gender identity, gender, sexual orientation; tongue; religion, belief and denomination; political and philosophical view; fortune; disability; discriminates on the basis of age or any other difference. Factors that cause discrimination appear in the form of "prejudice", "dogma", "interest" and the expression of discrimination "hate speech", "perpetuating violence", "nepotism". The model of "analyzing the novels in the context of discrimination", which I suggested to raise awareness of the readers about discrimination, was applied to Peyami Safa's novels here. As a result, it was examined whether the narrator discriminated against the figure(s) and/or the figure(s) or not. In his novels, it was seen that discrimination based on race, discrimination based on sexual identity, discrimination based on political and philosophical views, discrimination based on wealth, discrimination based on disability, discrimination based on age were made. The narrator and the figures, who are the basic elements of the novel, can also respect the "rights of figures"; They may also violate “figure rights”. In the first, with a rough distinction, the author's "democratic attitude"; In the second, it can be said that it stands closer to the “authoritarian attitude”. Although he gives the psychological depths of the figures very well, it is seen that Peyami Safa is not far from authoritarian understanding.

Anahtar Kelimeler

interest, dogma, nepotism, hate speech, prejudice, Peyami Safa, discrimination in the context of the novel, violence

Roman İçin Ayrımcılık Tipolojisi

Öz

Ayrımcılık konusunun incelenmesi için romanlar önemli araçlarından biridir. Bunun için okuyucuların romanlara ayrımcılık açısından bakabilecek farkındalığa sahip olması gerekir. Aksi takdirde hayatta doğallaştırılmış olan ayrımcı tavır ve davranışların, dil ve üslubun romanlarda da tekrarlandığını ve pekiştirildiğini fark etmeyiz. Roman bağlamında ayrımcılık, anlatıcının ve/veya figürün, bir figür grubuna veya o grubun tekil üyelerine ırk, etnik köken, renk; cinsiyet kimliği, toplumsal cinsiyet, cinsel yönelim; dil; din, inanç ve mezhep; siyasi ve felsefi görüş; servet; engellilik; yaş veya herhangi diğer bir farka dayanarak ayrımcılık yapması şeklinde ortaya çıkar. Ayrımcılığa neden olan faktörler “ön yargı”, “dogma”, “çıkar” ve ayrımcılığın dışa vurumu “nefret söylemi”, “şiddet uygulama”, “kayırmacılık” şekillerinde belirir. Okuyucuların ayrımcılık konusunda bilinçlenmesi için önerdiğim “romanların ayrımcılık bağlamında çözümlenmesi” modeli burada Peyami Safa’nın romanlarına uygulanmıştır. Bunun için anlatıcının figüre/figürlere ve/veya figürün figüre/figürlere bir ayrımcılık veya birçok ayrımcılık yapıp yapmadığına bakılmıştır. Söz konusu romanlarında ırka dayalı ayrımcılık, toplumsal cinsiyete dayalı ayrımcılık, siyasal ve felsefi görüşe dayalı ayrımcılık, servete dayalı ayrımcılık, engelliliğe dayalı ayrımcılık, yaşa dayalı ayrımcılık yapıldığı görülmüştür. Romanın temel unsurlarından olan anlatıcı ve figürler, “figür hakları”na saygı da gösterebilirler; “figür hakları”nı ihlal de edebilirler. Kaba bir ayrımla ilkinde yazarın “demokratik tavra”; ikincisinde “otoriter tavra” daha yakın durduğu söylenebilir. Figürlerin psikolojik derinliklerini çok iyi verse de Peyami Safa’nın otoriter anlayışa uzak olmadığı görülür.

Anahtar Kelimeler

çıkar, dogma, kayırmacılık, nefret söylemi, ön yargı, Peyami Safa, roman bağlamında ayrımcılık, şiddet uygulama

Kaynakça

• Akbulut, Süleyman (2018). “Gerçekten eşit miyiz? Acı(ma), Zayıf Gör(me)ve Yok Say(ma) Ekseninde Engelli Ayrımcılığı”. Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, s. 149-162.
• Bernasconi, Robert (2022). Irk Kavramını Kim İcat Etti? Felsefi Düşüncede Irk ve Irkçılık. haz. Zeynep Direk. çev. Zeynep Direk-İsmail Esiner-Tendü Meriç-Nazlı Öktem. İstanbul: Metis.
• Broch, Hermann (1964). “Romanda Dünya Görüşü”. çev. Cemil Ziya Şanbey. Türk Dili 159 (Roman Özel Sayısı II), s. 187-193.
• Çayır, Kenan (2018). “Yaşçılık/Yaşa Dayalı Ayrımcılık”. Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları, s. 163-174.