The Finland Şükûfe Nihal Looked At And The Türkiye She Saw

Yıl 2024, Sayı: Edebiyat Kuramları ve Eleştiri Özel Sayısı, 356 - 379, 31.10.2024

Neşe Oktay

https://doi.org/10.29110/soylemdergi.1544880

Öz

Literary works are works of art that aim to arouse aesthetic pleasure in their readers, whereas they also carry the traces of their authors and periods and reflect the society of their era. The sociological criticism method seeks to uncover the social aspects of literary works based on these reflections. While it is usually the reflections in fictional works that are subject to research as data regarding the daily life of society, travel writings are also a source for sociological analyses.
Not only a travel article is non-fictional, but it also carries much more meaning than merely writing about places that its author witnesses. The reason for this is that travel writings display the direct influence of their authors and the period in which they are written. This is why the reader can witness differences in the places that are visited, those who see them, and the elements that are noticed and noted down on these travels. As a branch of literature, travel writings possess the mark of their era and authors, they are unique, and they have authentic narratives.
Şükûfe Nihal, who was one of the most prominent woman authors of the Turkish Republican Period, went on a voyage to Finland in 1932 and turned her notes about this journey into a book in 1935 by reinforcing these notes with the information she gathered about the country. This travelogue, which introduced a country that attracted almost no interest in those years, offered information about Finland but also rather reflected how the Young Republic perceived its surroundings and the world in general.
This article aims to analyze this little book, which we think provides an outlook more on the early Republic period and Türkiye than Finland, within the scope of the critical social theory and present the prominent issues of its era.

Anahtar Kelimeler

critical social theory, Şükûfe Nihal, Finland, modernization, women.

Şükûfe Nihal’in Baktığı Finlandiya ve Gördüğü Türkiye

Öz

Edebî eserler, okuyucusunda estetik bir haz uyandırmaya dayanan sanat yapıtları olmakla beraber yazarından, devrinden izler taşır, içinde bulunduğu toplumu yansıtır. Sosyolojik eleştiri metodu da bu yansımalardan hareketle edebî eserlerin toplumsal yanlarını ortaya çıkarmayı amaçlamaktadır. Her ne kadar daha ziyade kurmaca yapıtlardaki yansımalar, toplumun gündelik hayatına dair bir veri kabul edilerek inceleme konusu edilse de gezi yazıları da sosyolojik veriler için kaynak niteliğini taşımaktadır.
Kurmaca olmamasının yanı sıra bir gezi yazısı sadece görülen yerlerin anlatıldığı metinlerden çok daha fazla bir anlam ifade eder. Çünkü gezi yazıları yazarının ve yazıldığı devrin doğrudan etkilerini taşımaktadır. Bu sebeple gezilen yerler, gezenler ve gezilerde dikkat edilip kayıt altına alınanlar değişiklik göstermektedir. Edebiyatın bir kolu olarak gezi yazıları devrinin ve yazarının mührünü taşır, biriciktir ve kendine has kurgulara sahiptir.
Cumhuriyet devri kadın yazarlarının önemli simalarından Şükûfe Nihal de 1932’de Finlandiya’ya bir gezi yapmış ve bu gezisine dair notlarını, ülke hakkında topladığı bilgilerle zenginleştirerek 1935 yılında kitaplaştırmıştır. O yıllarda hemen kimsenin ilgilenmediği bir ülkeyi tanıtan bu gezi kitabı, okuyucusuna Finlandiya hakkında bilgiler vermekle beraber belki daha fazla genç Cumhuriyet’in dünyayı, etrafını nasıl gördüğünü göstermektedir.
İşte bu yazıda Finlandiya’dan ziyade erken dönem Cumhuriyet ve Türkiye hakkında bilgi verdiğini düşündüğümüz bu küçük kitap, sosyolojik eleştiri kuramı dâhilinde değerlendirilerek devrinin öne çıkan hususları ortaya konmaya çalışılacaktır.

Anahtar Kelimeler

sosyolojik eleştiri kuramı, Şükûfe Nihal, Finlandiya, modernleşme, kadın

Kaynakça

• Adams, Percy G. (1983). Travel Literature And The Evolution Of The Novel. The University Press Of Kentucky. Akşit, Elif Ekin (2015). Kızların Sessizliği. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Ali, Ayser (2023). “Sunuş”. Beyaz Zambaklar Ülkesinde. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
• Argunşah, Hülya (2002). Bir Cumhuriyet Kadını: Şükûfe Nihal. Ankara: Akçağ Yayınları.
• Argunşah, Hülya (2016). Türk Kadınının Sosyal Hayata Katılımı ve Şükûfe Nihal. Kadın ve Edebiyat Kendini Yazmak. İstanbul: Kesit Yayınları, s. 217-238.
• Argunşah, Hülya (2018). “Şükufe Nihal”. Türk Edebiyatı İsimler Sözlüğü. https://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/sukufe-nihal [Erişim Tarihi: 31.08.2024].
• Asiltürk, Baki (2009). “Edebiyatın Kaynağı Olarak Seyahatnameler”. Turkish Studies. C. 4/1-I, s. 911-995.
• Bora, Aksu (2010). Kadınların Sınıfı Ücretli Ev Emeği ve Kadın Öznelliğinin İnşası. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Bozdoğan, Sibel (2012). Modernizm ve Ulusun İnşası. Tuncay Birkan (Çev.). İstanbul: Metis Yayınları.
• Calvino, Italo (2002). Görünmez Kentler. Işıl Saatçıoğlu (Çev.). İstanbul: YKY.