Deyişbilimsel Açıdan "Yar Yüreğin Yar" Şiirinin Çözümlemesi

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 2, 571 - 587, 29.08.2023

Metin Akyüz

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1288638

Cited By: 1

Öz

ÖZ
Bedri Rahmi Eyüboğlu, Türk sanatının çok yönlü isimlerinden biridir. Resimlerinin yanında şiir ve denemeleriyle de Türk kültür ve sanatında önemli bir yer tutar. Sanatçının bütün sanatsal üretimlerinde geleneksel/modern birleşiminden yararlandığı görülür. Eyüboğlu, geleneği sanatında yeniden kuran sanatçılar arasında yer alır. Geleneğe, özellikle halk kültüründen beslenen geleneğe büyük hayranlık duyar. Bu hayranlığını, halk şiiri ve kültüründen etkilendiğini eserlerinde açıkça belirtir.
Bu çalışmada Bedri Rahmi Eyüboğlu’nun sanat anlayışına uygun olan “Yar Yüreğin Yar” şiiri deyişbilimsel açıdan incelenmiştir. Deyişbilim, geleneksel çözümleme anlayışlarından farklı olarak geliştirilen metin odaklı okuma biçimlerinden biridir. Okura, araştırmacıya metnin dilsel yapılarından hareket etmesi için bir model sunar. Bu doğrultuda da koşutluk, yineleme, önceleme ve sapma ölçütlerinden yararlanır. Şiirin incelemesi iki bölümde gerçekleştirilmiştir. Birinci bölümde “sözbilimsel ögeler” ikinci bölümde de “kurgu ve yapı taslakları” bakımından değerlendirilmiştir. İlk okuyuşta okur şiirde sade, yalın ve basit bir söyleyişiyle karşılaşır. Bunda sanatçının konuşma dilinden ve Türk dilinin söz varlığında önemli bir yer tutan kalıp ifadelerden sıklıkla yararlanılması etkili olmaktadır. Herkesin kolaylıkla söyleyebileceği bir izlenim (sehl-i mümteni) vermektedir. Ancak söyleyişindeki kolaylığın yanında metinlerarası ilişkiler ve kültürel bağlarla desteklenerek oluşturulan kurgusal yapı şiire felsefi bir derinlik kazanmıştır. Şair içerik bakımından insanı ve insanî özü yakalamaya çalışırken yapmış olduğu dilsel tercihlerle de biçim öz bütünlüğünü gerçekleştirebilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Bedri Rahmi Eyüboğlu, şiir, deyişbilim, metinlerarasılık, sözbilim

Destekleyen Kurum

Destekleyen herhangi bir kurum yoktur.

Proje Numarası

-

Teşekkür

Çalışma içerinde desteği ve katkısı olan kişi ya da kurum bulunmamaktadır.

Investigation of "Yar Yüreğin Yar" Poem from the Perspective of Stylistics

Öz

Bedri Rahmi Eyüboğlu is one of the versatile names of Turkish art. In addition to his paintings, he has an important place in Turkish culture and art with his poetry and essays. It is seen that the artist makes use of the traditional - modern combination in all his artistic productions. Eyüboğlu is among the artists who re-established tradition in his art. He has great admiration for tradition, especially the tradition fed by folk culture. He clearly states that this admiration is influenced by folk poetry and culture in his works.
In this study, the poem "Yar Yüreğin Yar", which is suitable for Bedri Rahmi Eyüboğlu's understanding of art, has been analyzed from a stylistic point of view. Stylistics is one of the text-oriented reading styles developed differently from traditional analysis approaches. It provides the reader and the researcher with a model for to act on the linguistic structures of the text. In this direction, it makes use of the criteria of parallelism, repetition, precedence and deviation. The analysis of the poem was carried out in two parts. In the first part, "Speech Elements" were evaluated in terms of "Setup and Building Drafts" in the second part. In the first reading, the reader encounters a plain, plain and simple saying in the poem. In this, the frequent use of the artist's spoken language and the patterns that have an important place in the vocabulary of the Turkish language are effective. It gives an impression (sehl-i mumteni) that anyone can easily say. However, in addition to the ease of his utterance, the fictional structure created by supporting intertextual relations and cultural ties has gained a philosophical depth to poetry. While the poet was trying to catch the human and human essence in terms of content, he was able to realize the unity of form and essence with the linguistic choices he made.

Anahtar Kelimeler

Bedri Rahmi Eyüboğlu, Poetry, Stylistics, Intertextuality, rhetoric

Proje Numarası

-

Kaynakça

• Ahmet Haşim (2001). Bütün Şiirleri. Ed. İnci Enginün, Zeynep Kerman. İstanbul: Dergâh Yayınları.
• Aksan, Doğan (1999). Halk Şiirimizin Gücü. Ankara: Bilgi Yayınevi. Aksan, Doğan (2005). Türkçenin Zenginlikleri İncelikleri. Ankara: Bilgi Yayınevi. Aksan, Doğan (2009). Nâzım Hikmet Şiirinin Gücü. Ankara: Bilgi Yayınevi. Aksan, Doğan (2013). Şiir Dili ve Türk Şiir Dili. Ankara: Bilgi Yayınevi. Aksoy, Ömer Asım (1984). Atasözleri ve Deyimler Sözlüğü II. Ankara: TDKY Bezirci, Asım (2010). Pir Sultan (Yaşamı, Kişiliği, Sanatı, Etkisi, Sözlük Kaynakça ve Bütün Şiirleri). İstanbul: Evrensel Basım Yayın.