AN ANALYSIS OF THOMAS HARDY'S TESS IN THE FOCUS OF TRANSLATION SOCIOLOGY THROUGH THE TRANSLATION OF SUAT ERTÜZÜN

Yıl 2023, Cilt: 8 Sayı: 3, 1024 - 1046, 30.12.2023

Selma Yavuz , Emine Bogenç Demirel

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1356572

Öz

This study aims to reread British writer and poet Thomas Hardy's Tess of the d’Urbervilles: A Pure Woman by focusing on Pierre Bourdieu's concepts of habitus, field, capital, and doxa, as well as the methodological approach of sociology of translation by analyzing the translation strategies adopted by agents such as translators, editors and publishers who play a role in the production, circulation and consumption of the translated work titled Tess translated into Turkish by translator Suat Ertüzün from Can Publishing. Thomas Hardy is one of the essential representatives of English Literature and lived in England between 1840-1928 during the Victorian Era. The work began to be published weekly in 1891 in a censored version in the British illustrated newspaper The Graphic. Following the 1891 publication of this censored version, the work was published in three volumes in 1892 and then in a single volume in the same year. The circulation of the work in Turkey started in 1972 with the title Hayat Bağları, and its circulation continued in the Turkish literary field through translations by various publishing houses. In this study, the reason for selecting the translation translated into Turkish in 2021 by Can Publishing under the title Tess among these translations is that translator Suat Ertüzün has adopted an original and free translation approach in his translation.
Ertüzün's translation is analyzed with the sociology of translation approach, which analyzes not only the textual and linguistic dimensions of translation but also the social conditions and all agents that are effective in the formation of the translation process as a reflection of social relations and dynamics, including extra-textual social factors. As a subject who reinterprets the text, Ertüzün has added his own intellectual and interpretative contribution to the translation text and has acted with the understanding of translation that is meaningful and heard in the target language and culture, that changes or transforms the traditional original rules of the field, and has taken a stance against the existing doxa in the field and realized an original translation.

Anahtar Kelimeler

Sociology of Translation, Doxa, Habitus, Tess, Thomas Hardy, Pierre Bourdieu.

Çeviri Sosyolojisi Odağında Thomas Hardy'nin Tess Başlıklı Eserinin Suat Ertüzün Çevirisi Üzerinden İncelenmesi

Öz

Bu çalışma, İngiliz yazar ve şair Thomas Hardy’nin Tess of the d’Urbervilles: A Pure Woman başlıklı eserinin çevirmen Suat Ertüzün tarafından Can Yayınları’ndan Türkçeye kazandırılan Tess başlıklı çeviri yapıtın, çeviri stratejilerinin çevirmen, editör ve yayınevi tarafından nasıl benimsendiğini ve bu öğelerin çeviri ürününün üretim, dolaşım ve tüketim süreçlerinde nasıl etkili olduğunu Pierre Bourdieu’nün “habitus”, “alan”, “sermaye” ve “doxa” kavramlarıyla çeviri sosyolojisi yöntemsel yaklaşımı odağında ele alarak yeniden okumayı amaçlamaktadır. Thomas Hardy İngiliz Edebiyatı’nın önemli temsilcilerinden biridir ve 1840-1928 yılları arasında İngiltere'de Victoria Dönemi’nde yaşamıştır. Eser, 1891’de İngiliz resimli gazete The Graphic'te sansürlenmiş bir versiyonuyla haftalık olarak yayımlanmaya başlamıştır. 1891 yılında yayımlanan bu sansürlü versiyonun ardından eser, 1892’de üç cilt olarak ve daha sonra aynı yıl içerisinde tek bir cilt halinde yayımlanmıştır. Eserin Türkiye’deki dolaşımı ise Hayat Bağları başlığıyla 1972’de başlamıştır ve çeşitli yayınevleri tarafından çevrilerek dolaşımı Türk yazınsal alanında devam etmiştir. Söz konusu çalışmada, bu çeviriler arasından 2021’de Can Yayınları’ndan Tess başlığıyla Türkçeye kazandırılan çevirinin seçilmesinin nedeni çevirmen Suat Ertüzün’ün çevirisinde özgün ve özgür çeviri anlayışını benimsemiş olmasıdır. Ertüzün’ün çevirisi, çevirinin yalnızca metinsel ve dilsel boyutu ile değil, aynı zamanda metindışı toplumsal faktörleri de içeren, toplumsal ilişkilerin ve dinamiklerin bir yansıması olarak çeviri sürecinin oluşumunda etkili olan toplumsal koşulları ve tüm eyleyicileri irdeleyen çeviri sosyolojisi yaklaşımı ile ele alınmıştır. Metni yeniden yorumlayan bir özne olarak Ertüzün, çeviri metninde kendi düşünsel ve yorumsal katkısını ekleyerek hedef dilde ve kültürde anlamlı ve sesi duyulan, alanın geleneksel özgün kurallarını değiştiren ya da dönüştüren çeviri anlayışıyla hareket etmiş, alandaki “doxa”ya karşı bir duruş sergileyip özgün bir çeviri gerçekleştirmiştir.

Anahtar Kelimeler

Çeviri Sosyolojisi, Doxa, Habitus, Tess, Thomas Hardy, Pierre Bourdieu.

Kaynakça

• Aktulum, Kubilay (2000). Metinlerarası İlişkiler. İstanbul: Öteki Yayınevi
• Bock, Gisela (2004). Avrupa Tarihinde Kadınlar (çev. Zehra Aksu Yılmazer). İstanbul: Literatür Yayıncılık.
• Bogenç Demirel, Emine (2013). Çeviri Sosyolojisinin İnşası Bourdieu Çözümleri. Pratiklerden Seçkiler. İstanbul: Cinius Yayınları.
• Bogenç Demirel, Emine (2014). “Çevirinin Bourdieu Sosyolojisiyle Yapılanan Yüzü, Çeviri Sosyolojisi”. Cogito: Sayı 76. İstanbul: YKY. 402-416.
• Bogenç Demirel, Emine (2021). “Çeviride Sosyolojik Dönemeç ve Aktörler” İletişim ve Medya Bağlamında Çevirmen Başvuru Kitabı. İstanbul: Cumhurbaşkanlığı İletişim Başkanlığı Yayınları s. 79-11.
• Bourdieu, Pierre (1998). Practical Reason. California: Stanford University Press.
• Bourdieu, Pierre (2010). “Sermaye Biçimleri”, Derleyenler: M. M. Şahin ve A. Z. Ünal, Sosyal Sermaye. İstanbul: Değişim Yayınevi s. 45-75.